KARAR VERME EĞİLİMLERİNDE ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİSİNİN ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 6, 87 - 102, 31.12.2022

Serpil Sumer , Hilal Mola

https://doi.org/10.51727/tbj.1199873

Öz

Karar verme sürecinde bireyler çeşitli eğilimlerin etkisi altında kalabilmektedirler. Özellikle bireyin vereceği karar risk veya belirsizlik içeriyorsa bireyin karar verme süreci daha zor hale gelmektedir. Eleştirel düşünme becerisi yüksek olan birey edindiği bilgiyi analiz edip değerlendirerek diğer sahip olduğu ya da edinmiş olduğu bilgilerle sentezleyebilecektir. Böylece bireyin belirsizlik içeren ve riskli durumlarda karar verirken eğilimlerin etkisi altında kalmaması beklenmektedir. Bu beklentiden hareketle bu çalışmanın amacı, karar verme eğilimlerinde eleştirel düşünme becerilerinin etkisini lisans öğrencileri düzeyinde incelemektir. Bu amaçla literatürde var olan karar verme eğilim soruları ile eleştirel düşünme ölçeğinden yararlanılmıştır. Çalışmanın tamamlanması için Atatürk Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurul Başkanlığı’ndan 29.03.2022 tarihli E-88656144-000-2200099582 sayılı etik kurul belgesi alınmıştır. Lisans öğrencilerinden elde edilen veriler SPSS programında analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda eleştirel düşünme puanının yüksek ya da düşük olmasının cinsiyet açısından bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca katılımcıların yaklaşık olarak %66’sının eleştirel düşünce puanı düşük çıkmıştır. Katılımcılar kendilerine yöneltilen karar verme ile ilgili sorularda eğilimlerin etkisi altında kalarak karar verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların eleştirel düşünme puanlarının düşük olması çalışma sonucunun nedeni olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Düşünme, Karar Verme Eğilimleri, Davranışsal Ekonomi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

THE EFFECT OF CRITICAL THINKING SKILLS ON DECISION MAKING TENDENCIES

Öz

In the decision making process, individuals can be under the influence of various tendencies. Especially if the individual's decision involves risk or uncertainty, the decision-making process of the individual becomes more difficult. Individuals with high critical thinking skills will be able to analyze and evaluate the information they have acquired and synthesize it with other information they have or have acquired. Thus, it is expected that the individual will not be under the influence of trends while making decisions in uncertain and risky situations. Based on this expectation, this study aims to examine the effect of critical thinking skills on decision-making tendencies at the level of undergraduate students. For this purpose, the decision-making disposition questions and the critical thinking scale available in the literature were used. E-88656144-000-2200099582 E-88656144-000-2200099582 dated 29.03.2022 was obtained from the Atatürk University Social and Human Sciences Ethics Committee for the completion of the study. Data obtained from undergraduate students were analyzed in the SPSS program. As a result of the study, it was concluded that high or low critical thinking scores did not differ in terms of gender. In addition, approximately 66% of the participants had a low critical thinking score. It was concluded that the participants made decisions under the influence of trends in the questions about decision making directed to them. The low critical thinking scores of the participants are thought to be the reason for the study result.

Anahtar Kelimeler

Critical Thinking, Decision-Making Tendencies, Behavioral Economics

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aizikovitsh-Udi, E., Cheng D. (2015). Developing Critical Thinking Skills From Dispositions to Abilities: Mathematics Education From Early Childhood to High School. Creative Education, Cilt;6,Sayı;4,s;455-462
• Akalın G., Dilek S. (2007a). Belirsizlik Altında Firma Kararlarının İncelenmesi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi. Cilt;23,Sayı;2, S;45-61.
• Akalın G., Dilek S. (2007b). Belirsizlik Altında Tüketicilerin Kararları. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt;3, Sayı;6, s;33-48.
• Aksoy T., Şahin I. (2015). Belirsizlik Altında Karar Alma: Geleneksel ve Modern Yaklaşımlar. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi. Cilt;2,Sayı;2, s;1-28.
• Alada D., (2000) İktisat Felsefesi ve Belirsizlik, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Ariely, D.,(2008), Akıldışı Ama Öngörülebilir, Optimist Yayın Grubu, İstanbul.
• Bilgin A., Eldelikoğlu J. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerilerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt;33,s; 55-67
• Buğra, A., (2003). İktisatçılar ve İnsanlar. İletişim Yayınları, İstanbul
• Diamond, P., Vartiainen H. (2007). Behavioral Economics and Its Applications, Princeton: Princeton University Press.
• Döm. S. (2003). Yatırımcı Psikolojisi, Değişim Yayınları, İstanbul.
• Facione, P. (1998). Critical Thinking: What It is and What It Counts, California Academic Press.
• Fontana G., Gerrard B. (2004). A Post Keynesian Theory of Decision Making Under Uncertainty. Journal of Economic Psychology, Cilt;25,s; 619-637.
• Griffiths, A., Wall, S. (2000). Intermediate Micro Economics: Theory and Applications. (2. Baskı), Pearson Education Limited, England.
• Hens, T., Bachmann, K. (2008). Behavioral Finance for Private Banking. Chichester, West Sussex: John Wiley &Sons Ltd.
• Kandemir, C. (2022). Eleştirel Düşünce ve Cesur Yeni Muhasebeler. Muhasebe ve Denetim Bakış Dergisi, Cilt;66, s;23-44
• Keynes, J. M. (1981). Genral Teory of Employment, Interest and Money. Macmillan.
• Knight, F. H. (1965). Risk Uncertainty and Profit. 4th Edition Harper & Row, Newyork.
• Kökdemir, D., (2003), Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Köksal, A., (2021), Parasal konularda yaptığımız hatalar, Scala Yayınevi
• Küçükali, R., Akbaş H. (2015). Eleştirel Düşüncenin Bilimlerin Gelişmesine Katkıları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt;19,Sayı;3,s;1-10.
• Lawson, T. (1985). Uncertainty and Economic Analysis. The Economic Journal, Cilt;95,Sayı;3,s; 909-927.
• Nelson, P. (1970). Information and Consumer Learning and Brand Equity. Journal of Consumer Research. Cilt;27, Sayı;1, s;311-319.
• Özdayı, N. (2019). Bireysel ve Takım Sporu İle İlgilenen Üniversite Öğrencilerinin Eleştirel Düşüncelerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt;6, Sayı;1, s;42-54.
• Öztopçu, A. (2019). Davranış ve Ekonomik Karar Verme İlişkisi. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, Cilt;1, Sayı;4, s;364-376.
• Sefil S., Çilingiroğlu H., K. (2011). Davranışsal Finansın Temelleri: Karar vermenin Bilişsel ve Duygusal Eğilimleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt;10, Sayı;19,s; 247-268.
• Stigler, G. (1961). The Economics of Information. Journal of Political Economy, Cilt; 69, s;213-225.
• Tom S., M., Fox R., C., Trepel C., Poldrack A. R. (2007). The Neural Basis of Loss Aversion in Decision- Making Under Risk. Science, Cilt;315, Sayı;5811, s;515-518.
• Türnüklü, E., B., Yeşildere S. (2005). Problem, Problem Çözme ve Eletirel Düşünme. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt;25, Sayı;3, s;107-123
• Von Neumann, J., Morgenstern, O. (1953). Theory of Games and Economis Behavior. 3rd Edition. Princeton University Press, Princeton.
• Walker, P., Finney, N. (1999) Skill Development and Critical Thinking In Higher Education. Teaching in Higher Education, Cilt;4, Sayı;4, s;531-548.
• Wang Gen-Lian (2021). The Cultivation of Critical Thinking a Long Way to Go-A Teaching Practice and Reflection Based on the Cultivation of Critical Thinking. Open Access Library Journal, Cilt;8, Sayı;7, s;1-9.
• Yalçınkaya, T. (2004). Risk ve Belirsizlik Algılamasının İktisadi Davranışlara Yansımaları. Muğla Üniversitesi İİBF Tartışma Tebliğleri, Cilt;5, s;1-18.
• Yeşilyurt, E. (2021). Eleştirel Düşünme Ve Öğretimi: Tüm Boyut Ve Ögelerine Kavramsal Bir Bakış. Journal of International Social Research,Cilt;14, Sayı;77, s;815-828.
• Yavuzaslan, K. (2018). Deneysel İktisat ve Kültürel Farklılıkların Deneysel İktisatla İfadesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt;33, s;217-231.
• Yiğitbaş Ş. B. (2021). Risk ve Belirsizlik Altında Karar Verme Davranışı ve Nöroekonomi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt;7, Sayı;3, s;25-38.
• Yu, J., Cheung, M. H., Huang, J. (2016). Spectrum Investment Under Uncertainty: A Behavioral Economics Perspective. IEEE Journal on Selected Areas in Communications, Cilt;34, Sayı;10, s;2667-2677.