Türkiye’de milli parkçılığın kısa bir hikâyesi: Yozgat Çamlığı Milli Parkı örneği

Yıl 2019, Sayı: 72, 21 - 34, 29.06.2019

Mahinur Kılıç , İsmail Kervankıran

https://doi.org/10.17211/tcd.463690

Cited By: 9

Öz

Dünyanın çeşitli yerlerinde korunması gereken ve gelecek nesillere aktarılması planlanan alanlar içerisinde milli parklar her zaman öne çıkmaktadır. Türkiye’de milli park fikri özellikle 1950’li yıllardan sonra uygulama alanı bulmuş ve farklı özellikteki alanlar bu kapsama alınmıştır. Yasal anlamda ilk koruma statüsü Yozgat Çamlığı’na verilerek, bu alanın korunması, sürdürülebilir kullanımı ve yakın çevresine rekreasyon imkanlarının sağlanması amaçlanmıştır. Bu anlamda Türkiye’deki milli parkçılığın başlangıç noktası olarak kabul edilen ve tarihi, toplumsal ve kültürel kimliğiyle de yaşayan bir hafıza olan Yozgat Çamlığı Milli Parkı, Türkiye’de milli parkçılığın hikayesini anlama açısından özgün bir lokasyondur. Dolayısıyla bu çalışma ile Yozgat Çamlığı’nın, milli park olarak ilan edilme sürecine nasıl geldiği, milli park kararıyla kurulan geleneksel ilişkinin zihinlerde yeniden şekillenişi ve bu durumun milli park çevresinde yaşayan halkın yaşam tarzlarında ne tür değişikliklere sebep olduğu belirlenmek istenmiştir. Bu doğrultuda Yozgat Çamlığı’nın milli park olma sürecine dair raporlar ve kayıtlar, milli parka ait belirli dönemlerde hazırlanmış inceleme ve fizibilite raporları ile Uzun Devreli Gelişme Planı (UDGP) incelenmiştir. Çalışmada ayrıca milli parkın daha önceki dönemlerine ilişkin bilgiler elde etmek ve milli parkın gelişim sürecini detaylı bir şekilde ortaya koyabilmek amacıyla Yozgat kentinin süreli yayınları içerisinde yer alan yerel gazeteler taranmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda, Türkiye’de milli park kavramının çok yeni olduğu dönemlerde, kentin gelişimi de öngörülerek Yozgat Çamlığı’nın bir koruma statüsüne ihtiyacı olduğu düşünülmüştür. Bu süreçte Yozgat Çamlığı’nın gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için dönemin siyasetçileri tarafından kamuoyu oluşturularak milli park ilanı gerçekleştirilmiştir. Böylelikle Yozgat halkının gündelik hayatında önemli bir yer tutan bu alan resmi statünün gelmesiyle farklı bir boyut kazanarak politik ekolojik olarak farklı dönemlerde yeniden üretilmiş ve bu süreçte milli parkın politik, toplumsal, çevresel ve zihinsel konumu ve işlevi her zaman tartışma konusu olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Milli Parklar, Korunan alanlar, Yozgat Çamlığı Milli Parkı, Rekreasyon coğrafyası

A short story of the national park movement in Turkey: the case of Yozgat Çamlığı National park

Öz

National parks are always prominent in areas that need to be protected in various parts of the world and planned to be transferred to future generations. The idea of a national park in Turkey, especially after the 1950s have found application, and areas of different properties also are included. The first legal protection is given to Yozgat Çamlık and aims to ensure the conservation, sustainable use and recreation opportunities in its immediate surroundings. In this sense, it is considered as the starting point of the national park movement in Turkey. So, Yozgat Çamlığı National Park, which is a living memory with its historical, social and cultural identity, an original location in terms of understanding the story of the national parks movement in Turkey. Therefore, it was aimed to determine how the Yozgat Çamlığı came into the process of being declared as a national park, the traditional relationship established with the decision of national park, and the changes in the lifestyles of the people living around the national park. The reports and records pertaining to the process of Yozgat Çamlığı becoming a national park, examination and feasibility reports prepared in certain periods for national parks and the Long Term Development Plan prepared in 2011 (LTDP) were examined in this perspective. In the study, local newspapers were scanned in the periodicals of the city of Yozgat in order to obtain information on the earlier periods of the national park and to present the development process of the national park in detail. The findings indicate that Yozgat Çamlığı was considered for conservation status with a view on the projected development of the city at a time when the concept of national parks was in its infancy in Turkey. In order to transfer Yozgat Çamlığı to future generations, public opinion was generated by the politicians of the period and the grove was declared a national park. Thus, this area, which occupies an important place in the daily life of the people of Yozgat, has been re-produced in different periods as a political ecological by gaining a different dimension with the coming of official status and in this process the political, social, environmental and mental position and function of the national park has always been the subject of discussion.

Anahtar Kelimeler

Protected area, National Parks, Yozgat Çamlığı National Park, Recreation geography

Kaynakça

• Alkan, M.Ö. (2015). Soğuk Savaş’ın Toplumsal, Kültürel ve Günlük Hayatı İnşa Edilirken. Mete Kaan Kaynar (Haz.), Türkiye’nin 1950’li Yılları içinde (s. 591-626). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Arpa, N.Y. (2017). Muhsin Zekai Bayer: Milli Parklar ve Turizm Dostu. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 28 (1), 169-180.
• Ayten, A.M. ve Dede, O.M. (2007). Milli Park Alanlarının Koruma ve Yönetim Sorunları: Yozgat Çamlık Milli Parkı Örneği. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Kitabı. s. 165, 10-15 Eylül, Ankara.
• Bahadır, M. (2013). Kovada Gölü Milli Parkı’nın Sürdürülebilir Yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 30, 287-310.
• Bayer, M.Z. (1993). Türkiye’de Milli Parkların Tarihi ve Günümüzdeki Uygulamalar. Milli Parklar ve Türkiye Açısından Önemi, Alınması Gerekli Önlemler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Kasım-Aralık, 22-25.
• Bayer, M.Z. (1994). Milli Parklar ve Turizm Açısından Önemi. Alınması Gerekli Önlemler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Ocak-Haziran, 53-55.
• Ceylan, S. (2011). Resource Values, Usage and Sustainability of the Gala Lake National Park. Efe, R., Öztürk, M. ve Atalay, İ. (Edt.) Natural Environment and Culture in the Mediterranean Region II içinde (s. 419-432). Cambridge Scholars Publishing: UK.
• Cırık, U. (2007). Milli Parklar ve Uzun Devreli Gelişme Planları. Planlama Dergisi, 1, 45-50.
• Curry, N. (2009). National Parks. Rob Kitchin ve Nigel Thrift (Edt.) International Encyclopedia of Human Geography içinde (s: 229-235). Elsevier, Amsterdam ve Oxford.
• Çalışkan, B. (1995). Yozgat Çamlığı Milli Parkı’ndaki Kafkas Çamının Yetişme Ortamı Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Bitirme Ödevi, İstanbul.
• Dede, O.M., Ayten, A.M. ve Yazar, K.H. (2005). Characteristics and Problems of a National Park Area Nearby an Urban Settlement: Case Study of Yozgat “Çamlık” National Park in Turkey. X. European Ecological Congress, 1, s. 1-15.
• Demir, C. (2001). Milli Parklarda Turizm ve Rekreasyon Faaliyetlerinin Sürdürülebilirliği: Türkiye’deki Milli Parklara Yönelik Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Demirel, Ö., Sarıkoç, E., Özdemir, B. ve Pirselimoğlu, Z. (2005). Ülkemizde Koruma Bölgeleri (Milli Parklar) ile İlgili Sorunlar ve Yeni Korunan Alan Planlama Yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 71-80, 8-10 Eylül, Isparta.
• Ergen, M. (2005). Yozgat Çamlığı Milli Parkı’nın Rekreatif Amaçlı Kullanımı ve Korunması. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 441-446, 8-10 Eylül, Isparta.
• Erol, S.Y., Kuvan, Y. ve Yıldırım, H.T. (2011). The General Characteristics and Main Problems of National Parks in Turkey. African Journal of Agricultural Research. 6 (23), 5377-5385.
• Ford, L.R. (1979). Urban Preservation and Geography of City in the USA, Progress in Human Geography, 3, 253-273.
• Göksoy, Y. (1974). Cumhuriyetimizin 50. Yılında Atatürk ve Yozgat. Yozgat Vilayet Matbaası, Yozgat.
• Harvey, D. (2016). Sosyal Adalet ve Şehir. Çev. Mehmet Moralı 5.Baskı, Metis Yayınları, İstanbul.
• Kervankıran, İ. ve Kılıç, M. (2014). Yozgat İli’nde Jeotermal Kaynakların Kullanımı ve Turizm Açısından Önemi. Türkiye Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı, s: 328-336, 4-7 Haziran 2014, Muğla.
• Kervankıran, İ. ve Eryılmaz, A. G. (2015). Milli Parkların Sürdürülebilir Kullanımı ve Yönetim Planı Önerisi: Isparta İli Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 173-190.
• Kervankıran, İ. ve Eryılmaz, A.G. (2016). Milli Parkların Turizm ve Rekreasyonel Faaliyetlerde Sürdürülebilir Kullanımı: Isparta İli Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 139, 151-182.
• Kervankıran, İ. ve Kılıç, M. (2017a). Sosyo-Mekânsal Boyutlarıyla Kentleşme ve Milli Park Etkileşimi: Yozgat Çamlığı Milli Parkı Örneği, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 34, 23-38.
• Kervankıran, İ. ve Kılıç, M. (2017b). A Study For Assessing The Recreation Potential of Yozgat Çamlığı National Park. International Symposium on New Horizons in Forestry Bildiriler Kitabı, s. 216, 18-20 Ekim, Isparta.
• Kervankıran, İ. ve Kılıç, M. (2017c). A National Park in The Pincer of Nature Conservation-Recreation-Urbanization: Yozgat Çamlığı National Park. 6. International Congress on Current Debates in Social Science Bildiriler Kitabı, s. 341, 14-16 Aralık, İstanbul.
• Kılıç, M. (2018). Türkiye’de Milli Parkların Gelişimi: Yozgat Çamlığı Milli Parkı Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Kurdoğlu, O. (2007). Dünyada Doğayı Koruma Hareketinin Tarihsel Gelişimi ve Güncel Boyutu. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8 (1), 59-76.
• Kurdoğlu, O. ve Bektaş, V. (2015). Korunan Alanlarda Turizmden Kaynaklanan Sorunlar: Kaçkar Dağları Milli Parkı Örneği. IV. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi Bildiriler Kitabı, s. 60-72, 15-17 Ekim, Trabzon.
• Lowenthal, D. (1978). Australian Images: The Unique Present, the Mythycal Past, Reading in Australian Arts, Üniversity of Exeter.
• Lynch, K. (2015). Kent İmgesi. Çev. İrem Başaran. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Özger, Y. (2015). II. Abdülhamid Dönemi’nde Yozgat’ın Sosyo-Ekonomik Durumu (Tahrirat Müdürü Osman Namık Bey’in Raporuna Göre). Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(9), 19-46.
• Özgüç, N. (1988-1992). Şehirsel Koruma ve Coğrafya. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 3, 61-122.
• Sever, S. (1998). Yozgat Çamlığı Milli Parkı’nın Koruma Kullanım ve Geliştirme İlkeleri Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Temurçin, K. ve Aldırmaz, Y. (2013). Fonksiyonel Açıdan Kars Şehri’nde Hayvancılık. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 297-312.
• Temurçin, K. ve Aldırmaz, Y. (2017). İstanbul İlinde Tekstil, Dokuma ve Giyim Sanayi: Yapısı, Özellikleri ve Dağılışı, Edt: Ferhat Aslan, Türkiye Coğrafyası Araştırmaları Prof. Dr. Mesut Elibüyük'e Armağan, (s. 271-294). Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Tümertekin, E. (1997). Cumhuriyet Dönemi’nde Türkiye’de Bilim “Sosyal Bilimler” Beşeri Coğrafya. TÜBA Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara.
• Yalçın, O. ve Gökçen, R. (1987). Yozgat ve İç Anadolu Bölgesi. Özyürek Yayınevi, İstanbul.
• Yeşil, M. (2016). Doğa Koruma Yaklaşımlarındaki Değişimlerin Dünyada ve Türkiye’deki Tarihsel Süreci. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(10), 867-876.
• Yıldırmaz, S. (2015). Köylüler ve Kentliler: Ellili Yılların Dönüşen Yeni Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Coğrafyası. Mete Kaan Kaynar (Haz.), Türkiye’nin 1950’li Yılları içinde (s: 541-564). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Yücel, M. ve Babuş, D. (2005). Doğa Korumanın Tarihçesi ve Türkiye’deki Gelişmeler. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Doa Dergisi, 11, 151-175.
• Diğer KaynaklarBozok Yozgat Halkevi Dergisi (1938). Çamlığımıza Dair. Yıl:1, Sayı: 1 s: 4-5, Yozgat İl Basımevi.
• Bozok Gazetesi, Çamlık ve Otlakiye, 05.06.1956, Yıl: 9, Sayı: 896.
• Bozok Gazetesi, Yozgat Çamlığı’nın Milli Park Haline Getirilmesi, 29.09.1956, Yıl: 9, Sayı: 901.
• Bozok Gazetesi, Çamlık Milli Park Oldu, 08.02.1957, Yıl: 9, Sayı: 1012.
• Bozok Gazetesi, Çamlık Milli Park Olurken, 09.02.1957, Yıl: 9, Sayı: 1013.
• Bozok Gazetesi, Bu Memleket Neye Muhtaç? 16.05.1957, Yıl: 10, Sayı: 1090.
• Bozok Gazetesi, Çamlık ve İhtiyaçları, 09.05.1958, Yıl: 11, Sayı: 1391.
• Bozok Gazetesi, Orman Elden Gidiyor, 29.05.1958, Yıl: 11, Sayı: 1408.
• Bozok Gazetesi, Çamlığın Korunması, 10.11.1958, Yıl: 11, Sayı: 1546.
• Hakikat Gazetesi, Yeşil Çamlık Milli Park Oldu, 09.02.1957, Yıl: 2, Sayı: 410.
• Hakikat Gazetesi, Çamlık. 29.04.1957,Yıl:2, Sayı:475.
• Hakikat Gazetesi, Güzel Çamlığımız Milli Park Haline Getiriliyor, 27.11.1957, Yıl:2, Sayı: 645.
• Hakikat Gazetesi, Kalkınmanın Eşiğindeki Yozgat, 10.03.1958, Yıl: 2, Sayı: 731.
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, (2011). Yozgat Çamlığı Milli Parkı 1/10.000 Ölçekli Uzun Devreli Gelişme Planı Analitik Etüt ve Sentez Raporu, Ankara.
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 9. Şube Müdürlüğü, (2016). Yozgat İli Tabiat Turizmi Uygulama Eylem Planı 2016-2019.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 31.08.1956, 103. İnikat, 10. Devre, 18. Cilt, İçtima: 2.
• Resmi Gazete, 08.03.1958 tarih 9853 sayılı Yozgat Çamlığı’nın milli park olma kararı
• Yozgat Gazetesi, Unutulan Şehir, 12.03.1954, Sayı:1
• Yozgat Gazetesi, Çamlık, 15.06.1954, Sayı:7.
• Yozgat Gazetesi, Valimizle Mülakat, 29.03.1956. Yıl: 36, Sayı: 1661.
• Yozgat Haber Gazetesi, Çamlık, Yozgat’ın Akciğeri, 20.04.2002, Yıl:1, Sayı: 30.
• Yozgat Haber Gazetesi, Ormanlar Kontrol Altında, 24.05.2002, Yıl: 1, Sayı: 59.
• Yozgat Life Gazetesi, Yozgat Çamlığı, Ağustos, 2002, Yıl:1, Sayı:1.
• Yozgat Orman İşletme Müdürlüğü, Yozgat Çamlığı Milli Park Tefriki Raporu, 1957.
• Yozgat Orman İşletme Müdürlüğü, Yozgat Çamlığı Milli Parkı’nın Kuruluşuna Ait Ön Rapor, 1958.
• Yozgat Orman İşletme Müdürlüğü, İntifa Hakkı Raporu, 1986.
• Yozgat Orman İşletme Müdürlüğü, Yozgat Çamlığı Milli Parkı Kuruluşu ve İhtiyaçları Doğrultusunda Hazırlanan İnceleme Raporu. 28.04.1998 Rapor No:2.
• Yozgat Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2015). Yozgat (Tanıtım Kitapçığı), Atlas Matbaacılık, Yozgat.
• http://www.yozgatgazetesi.com/yazarlar.asp?yazar=9&yazi=1064 (Son Erişim: 11.07.2017).
• http://www.yozgatgazetesi.com/yazarlar.asp?yazar=37&yazi=2694&s=18 (Son Erişim: 11.07.2017).
• http://www.yozgatcamlik.com/yazi/566/sabahattin-aliden-yozgat (Son Erişim: 27.04.2018).