Polycyclic topographic forms in Ecemiş River valley

Yıl 2008, Sayı: 50, 21 - 36, 02.10.2014

Türkan Bayer Altın

Öz

Ecemiş River is located between Niğde Massive and Aladağ which is eastern part of the Middle Taurus Mountains. It has NNE-SSW directed tectonic basin. It gives the name of the Ecemiş Fault Zone (E.F.Z) which is one of the most important faults of our country. The local base level changes and rejuvenations are formed depend on this fault in depression area of Ecemiş River. In addition, the tributaries originating from the Aladağ were exposed Pleistocene glacial and interglacial morphoclimatic denudation processes. This situation caused changes in stream level. Therefore morphotectonic and morphoclimatic processes affecting during Plio-Quaternary caused developing of polycyclic forms such as alluvial fans, inclosed meanders and knickpoint showed in cross section. In addition, the shift showed in stream tributaries and warping indicate that effect of vertical and lateral throw tectonic activities has been not lost yet in this region.

Keywords: Ecemiş River, Quaternary, polycyclic, climatic change, tectonic.

 

Anahtar Kelimeler

-

Ecemiş Çayı vadi oluğunda polisiklik topografya şekilleri

Öz

Ecemiş Çayı, Orta Torosların doğu uzanımında yer alan Aladağlar ile Niğde Masifi arasında yer alır. KKD-GGB uzanımlı, tektonik kökenli havzaya sahiptir. Ülkemizin önemli fay hatlarından olan Ecemiş Fay kuşağına (E.F.K) adını vermiştir. Ecemiş Çayı’nın yerleştiği depresyon sahasında bu faya bağlı olarak sık sık taban seviyesi değişimleri ve gençleşmeler meydana gelmiştir. Ayrıca Ecemiş Çayı’na Aladağlar’dan katılan kollar, Pleistosen buzul ve buzularası morfoklimatik süreçlere maruz kalmıştır. Bu durum akarsu seviye değişimlerine neden olmuştur. Böylece Plio-Kuvaterner süresince etkili olan morfotektonik ve morfoklimatik denüdasyonel süreçler; sekiler, birikinti konileri, gömük menderesler, boyuna ve enine profilde eğim kırıklıkları gibi önemli polisiklik şekiller meydana gelmiştir. Bununla birlikte genç akarsu kollarında izlenen ötelenmeler, çarpılmalar bölgede düşey ve yanal atımlı tektonik hareketlerin henüz etkisini yitirmediğini de göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Ecemiş Çayı, Kuvaterner, polisiklik, iklim değişimi, tektonik

Anahtar Kelimeler

Ecemiş Çayı, Kuvaterner, polisiklik, iklim değişimi, tekto

Kaynakça

• ALTIN, B.N, 1998. “Aladağlar ve Bolkar Dağları üzerinde karstlaşma ve glasio-karstik şekiller”. Fırat Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği 20. Yıl Sempozyumu Bildiriler: 531-550, Elazığ.
• ARPAT, E., ŞAROĞLU, F., 1975. “Türkiye’de önemli bazı genç tektonik olaylar”. TJK Bülteni 18: 91-101.
• BAYER ALTIN,T., 2003. “Aladağlar üzerinde (Ecemiş Çayı Aklanı) buzul ve karst jeomorfolojisi”. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul, Dokto- ra Tezi, 513 s.
• BAYER ALTIN, T., 2007. “Development drainage and terrace systems in Ecemiş Valley, NE of Mediterranean Region”. International Symposium on Geography, Proceedings: 31-43, June 5-8, 2007 Kemer, Antalya-Turkey
• BLUMENTHAL, M.M., 1952. “Toroslar’da yüksek Aladağ silsilesinin coğrafyası, stra- tigrafisi ve tektoniği hakkında yeni etütler”. M.T.A Yayın No: 6, Ankara.
• DEMİRTAŞ, R., 1996. “Kuzey Anadolu Fay zonunun batı kesiminde Taşkesti-Çayköy arasında trench çalışmaları”. TJK Kurultayı Bülteni 9: 62-76.
• ERİNÇ, S., 2000. Jeomorfoloji I (5. Baskı) DER yayınları, İstanbul.
• EROL,O.,1983. “Türkiye’nin genç tektonik ve jeomorfolojik gelişimi”. Jeomorfoloji Dergisi11: 1-22.
• EROL ,O., 1991. “Geomorphological evolution of the Taurus Mountains. Turkey”. Zeitschrift für Geomorphologie, Supplementbände, Neotektonics (Ed. R.W Fairbridge): 193-212.
• EROL,O.,1997. “Çukurovanın neotektonik jeomorfolojik evrimi”. Çukurova Üniversi- tesi Yerbilimleri dergisi 30: 127-136.
• EROL,O.,2001. “Ecemiş koridoru kuzeydoğu ucundaki Sultansazlığı ovası ve Erciyes Dağı kesiminin jeomorfolojisi”. Ecemiş Fay Kuşağı Çalışma Grubu Workshop I, Bildiri Özleri: 9-19, Niğde,
• EYİDOĞAN, H., UTKU, Z., GÜÇLÜ, U., DEĞİRMENCİ, E., 1991. Türkiye Büyük Depremleri Makro-Sismik Rehberi. İTÜ Maden Fakültesi Yayını, 109s.
• GENÇOĞLU, S., İNAN, E., GÜLER, H., 1991. Türkiye’nin Deprem Tehlikesi. TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası Yayını, 701s
• GÖNCÜOĞLU, M.C., 1982. “Niğde masifi paragnayslarında zirkon U/Pb yaşları”. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni: 25, 61-66.
• OKUMURA, K., YOSHIOKA, T., KUŞÇU, İ., 1994. “Surface faulting on the North Anatolian Fault in these two millenia”. In Proceeding of the Workshop on Paleosismology, US Geological Survey, Open File Report 94-568: 143p.
• SPREITZER, H.,1957. “Zur geographie des Kilikischen Ala Dag im Taurus”. Festschr. Hundertjahrfeier geogr. Ges. Wien, 1856-1956. Wien, 414-459.
• ŞAROĞLU, F., EMRE, Ö., BORAY, A., 1987. Türkiye’nin Diri Fayları ve Depremsel- likleri. MTA Rapor No: 8174, 394s.
• ŞAROĞLU, F., EMRE, Ö., KUŞÇU, İ., 1992. Türkiye Diri Fay Haritası. MTA yayını.
• ŞAROĞLU, F., EMRE, Ö., KUŞÇU, İ., 2001. “Ecemiş fayı ve deprem potansiyeli”. Ecemiş Fay Kuşağı Çalışma Grubu Workshop I, Bildiri Özleri: 20-30, Niğde.
• TEKELİ, O.,1980. “Toroslar’da Aladağlar’ın yapısal evrimi”. T.J.K Bülteni 23: 11-14.
• TEKELİ, O., 1981. “Toroslar’da Aladağlar ofiyolitli melanjının özellikleri”. T.J.K Bül- teni 24: 57-64.
• TEKELİ, O., AKSAY, A., EVREN-ERTAN, İ., IŞIK, A., 1984. “Geology of the Aladag mountains”. International Symposium the Geology of the Taurus Belt, Procceeding: 143-158, Ankara.
• YETİŞ, C.,1978. “Çamardı (Niğde İli) yakın ve uzak dolayının jeolojik incelenmesi ve Ecemiş yarılım kuşağının Maden boğazı-Kamışlı arasındaki özellikleri”. İstan- bul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası Seri B (43): 41-46.
• YETİŞ, C., DEMİRKOL, C., 1983. Bir fay kuşağının günümüz topografyasındaki izi (Ecemiş Fay Kuşağı). Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği, Harita Genel Müd., Ankara.
• YETİŞ, C.,1984a. “New observation on the age of the Ecemiş fault zone”. International Symposium the Geology of the Taurus Belt, Procceeding: 159-164. Ankara.
• YETİŞ, C., 1984b. “Lutetian and Post Lutetian sedimentation along the Ecemiş fault zone”. Southern Turkey: International Assoc.Sed, 5th Europen regional meeting of sedimentology, Abstract, Marseille-France.
• YETİŞ, C., 2000. Çukurbağ-Çamardı (Niğde) alanı Kuvaterner çökellerinin Ecemiş fayı genç hareketleri ile ilişkisi. Ç.Ü Araştırma fonu, Proje no: mmt.97.5 raporu (ya- yınlanmamış) 42s.