“Çağların Vazifesini” Yapan Çinli: Pei Ju

Yıl 2019, Cilt: 123 Sayı: 243, 305 - 312, 16.12.2019

Kürşat Yıldırım

Öz

Pei Ju Sui Devleti’nde üst düzey bir memurdu.
Gök-Türk Devleti Çin’i tehdit etmeye başladığında, ilk kez 593 yılında Türklere
elçi olarak gönderildi. Onun asıl yükselişi ve politikada belirleyiciliği
Yang’ın Sui tahtına geçmesinden sonradır (604’ten sonra). İmparator onu
Zhangye’de ticareti kontrol etmekle görevlendirdi. Bunun üzerine Pei Jui,
Çin’in batısındaki tüccarları davet etti. Orada onlardan bilgiler topladı ve üç
ciltlik Xiyu Tuji 西域圖記 adlı eserini yazdı. Pei Ju, İmparator Yang’ı
Batı Toprakları (Doğu Türkistan) için yeni bir politika ve Türklere karşı
“böl-yönet” taktikleri yürütmeye ikna etti. Pei Ju’nun planıyla Sui Batı
Toprakları’ndaki şehirlerle haraç ve ticaret sistemi kurdu. Ona göre Çin’in
gücü artık Batı Toprakları’na erişmişti, ancak Türkler ve Tuyuhunlar bölgenin
çoğunu kontrol ediyordu ve bölgedeki halkın Çin’e yaklaşmasını engelliyorlardı.
Tüm bölge halklarını ayartma, kazanma ve böylece Türkleri ve Tuyuhunları devre
dışı bırakmada İmparator Sui’yi yönlendirdi. Pei Ju saldırgan bir yayılmacılığı
savunuyordu. O, İmparator Yang’ın yayılmacı politikasının fikri altyapısını
kurmuştu.

Anahtar Kelimeler

Pei Ju, Sui Devleti, Gök-Türk Devleti, Tuyuhunlar, Batı Toprakları

Kaynakça

• Gömeç, Saadettin, Kök Türk Tarihi, Ankara, 2011.Han Shu, Zhonghua Shuju, Beijing, 1997.Hulsewé, A. F. P.-M. A. N. Loewe, China in Central Asia, E. J. Brill, Leiden, 1979.Pan, Yihong, Son of Heaven and Heavenly Qaghan: Sui-Tang China and its Neighbors, East Asia Studies Press, Washington, 1997.Onat, Ayşe, Çin Kaynaklarında Türkler. Han Hanedanı Tarihinde “Batı Bölgeleri”, Ankara, 2012.Sui Shu, Zhonghua Shuju, Beijing, 1997.Taşağıl, Ahmet, Gök-Türkler, I, Ankara, 2003.Xiong, V. Cunrui, Emperor Yang of the Sui Dynasty: His Life, Times, and Legacy, Albany, 2006.Yıldırım, Kürşat, “Wu Gong Seyahatnâmesi”, Türk Dünyası Araştırmaları, 217, 2015, p. 21-39.