AÇIKLAMALI BİR KAYNAKÇA DENEMESİ: TÜRKLER VE MOĞOLLAR HAKKINDA BİLGİ VEREN X.-XV. YÜZYILLARA AİT SEYYAHLAR VE SEYAHATNAME TÜRÜNDEKİ ESERLERİ

Yıl 2021, Cilt: 128 Sayı: 253, 259 - 308, 23.08.2021

Muhammed Ali Budak

Öz

Tarih çalışmaları için seyahatnameler, birinci derecede önemli kaynaklar arasındadır. Bununla beraber son zamanlara kadar hak ettikleri değeri görmemişlerdir. Bu çalışmada, X. ve XV. yüzyıllar arasında, Türk ve Moğol toplulukları hakkında bilgi veren seyahatname türü eserler ve onların yazarları hakkında kısaca bilgi verilmeye çalışılmış, bu alanda çalışma yapacak araştırmacılar için hiç değilse bir başlangıç noktası oluşturulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaçağ Tarihi, Türkler, Moğollar, Seyahatname

Kaynakça

• "Heroic Flags of the Middle Ages: the geography of the earth as known in Medieval times, symbolized in 96 historic standards", National Geographic Magazine, Sayı: 32, 1917, ss. 388–399.
• “İbn Sa’id”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: V, Kısım: 2, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1987, s. 799.
• ACAR, Serkan: “Rusya’dan Hindistan’a Bir Sergüzeşt: Afanasiy Nikitin ve Seyahatnamesi”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S: 36, 2013, ss. 71-82.
• AĞARI, Murat: “Irak ve Belh Coğrafya Ekolleri ve İlk Temsilcileri: İbn Hurdazbih, Ya’kubî ve İstahrî”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S: 34, 2007, ss. 169-191.
• AHMAD, Sayyid Maqbul: “Coğrafya”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: VIII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1993, ss. 50-62.
• AKGÜN, Ömer Faruk: “Kaşgarlı Mahmud”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXV, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, Ankara, 2002, ss. 9-15.
• ALİEV, Saleh Muhammedoğlu: “İbn Fadlân”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: XIX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1999, ss. 477-479.
• ALİYAZICIOĞLU, Zeynep İnan: “Arnold von Harff’ın (1471-1505) Kutsal Topraklara Seyahati ve Türk-İslam Dünyasına Dair İzlenimleri”, Geçmişten Günümüze Seyahat Edebiyatı: (4. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kurultayı Bildirileri 24-25-26 Nisan 2019), yay. haz. Emine Gürsoy Naskali, Elginkan Vakfı, İstanbul, 2019, ss. 601-621.
• Anonim Haçlı Tarihi, çev. Ergin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul, 2013.
• Anonymi Gesta Francorum et Aliorum Hierosolymitanorum, ed. Beatrice A. Lees, Clarendon Press, Oxford, 1924.
• AVCI, Casim: “Mes‘ûdî, Ali b. Hüseyin”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXIX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, Ankara, 2004, ss. 353-355.
• AVCI, Casim: “Yâkut el-Hamevî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XLIII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2013, ss. 288-291.
• AZAMAT, Nihat: “Nâsır-ı Hüsrev”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXXII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2006, ss. 395-397.
• BARBARO, Josaphat: Anadolu’ya ve İran’a Seyahat, 3. bs, çev. ve not. Tufan Gündüz, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2016.
• Beauvais’li Vincent, Speculum Historiale.
• BEAZLEY, Charles Raymond: "Monte Corvino, Giovanni di", Encyclopaedia Britannica, 11. bs, Vol: XVII, The Encyclopaedia Britannica Company, New York, 1911, ss. 763–764.
• BEAZLEY, Charles Raymond: "On a Hitherto Unexamined Manuscript of John de Plano Carpini", The Geographical Journal, C: 20, S: 6, New Jersey 1902, ss. 646-647.
• BEAZLEY, Charles Raymond: “Andrew of Longjumeau”, Encyclopaedia Britannica, 11. bs, Vol: I, The Encyclopaedia Britannica Company, New York, 1910, ss. 972-973.
• BEAZLEY, Charles Raymond: “Jordanus”, Encyclopaedia Britannica, 11. bs, Vol: XV, The Encyclopaedia Britannica Company, , New York, 1911, s. 521.
• BELKOV, Gregory: “The Journey Beyond Three Seas of Afanasij Nikitin in A.D. 1466-1472”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), British Columbia Üniversitesi, Slav Çalışmaları Bölümü, Vancouver, 1950.
• BERTHELS, Evgenii Eduardoviç: “Nâsır-ı Husrev”, İslam Ansiklopedisi, C: IX, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1964, ss. 96-97.
• BLACHÈRE, Régis: “Yakut Rûmî”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: XIII, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1986, ss. 357-358.
• BOYLE, John Andrew: “The Journey of Het’um I, King of Little Armenia, to the Court of the Great Khan Möngke”, Central Asiatic Journal, C: 9, S: 3, 1964, ss. 175-189.
• BRETSCHNEİDER, Emil: Mediaeval Researches from Eastern Asiatic Sources: Fragments towards the knowledge of the geography and history of central and western Asia from the 13th to the 17th century, Vol. I, Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd., Londra, 1910.
• BROCKELMANN, Carl: “Mes’ûdî”, İslam Ansiklopedisi, 3. bs, C: VIII, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979, ss. 144-145.
• BROCKELMANN, Carl: “Mis’ar”, İslam Ansiklopedisi, 3. bs, C: VIII, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979, ss. 363-364.
• BUDAK, Muhammed Ali: “Batı Kaynaklarına Göre Endülüs Medeniyeti’nin Eğitim ve Bazı Bilim Alanlarında Avrupa’ya Katkıları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 23, 2016, ss. 163-176.
• BUDAK, Mustafa: “Cemâl-i Karşî” , TDV İslam Ansiklopedisi, C: VII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1993, ss. 304-305.
• BYRON, Edward Williams ve Henry Yule: “Mandeville, Jehan De”, Encyclopaedia Britannica, 11. bs, Vol: XVII, The Encyclopaedia Britannica Company, New York, 1911, ss. 560-564.
• CARNOTENSİS, Fulcherius: Kudüs Seferi (Kutsal Toprakları Kurtarmak), çev. İlcan Bihter Barlas, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• CARPİNİ, Plano: Moğolistan Seyahatnamesi (1245-1247), çev. Ergin Ayan Gece Kitaplığı, Ankara, 2015.
• Cengiz İmparatorluğu Hakkında İlk Tarih Kayıtları, çev. Ankhbayar Danuu, yay. haz. Mustafa Uyar, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2012.
• CHAN, Hok-Lam: "A Recipe to Qubilai Qa'an on Governance: The Case of Chang Te-hui and Li Chih", Journal of the Royal Asiatic Society, C: 7, S: 2, 1997, ss. 257-283.
• CHO, Yong-Seong: “Wu-K’ong Seyahatnamesi”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 1993
• CLAVİJO, Ruy Gonzales de: Timur’un Hayatı ve Kadiz’den Semerkand’a Seyahatler, çev. Zeynep Ertan, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2008.
• CLAVİJO, Ruy Gonzalez de: Narrative of the Embassy of Ruy Gonzalez de Clavijo to The Court of Timour at Samarcand, A.D. 1403-6, çev. Clements Robert Markham, Hakluyt Society, Londra, 1859.
• CÜBEYR, Muhammed b. Ahmed b.: The Travels of Ibn Jubayr, çev. Ronald Joseph Callender Broadhurst, The Camelot Press, Londra, 1952.
• ÇANDARLIOĞLU, Gülçin: Orta Asya’da Timuriler, Çin’de Ming Münasebetleri, Ch’en Ch’eng Elçilik Raporu, Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1995.
• ÇAVUŞDERE, Serdar: “14. Yüzyıl İtalyan Kaynaklarında (Zibaldone de Canal, Francesco Balducci Pegolotti, Pignol Zucchello) Türkiye Ticaret Tarihine Dair Kayıtlar”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş, 2007.
• ÇETİNEL, Hasan: “İbn Saîd El-Mağribî’nin Kitâb El-Coğrafya’sından Anadolu’ya Dair Anekdotlar”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S: 48, 2019.
• de la BROQUİÈRE, Bertrandon: Bertrandon de la Broquière’in Denizaşırı Seyahati, ed. Charles Schefer, çev. İlhan Arda, haz. Muhittin Salih Eren, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• Ecâ et-Türkî, Muhammed b. Mahmud b.: İbn Eca Seyahatnamesi, çev. Mehmet Şeker, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2018.
• el-GIRNÂTÎ, Ebû Hâmid Muhammed: Gırnatî Seyahatnamesi (Tuhfetü’l-Elbâb ve Nuhbetü’l-A’cab), 2. bs, haz. ve çev. Fatih Sabuncu, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2018.
• el-GIRNÂTÎ, Ebû Hâmid Muhammed: Tercüme-i Tuhfetü’l-Elbâb ve Nuhbetü’l-A’cab: Gırnâtî Seyahatnamesi, haz. Sadık Yazar, Büyüyenay Yayınları, İstanbul, 2015.
• el-MUKADDESÎ, Muhammed b. Ahmed: İslam Coğrafyası (Ahsenü’t-Tekasim), çev. Durmuş Ahsen Batur, Selenge Yayınları İstanbul 2015.
• el-TACİR, Süleyman: Doğu’nun Kalbine Seyahat, çev. Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2012.
• ERGÜVEN, İsmail Hakkı: “Hsüan-Tsang’ın Seyahatnamesi (7. Yüzyıl) (Metin Çevirisi ve Değerlendirme)”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, 2011.
• ERKOÇOĞLU, Fatih: Haçlı Seferleri Tarihi Kaynakları, Çizgi Kitabevi, İstanbul, 2018.
• FA-HİEN, A Record of Buddhistic Kingdoms, çev. James Legge, Clarendon Press, Oxford, 1886.
• Felix Fabri, çev. Aubrey Stewart, Vol. 1, Part 1, Palestine Pilgrims’ Text Society, Londra, 1896.
• FRANCE, John: “A critical edition of the Historia Francorum Qui Ceperunt Iherusalem of Raymond of Aguilers”, (Basılmamış Doktora Tezi), Nottingham Üniversitesi, Nottingham, 1967.
• GROUSSET, René: Bozkır İmparatorluğu Attila/Cengiz Han/Timur, çev. Mehmet Reşat Uzmen, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1980.
• GUZMAN, Gregory G.: "Simon of Saint-Quentin and the Dominican Mission to the Mongol Baiju: A Reappraisal", Speculum, C: 46, S: 2, 1971, ss. 232-249.
• GÜZEL, Fatih: “Moğol İstilasında Halife Nâsır li-Dinillâh’ın Rolü”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C: 4, S: 1, İstanbul, 2015, ss. 142-158.
• HARMAN, Ömer Faruk: “Hac”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XIV, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1996, ss. 382-386.
• HARTİG, Otto: “Pordenone, Odoric of”, The Catholic Encyclopedia, Ed. Charles G. Herbermann, vd., C: XII, The Encyclopedia Press, New York, 1913, s. 281.
• ibn BATTÛTA TANCİ, Ebu Abdullah Muhammed: İbn Battûta Seyahatnamesi, 2. bs, çev. inc. ve not. A. Sait Aykut, C: I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2004.
• İbn CÜBEYR, Endülüsten Kutsal Topraklara, 3. bs, çev. İsmail Güler, Selenge Yayınları, İstanbul, 2017.
• İbn FAZLAN, Seyahatname, 2. bs, çev. Ramazan Şeşen, Bedir Yayınevi, İstanbul, 1995.
• İbn HALDUN, Mukaddime, 7. bs, C: 1, haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2011.
• İbn HAVKAL, 10. Asırda İslam Coğrafyası, çev. Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2014.
• İSTAHRİ, Ülkelerin Yolları, çev. Murat Ağarı, Ayışığı Kitapları, İstanbul, 2015.
• İZGİ, Özkan: Çin Elçisi Wang Yen-te’nin Uygur Seyahatnamesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1989.
• JOINVILLE, Jean de, Bir Haçlının Hatıraları, 2. bs, çev. Cüneyt Kanat, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2016.
• JORDANUS, Mirabilia Descripta: The Wonders of the East, çev. Henry Yule, Hakluyt Society, Londra, 1863.
• KAÇALİN, Mustafa Sinan: “Divanü Lügati’t-Türk”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: IX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1994, ss. 446-449.
• KAHRAMAN, Ömer: “Geste de Louis VII Adlı Fransız Haçlı Kaynağında Türkler ve Türkiye”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2020.
• KARAARSLAN, Nasuhi Ünal: “İbn Cübeyr”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XIX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1999, ss. 400-402.
• KAVAS, İslam: “Üçüncü Haçlı Seferi’nde ‘Türk’ İmgesi: Itinerarium Peregrinorum et Gesta Regis Ricardi Örneği”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C: 7, S: 1, 2019, ss. 23-30.
• KİNG, Matthew LaBarge: “We’re on a Mission from God: A Translation, Commentary, and Essay Concerning The Hierosolymita by Ekkehard of Aura”, (Basılmamış Bitirme Tezi), Washington Üniversitesi, Tarih Bölümü, Washington, 2011.
• KOÇAK, İnci: “Mis‘ar b. Mühelhil”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2005, ss. 176-177.
• Korykoslu Hayton: Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, çev. Altay Tayfun Özcan, Selenge Yayınları, İstanbul, 2015.
• KÖK, Bahattin: “Mevdûd b. İmâdüddin Zengî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXIX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, Ankara, 2004, ss. 430-431.
• KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad: “Avfi”, İslam Ansiklopedisi, 5. bs, C: II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979, ss. 21-23.
• KÜÇÜKSİPAHİOĞLU, Birsel: “Birinci Haçlı Seferi’nin Bir Görgü Tanığı: Raimundus Aguilers”, Tarih Dergisi, S: 41, 2005, ss. 17-24.
• LUTRELL, Anthony: “Timur’s Dominican Envoy”, Studies in Ottoman History in Honour of Professor V. L. Ménage, Ed. Colin Heywood ve Colin Imber, The Isis Press, İstanbul, 1994.
• Macaristanlı György: Türkler-Türklerin Gelenekleri, Görenekleri ve Hinlikleri Üzerine Bir İnceleme, çev. Lale Aslan Özcan, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2009.
• MAUMGARTNER, Ingrid: “Conti, Niccolo Dei”, Literature of Travel and Exploration, C: 1, (Ed. Jennifer Speake), Fitzroy Dearborn, New York, 2003, ss. 277-279
• Mesûdî, Kitâbü’t-Tenbih ve’l-İşraf (Coğrafya ve Tarih), çev. Ramazan Şeşen, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2018.
• Mesudî, Murûc ez-Zeheb (Altın Bozkırlar), 4. bs, çev. Durmuş Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul, 2017.
• MİNORSKİY, Vladimir Feodoroviç: “Tamīm ibn Bahr's Journey to the Uyghurs”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, C: 12, S: 2, 1948, ss. 275-305.
• MONTE CRUCİS, Ricoldus de: Doğu Seyahatnamesi: Bir Dominikan Keşişin Anadolu ve Ortadoğu Yolculuğu 1289-1291, Çev. Ahmet Deniz Altunbaş, Kronik Kitap, İstanbul, 2018.
• NAKKAŞ, Gıyaseddin: Hıtay Sefaretnamesi, haz. Betül Mutlu, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2013.
• Nâsır-ı Husrev: Sefername, çev. Abdülvehhab Tarzi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1985.
• NİCHOLSON, Helen: Chronicle of the Third Crusade: A Translation of the Itinerarium peregrinorum et gesta Regis Ricardi, Routledge Publishing, New York, 2016.
• NİKİTİN, Afanasiy: Üç Deniz Ötesine Seyahat, çev. Sercan Acar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2019.
• O’DOHERTY, Marianne: “Eyewitness Accounts of ‘the Indies’ in the Later Medieval West: Reading, Reception, and Re-use (c. 1300-1500)”, (Basılmamış Doktora Tezi), Leeds Üniversitesi, Ortaçağ Çalışmaları, Leeds, 2006.
• Ortaçağ Müslüman Coğrafyacılarından Seçmeler, 2. bs, der. ve çev. Yusuf Ziya Yörükân, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul, 2013.
• Ortaçağda İki Yahudi Seyyahın (Tudela’lı Benjamin ve Ratisbon’lu Petachia) İslam Dünyası Gözlemleri, çev. Nuh Arslantaş, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2009.
• ÖZCAN, Altay Tayfun: “Timur’un Elçisi Sultaniyeli Johannes ve Libellus de Notitia Orbis Adlı Eserinden Bazı Parçalar”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C: 33, S: 55, 2014, ss. 121-162.
• ÖZDEMİR, Mehmet: “Ebû Hâmid el-Gırnâtî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: X, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1994, ss. 128-130.
• ÖZERDİM, Muhaddere Nabi: “Acaib-ül-letaif (Hıtay Sefaretnamesi) İle Çin Kaynakları Arasında İlgi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C: 8, S: 3, 1950, ss. 345-371.
• PEACOCK, Andrew Charles Spencer ve Sara Nur Yıldız: “Giriş”, Anadolu Selçukluları-Ortaçağ Ortadoğusu’nda Saray ve Toplum, ed. Andrew Charles Spencer Peacock ve Sara Nur Yıldız, çev. A. Sait Aykut, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2017.
• PEGOLOTTİ, Francesco Balducci: La Pratica Della Marcatura, ed. Allan Evans, The Medieval Academy of America, Cambridge, Massachusetts, 1936.
• PİAN DEL CARPİNE, Giovanni da: The Story of The Mongos Whom We Call The Tartars, çev. Erik Hildinger, Branden Publishing, Boston, 1996.
• Pilgrimage of S. Silvia of Aquitania to The Holy Places, çev. John H. Bernard, Palestine Pilgrims’ Text Society, Londra, 1891.
• POLGAR, Nataša: “Joinville: A Hagiographic Story About Oneself And About The Other”, Narodna Umjetnost: Hrvatski Časopis za Etnologiju i Folkloristiku, C: 45, S: 1, 2008, ss. 21-41.
• POLO, Marco: Dünya’nın Hikâye Edilişi, çev. Işık Ergüden ve Z. Zühre İlkgelen, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2014.
• ROSSABİ, Morris: Kubilay Han’ın Seyyahı: Doğu’dan Batı’ya İlk Yolculuk, çev. Ekin Uşşaklı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
• RUBENSTEİN, Jay: “What is the Gesta Francorum, and Who was Peter Tudebode?", Revue Mabillon, S: 16, 2005, ss. 179-204.
• RUBRUCK, William of: The Journey to the Eastern Parts of the World 1253-55, çev. ve ed. William Woodville Rockhill, The Hakluyt Society, Londra, 1900.
• RUBRUK, Wilhelm von: Moğolların Büyük Hanına Seyahat, 2. bs, çev. Ergin Ayan, Ayışığı Kitapları, İstanbul, 2012.
• SAİNT QUENTİN, Simon de: Bir Keşişin Anılarından Tatarlar ve Anadolu 1245-1248, çev. Erendiz Özbayoğlu, Doğu Akdeniz Kültür ve Tarih Araştırmaları Vakfı, Antalya, 2006.
• SAİNTSBURY, George: “Joinville, Jean, Sire de”, Encyclopaedia Britannica, 11. bs, Vol: XV, The Encyclopaedia Britannica Company, New York, 1911, ss. 492-493.
• SARUHAN, Erdoğan: “III. Haçlı Seferinin Temel Kaynağı: Ansbertus Historia De Expeditiona Friedrici Imparatoris”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2020.
• SAYAR, Süleyman: “Makdisî, Mutahhar b. Tâhir”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: XXVII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, Ankara, 2003, ss. 432-434.
• SCHEFFER, Lia: "A Pilgrimage to the Holy Land and Mount Sinai in the 15th Century", Zeitschrift Des Deutschen Palästina-Vereins, S: 102, 1986, ss. 144-151.
• SCHİLTBERGER, Johannes: Türkler ve Tatarlar Arasında (1394-1427), 2. bs, çev. Turgut Akpınar, İletişim Yayınları, İstanbul, 1995.
• SERTKAYA, Sema: “15. Yüzyıl İtalyan Seyyahlarının Gözüyle İran”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2019.
• Seyyahların Gözüyle Sultanlar ve Savaşlar, 3. bs, çev. ve not. Tufan Gündüz, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2017.
• SONTAG, Richard Marton: “Chang Te-hui and His Journey to Qaraqorum at the Summons of Qubilai Qan”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Arizona Üniversitesi, Doğu Çalışmaları Fakültesi, 1978.
• Sultaniyeli Johannes: Timur’un Sarayında, çev. Ahmet Deniz Altunbaş, Kronik Kitap, İstanbul, 2020.
• SÜMER, Faruk: “Türkmenler”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XLI, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2012, ss. 607-611.
• ŞAKİROĞLU, Mahmut H.: “Giovanni Maria Angıolello”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: III, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1991, ss. 194-197.
• ŞEŞEN, Ramazan: “İbn Havkal”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: XX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1999, ss. 34-35.
• ŞEŞEN, Ramazan: İbn Fadlan Seyahatnamesi ve Ekleri, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2010.
• ŞEŞEN, Ramazan: İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2017.
• TAFUR, Pero: Pero Tafur Seyahatnamesi, çev. Hakan Kılınç, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2016.
• TAFUR, Pero: Travels and Adventures 1435-1439, çev. Malcolm Letts, George Routledge & Sons, Londra, 1926.
• The Crusade of Frederick Barbarossa, çev. Graham Alexander Loud, Routledge Publishing, New York, 2016.
• The Gesta Tancredi of Ralph of Caen–A History of the Normans on the First Crusade, çev. Bernard S. Bachrach and David S. Bachrach, Routledge Publishing, New York, 2016.
• The Itinerary of Bernard The Wise and How The City of Jerusalem is Situated, çev. John H. Bernard, Palestine Pilgrims’ Text Society, Londra, 1893.
• Theodosius, Çev. John H. Bernard, Palestine Pilgrims’ Text Society, Londra, 1893.
• TOGAN, Zeki Velidi: “İbn Fâdlan”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: V, 1. Kısım, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1987, ss. 730-732.
• TOLMACHEVA, Marina: “İstahrî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXIII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2001, ss. 203-205.
• TOLMACHEVA, Marina: “Makdisî, Muhammed b. Ahmed”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXVII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, Ankara, 2003, ss. 431-432.
• TOPRAK, Mehmet Faruk: “Yâkût el Hamevî’nin Mu’cemu’l-Buldân Adlı Eserine Eleştirel Bir Bakış”, EKEV (Erzurum Kültür ve Eğitim Vakfı) Akademi Dergisi, S: 21, 2004, ss. 173-181.
• TOUATİ, Houari: Ortaçağ’da İslam ve Seyahat, 2. bs, çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2016.
• USLU, Recep: “İbn Saîd El-Mağribî”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: XX, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1999, ss. 302-305.
• Uzun Hasan-Fatih Mücadelesi Döneminde Doğu’da Venedik Elçileri, 3. bs, çev. ve not. Tufan Gündüz, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2009.
• van ARENDONK, Cornelis: “İbn Havkal”, İslam Ansiklopedisi, C: V, 2. Kısım, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1987, s. 747.
• von HARFF, Arnold: The Pilgrimage of Arnold von Harff Knight, çev. Malcolm Letts, Hakluyt Society, Londra, 1946.
• Würzburg, John of; Description of The Holy Land, Çev. Aubrey Stewart, Palestine Pilgrims’ Text Society, Londra, 1890.
• YAZICI, Hüseyin: “Seyahatname”, TDV İslam Ansiklopedisi, C: XXXVII, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2009, ss. 9-11.
• YAZICI, Tahsin: “Avfî”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: IV, TDV İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 1991, ss. 115-116.
• YILDIZ, Mukadder: “Fulcherius Carnotensis Birinci Haçlı Seferi Vakayinamesi (Fulcheri Carnotensis Historia Hierosolymitana)”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1999.
• YULE, Henry ve Charles Raymond Beazley: “Marignolli, Giovanni de”, Encyclopaedia Britannica, 11. bs, Vol: XVII, The Encyclopaedia Britannica Company, New York, 1911, ss. 717-718.
• YULE, Henry, Cathay and the Way Thiter, C: II, The Hakluyt Society, Londra, 1913.