Kentsel mekânda ayrışma: Mahalle ölçeğinde bir İnceleme-İzmir Örneği

Yıl 2022, Sayı: 81, 127 - 140, 31.12.2022

Leman İncedere

https://doi.org/10.17211/tcd.1187112

Cited By: 2

Öz

Mekânsal eşitsizlik sonucunda ortaya çıkan ayrışma, sosyal kutuplaşma ve sosyal dışlanma günümüzün
kentsel tartışmalarında merkezi kavramlar arasındadır. Bu makalenin amacı, mahalle ölçeğinde
nüfusun sosyo-ekonomik özelliklerinin mekânı nasıl şekillendirdiği ve bunun dönüşümlü
olarak kentsel mekânda nasıl bir ayrışma yarattığının incelenmesidir. Gayri resmi konut alanları ve
güvenlikli sisteler günümüzde farklı mekânsal organizasyon özelliklerini içermektedir. Bu bağlamsal
ayrılmalar, kentsel eşitsizliklerin üretiminin anlaşılmasında önemlidir. Ayrışma kalıplarının niteliği
nedir? Benzer toplumsal veya ekonomik bölünmeler kent içinde nasıl farklı mekânsal örüntüler
yaratabilir ve benzer mekânsal ayrımcılık farklı derecelerde toplumsal bölünmeyi nasıl marjinalleştirir?
Bu soruların cevabı için araştırmanda nitel yöntemlerden faydalanılmış ve 14 görüşmeci
ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler yapılarak veriler içerik analizi ile işlenmiştir. Sosyo-
demogrofik özellikler açısından oldukça farklı yapılara sahip kişilerden oluşan İzmir’in Karşıyaka
İlçesi’nde bulunan Yalı ve Cumhuriyet mahallelerinde var olan sosyo-mekânsal yapının, mahalle
düzeyinde ayrışmayı derinleştirildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kent, Mekânsal eşitsizlik, Ayrışma, Mahalle, City, Spatial inequality, Segregation, Neighborhood

Segregation in Urban Space: A Study at the Neighborhood Scale-Izmir Examples

Öz

Segregation, social polarization and social exclusion resulting from spatial inequality are among
the central concepts in today’s urban debates. The aim of this article is to examine how the
socio-economic characteristics of the population at the neighborhood scale shape the space
and how this creates a segregation in the urban space alternately. Informal residential areas
and gated communities today include different spatial organization features. These contextual
distinctions are important in understanding the production of urban inequalities. What is the
nature of segregation patterns? How can similar social or economic divisions create different
spatial patterns within the city, and how does similar spatial discrimination marginalize different
degrees of social division? In order to answer these questions, qualitative methods were used
in the research and semi-structured in-depth interviews were conducted with 14 interviewers,
and the data were processed with content analysis. It has been observed that the socio-spatial
structure existing in Yalı and Cumhuriyet neighborhoods in Karşıyaka District of İzmir, which
consists of people with very different structures in terms of socio-demographic characteristics,
deepens the segregation at the neighborhood level.

Anahtar Kelimeler

City, Spatial inequality, Segregation, Neighborhood

Kaynakça

• Akyol-Altun, D. (2011). İzmir’de konut pratiğinin dönüşümü ve kapalı konut sitelerinin ortaya çıkışı. Ege Mimarlık, 2 (77), 26-32. https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/460741
• Albertsen, N., & Diken, B. (2004). Welfare and the city, Nordic Journal of Architectural Research, 17(2), 7-22. http://arkitekturforskning. net/na/article/view/235/197
• Akyol-Altun, D. (2008). Yeni yaşam tarzları: kapalı konut yerleşkeleri. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 10 (3), 73-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deumffmd/issue/ 40855/493291
• Berry, B. L., & Kasarda, J. D. (1977). Contemporary urban ecology. Pearson Press.
• Bryman, A. (2006). Mixed methods: a four-volume set. Thousand Sage.
• Burnard, P. (1991). A method of analysing ınterview transcripts in qualitative research. Nurse Education Today, 11(6), 461-466. https://doi.org/10.1016/0260-6917(91)90009-Y
• Byrne, D. (2001). Understanding the urban. Palgrave Press. Caldeira, T. (2001). City of walls: crime, segregation and citizenship in sao paulo. University of California Press.
• Chen, W., Myles, J., & Picot, G. (2012). Why have poorer neighbourhoods stagnated economically while the richer have flourished? Neighbourhood ıncome ınequality in canadian cities. Urban Studies, 49(4), 877-896. https://doi. org/10.1177/004209801140814
• Cihangir, E., & Demirkan, Ö., (2020). Peynir turizmi temelli kültür rotaları oluşturulmasına yönelik bir araştırma: Van otlu peynir örneği. Türk Coğrafya Dergisi, (75), 139-162. https://doi. org/10.17211/tcd.834251
• Corbridge, S. (1986). Capitalist world development. A critique of radical development geography. McMillan https://doi. org/10.1191/0309132505ph57
• Crang, M., & Cook, I. (1995). Doing ethnographies, Geobooks. Diktaş, E. O., & Özbek Sönmez, İ. (2014, 16-18 Ekim). Kentsel çeşitlilik, asimetrik süreçler, eşitsiz gelişim: İzmir’de Yalı, Örnekköy ve Ege mahallelerinde roman yerleşim alanlarının mekânsal dönüşüm süreçleri. 5. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu. Ankara, Türkiye.
• Durlauf, S. (1996). A theory of persistent ıncome ınequality. Journal of Economic Growth, (1), 75-93. https://www.jstor.org/ stable/40215882
• Fainstein, S., Gordon, I. & Harloe, M. (1992). Divided cities: new york and london in the contemporary world, Blackwell.
• Fincher, R., & Saunders, P. (2001). Creating unequal futures? rethinking poverty, ınequality and disadvantage. Routledge Press.
• Fridlund, B., & Hildingh, C. (2000). Health and qualitative analysis methods. In B. Fridlund, & C. Hildingh (Ed.), Qualitative research, methods in the service of health (pp. 13–25). Lund: Studentlitteratur. Ginsburg, N., (1992) Division of welfare. a critical ıntroduction to comparative social policy, Sage Publications.
• Glaeser, E. L., Laibson, D. I., & Sacerdote, B. (2011) An economic approach to social capital. Harvard institute of economic research paper, Cambridg press. https://scholar.harvard.edu/files/glaeser/ files/economicapproachsocialcapital.pdf
• Gümüş, N., İlhan, A., & Gülersoy, A. E. (2013). Bir tersine göç örneği: köprücük köyü (Muş- Varto). International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, (8)6, 233- 261. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5022
• Hall, S. (2003). Divided cities. Oxford University Press. Hamnet, C. (1996). Social polarisation, economic restructuring and welfare state regimes, Urban Studies, 33(8). 1407-1430. https:// www.jstor.org/stable/43083223
• Hamnet, C. (2005). Social polarisation, economic restructuring and welfare state regimes, Musterd, S., & Ostendorf, W. (Ed.) Urban segregation and the welfare state, (pp. 15-28) Routledge.
• Harvey, D. (2002). Sınıfsal yapı ve mekânsal farklılaşma kuramı. İçinde Alkan A. & Duru, B. (Ed.) 20. Yüzyıl kenti (s. 147-172). İmge Yayınevi.
• Harvey, D. (2013). Sosyal adalet ve şehir. (4. bs,) (Moralı, M. Çev.) Metis Yayınevi.
• Harvey, D. (2013). Asi şehirler. (3. bs) (Temiz, A. Çev.) Metis Yayınevi. Hillier, B., & Vaughan, L. (2007). The city as one thing. Progress in Planning, 67(3), 205-230. 10.1016/j.progress.2007.03.001
• Işık, O., & Pınarcıoğlu, M. (2015). Nöbetleşe yoksulluk. (10. bs), İletişim Yayınları.
• İncedere, L. (2019). Eşitsiz gelişme ve mekânsal ayrışma üzerine karşılaştırmalı bir analiz: İzmir (Karşıyaka) örneği. (Yayın no. 601372) [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• İncedere, L. (2020). Çağdaş kentsel teorilerde Marx’ı neden okuyoruz? Kent Akademisi, 13(4), 640-650. https://doi.org/10.35674/ kent.735255
• Jacobson, D., & Nida, M. (2019). Social identity map: A reflexivity tool for practicing explicit positionality in critical qualitative research. International Journal of Qualitative Methods, (18) https://doi. org/10.1177/16094069198700
• Kasarda, J. (1993). Inner-city concentrated poverty and neighborhood distress: 1970-1990. Housing Policy Debate, 4 (3), 253-302. https://doi.org/10.1080/10511482.1993.9521135 Kelso, W. A. (1994) Poverty and the underclass, New York University Press.
• Kempen, R. (2007). Divided cities in the 21st century: challenging the importance of globalisation. Housing Built Environment, (22), 13–31. https://www.jstor.org/stable/41107366
• Kurtuluş, H. (2016). İstanbul’da kentsel ayrışma. Bağlam Yayıncılık. Lefebvre, H. (2016). Mekânın üretimi. (4. bs) (Ergüden, I. Çev.) Sel Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2016). Şehir hakkı. (Ergüden, I. Çev.), Sel Yayıncılık. Lynch, K. (2019). Kent imgesi. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Mackinnon, D., & Cumers, A. (2007). An introduction to economic geography: globalization, uneven development and place. pearson: prentice hall. https://www.routledge.com/An- Introduction-to-Economic-Geography-Globalisation-Uneven- Development/MacKinnon-Cumbers/p/book/9781138924512
• Maloutas, T., (2004). Segregation and residential mobility spatially entrapped social mobility and its impact on segregation in Athens. European Urban and Regional Studies, 11(3), 195-211. https://doi.org/10.1177/0969776404041
• Marcuse, P. (1989) ‘Dual city: a muddy metaphor for a quartered city’, International Journal of Urban and Regional Research. 13 (4), 697-708. https://doi.org/10.1111/j.1468-2427.1989.tb00142.x
• Marcuse, P. (2002). The divided city in history of states and cities: The partitioning of urban space. Oxford University Press.
• Massey, D., & Denton, N. A. (1993). American apartheid: segregation and the making of the underclass. Harvard University Press.
• Massey. D. (1996). The age of extremes: concentrated affluence and poverty in the twenty-first century. Demography, 33 (4), 403- 418. https://doi.org/10.2307/2061773
• Mingione, E. (1981). social conflict and the city. St. Martin’s Press. Mollenkopf, J., H., & Castells, M. (1991). Dual city: restructuring new york. Russell Sage Foundation.
• Murie, A., (1998), Segregation, exclusion and housing in the divided city içinde S. Musterd & W. Ostendorf (Ed.), “Urban segregation and the welfare state: ınequality and exclusion in western cities” (p. 110-125). Routledge.
• Musterd, S. (2006). Segregation, urban space and the resurgent city. Urban Studies, 43(8), 1325-1340. https://www.jstor.org/ stable/43201658
• Musterd, S., & Ostendorf, W., (1998), Urban segregation and the welfare state: ınequality and exclusion in western cities. Routledge.
• Musterd, S., Marcinczak, S., Van Ham, M., & Tammaru, T. (2017). Socioeconomic segregation in european capital cities: Increasing separation between poor and rich. Urban Geography, 38(7), 1062-1083. https://doi.org/10.1080/02723638.2016.1228371
• Özkan, Z. (2006). Karşıyaka tarihsel dokusunun incelenmesi. (Yayın numarası 202484) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Reardon, S., & Bischoff, K. (2011). Income inequality and income segregation. American Journal of Sociology. 116(4), 1092-1153. https://doi.org/10.1086/657114
• Relph, E. 1976. Place and placelessness. Pion Press. https://doi. org/10.1086/657114
• Sassen, S. (2001). The global city, New York, London. Princeton University Press.
• Sipahi, E., B., (2012). “Yeni” liberalizm “yeni” yaşam alanları güvenlikli siteler: Konya örneği. İdeal Kent, (7), 110-134. https://dergipark. org.tr/tr/pub/idealkent/issue/36644/417567
• Soja, E. (2000). Postmetropolis- critical studies of cities and regions. Blackwell Publishers.
• Soja, E. (2010). Seeking spatial justice. University of Minnesota Press. Smith, N. 2017. Eşitsiz gelişim: doğa, sermaye ve mekânın üretimi. (Soğancılar, E. Çev.) Sel Yayıncılık.
• Smith, N., & Williams, P. (2015). Kentin mutenalaştırlması. (Uzun, M. Çev.) Yordam Kitap.
• Stiglitz, E, J. (2012). The price of inequality: the avoidable causes and ınvisible cost of inequality, Norton.
• Tekin, T. (2016, Mayıs 6). “Bizim mahalle” Yeni Asır Gazetesi. https:// www.yeniasir.com.tr/kenthaberleri/2016/05/06/izmir-manzarali- mahalle- cumhuriyet
• Weinberg, D., H., (2011). U.S. neighborhood ınequality in the 2005– 2009 period. Washington, d.c. u.s. department of commerce, U.S. Census Bureau, Report ACS-16. Available online: www.census. gov/prod/2011pubs/acs-16.pdf.
• Yıldırım, A. & Şimşek, Y. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık