İstanbul'un sosyal konut üretim alanlarından biri: Tuzla

Yıl 2020, Sayı: 74, 135 - 142, 30.06.2020

Ömer Bozdoğan Hüsniye Doldur

https://doi.org/10.17211/tcd.735646

Öz

Konut sorunu, kırsal alanlardan şehirlere olan göçün yarattığı en temel sorunlardan biri olmuştur. Dünya genelinde şehirleşmenin yaygınlaşmasıyla daha büyük boyutlara varan bu sorunun çözümü için devletler çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. Geliştirilen yöntemlerden birisi de yoksul ve dar gelirli kesimleri konut sahibi yapmayı amaçlayan sosyal konut uygulamalarıdır. İlk olarak 19. yüzyılın sonlarında Avrupa’da başlayan bu uygulamalar, sonraki yıllarda diğer gelişmiş ülkelerde, 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren ise gelişmekte olan ülkelerde görülmeye başlanmıştır. Gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer alan Türkiye’deki ilk sosyal konut uygulamaları 1960’lı yıllarda başlamıştır. 1984 yılında ise Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) kurulması ve 2000’li yıllarda kurumun yetkilerinin genişletilmesiyle sosyal konut çalışmaları günümüze kadar sürdürülmüştür. Türkiye’deki sosyal konut üretimine TOKİ dışında KİPTAŞ (İstanbul) ve PORTAŞ (Ankara) gibi bazı belediye kuruluşları da katkı sağlamışlardır. Çalışmada 5000’den fazla sosyal konuta sahip Tuzla İlçesindeki sosyal konut uygulamaları incelenmiştir. Bu uygulamaların Tuzla’da gerçekleştirilme nedenleri ve bu uygulamalar sonrasında mekânsal görünümde ortaya çıkan değişiklikler ele alınmıştır. Çalışmadaki temel veri kaynaklarını kamu kuruluşlarının hazırladığı rapor ve istatistikler yanında arazi çalışmaları, basılı ve görsel kaynaklar ve sosyal konut kullanıcılarıyla yapılan anketler oluşturmaktadır. Ayrıca haritanın hazırlanmasında ArcGIS 10.7 programı kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Konut, Toki, Türkiye, İstanbul, Tuzla

One of the social housing production areas of İstanbul: Tuzla

Öz

The housing problem has been one of the major problems of migration from rural areas to cities. This problem has reached a larger dimension with the spread of urbanization around the world, in order to solve this problem governmentes have developed various methods. One of the methods developed as a solution was social housing practices which are aiming to make poor and low-income people homeowner. Social housing practices first began in Europe in the late 19th century, following years its spread the other developed countries. Developing countries have begun social housing policies last quarter of the 20th century. Turkey as one of the developing countries has started social housing policies 1960s. With the establishment of Public Housing Administration (TOKI) in 1984 and expanding authorizations of institution in 2000s, social housing practices have continued to today. Apart from the TOKI activities, municipality institutions such as KIPTAS (Istanbul) and PORTAS (Ankara) have also contributed to social housing production in Turkey. In this study, social housing practices in Tuzla district, which has more than 5000 social housings have been examined. The reasons why Tuzla district has chosen for this practices and what is the social and spatial consequence of these practices discussed. The main data sources in the study are reports and statistics prepared by public institutions, field studies, printed and visual resources and surveys with social housing users. Also, ArcGIS 10.7 used in the preparation of the map.

Anahtar Kelimeler

Social housing, Turkey, Tokı, Istanbul, Tuzla

Kaynakça

• Bayraktar, E. (2006) Gecekondu ve Kentsel Yenileme. Ekonomik Araştırmalar Merkezi Yayınları. Ankara.
• Bozdoğan, Ö. (2019). İstanbul Anadolu Yakası’ndaki Sosyal Konut Uygulamalarına Coğrafi Bir Bakış: Tuzla Örneği. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Çoban, A.N. (2012). Cumhuriyetin İlanından Günümüze Konut Politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67 (3), 75-108.
• Devlet Planlama Teşkilatı 1963. (2016). Birinci beş yıllık kalkınma planı http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Kalknma%20Planlar/Attachments Son erişim tarihi 10.05.2019.
• Doğan, M. (2013). Geçmişten Günümüze İstanbul'da Sanayileşme Süreci ve Son 10 Yıllık Gelişimi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27), 511-550.
• Doğaner, S. (1993). İstanbul'da Gemi İnşa Sanayi Türk Coğrafya Dergisi, (28), 65-116.
• Gournay, I. (1993). AIA Guide to the Architecture of Atlanta. (Ed.). G. Sams. Atlanta: University of Georgia Press.
• Greenhalgh, S. ve Moss, J (2009). Principles for Social Housing Reform. London: Localis.
• Kunduracı, N. F. (2013). Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Konut Uygulamaları. Çağdaş Yerel Yönetimler, 22 (3), 53-77.
• Malpass, P. ve Murie, A. (1999). Housing Policy and Practice. Basingstoke: Palgrave.
• Olgun, H. (2014). Türkiye’de Sosyal Konut Politikası: Seçilmiş Avrupa Ülkeleriyle Karşılaştırmalı Bir Analiz. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi Ankara.
• Oxley, M. (2009). Financing Affordable Social Housing in Europe. Nairobi: UNHABİTAT.
• Pacione, M. (2005). Urban Geography-A Global Perspective. London and New York: Routledge.
• Pittini, A. ve Laino, E. (2011). Housing Europe Review 2012: The Nuts and Bolts of European Social Housing Systems. Brussels: CECODHAS.
• Stone, M. (2003). Social Housing in the UK and US: Evolution, Issues and Prospects. Atlantic Fellow in Public Policy, London.
• T.C. 58. Hükümet Acil Eylem Planı (AEP). (2003)http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/aep.pdf. Son erişim 24.07.2019.
• Tekeli, İ.(1996). Türkiye’de Yaşamda ve Yazında Konut Sorununun Gelişimi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul.
• TOKİ. (2010). Türkiye’nin geleceğini inşa ediyoruz. http://i.toki.gov.tr/content/images/main-page-slider/30102016225052-pdf.pdf. Son erişim 16.05.2019
• TOKİ. (2016). Kurumsal. Geleceğin Türkiye’sini inşa ediyoruz. TOKİ.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2015). Beşeri Coğrafya. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Vroelant, L., C. ve Tutin, C.(2007). Social Housing in France. Social Housing inEurope. (Eds.)C. Whitehead ve K. Scanlon. London: The London Schoolof Economics and Political Science, 70-89.
• Wassenberg, F., Vroelant, C. L., ve Reinprecht, C. (2008). Learning from history: changes and path dependency in the social housing sector in Austria, France and the
• Netherlands (1889-2008). (Eds.) K. Scanlon ve C. Whitehead, Social Housing in Europe II: A Review of Policies and Outcomes (pp. 31-47). The London School of Economics and Political Science. London.
• Whitehead, C. ve Scanlon, K. (2007) Social Housing in Europe. Christine Whitehead ve Kathleen Scanlon (ed), Social Housing in Europe, London School of Economics and Political Science, London.
• http://www.kiptas.istanbul/tr Son erişim 10 Mayıs 2020.
• https://www.toki.gov.tr/ Son erişim 10 Mayıs 2020.