PKK Terör Örgütünün Değişimi ve Dönüşümünün Bölgesel Güvenliğe Etkileri: Suriye Örneği

Yıl 2023, Cilt: 133 Sayı: 262, 83 - 110, 28.02.2023

Mert Can Topcu

https://doi.org/10.55773/tda.1211563

Öz

PKK terör örgütü, kurulduğu 1978 yılından bu yana büyük bir değişim ve dönüşüm geçirmiş, bir çete hüviyetinden neredeyse bir ülkenin düzenli ordusu kadar güçlenmiş ve en nihayetinde Suriye’nin kuzeyinde fiili bir otonomi elde ederek uluslararası arenada muhatap alınan devlet-dışı aktör konumuna yükselmiştir. PKK’nın geçirdiği bu dönüşüm, bölgesel güvenliği derinden etkilemekte ve bölücülük ekseninde ulus-devlete yönelik en büyük tehdidi oluşturmaktadır. Suriye İç Savaşı’nın başladığı 2011’den itibaren bölgedeki güç boşluğunu kendi lehine kullanarak, uluslararası aktörlerin de desteğiyle büyük bir alan hakimiyeti sağlayan PKK, bir Kürt devleti kurma gayesiyle Suriye’de yürüttüğü faaliyetlerini günbegün artırmaktadır. Dolayısıyla PKK’nın değişimi ve dönüşümünün bölgesel güvenliğe yönelik etkileri hassaten Suriye nezdinde incelenmesi gereken bir konudur. Bu minvalde çalışmada; PKK’nın kuruluşundan bu yana geçirdiği değişim ve dönüşüm ele alınacak ve bahsi geçen gelişmenin altındaki sebeplere odaklanılacaktır. Son olarak PKK’nın bu değişimi ve dönüşümünün bölgesel güvenliğe yönelik etkileri Suriye nezdinde tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

PKK, PKK’nın dönüşümü, PYD, Suriye

Kaynakça

• “1990’larda Kürt siyasi hareketi”, Alzazeera Turk, 2013, (Çevrimiçi), http://www.aljazeera. com.tr/dosya/1990larda-kurt-siyasi-hareketi, 20 Mayıs 2022
• “Doğum İstatistikleri”, Türkiye İstatistik Kurumu, 2021, (Çevrimiçi), https://data.tuik. gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2020-37229), 22.05.2022
• “Erdoğan: Kuzey Suriye’de devlet kurulmasına asla izin vermeyeceğiz”, Sputnik, 2016, (Çevrimiçi), https://tr.sputniknews.com/20161224/erdogan-milli-seferberlik-deik-aciklama- 1026477478.html, 30 Mayıs 2022.
• “İddianame”, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı Terör Suçları Soruşturma Bürosu, Diyarbakır, 2019.
• “Peşmerge Türkiye’den Kobani’ye geçti”, BBC News, 2014, (Çevrimiçi), https://www.bbc. com/turkce/haberler/2014/10/141031_kobani_pesmerge, 29 Mayıs 2022.
• “PKK’nın Kurucu Kadrosu – İlk Militan, İlk Yoldaş, İlk Şehit”, THKPC/MLLSPB, 2018, (Çevrimiçi), https://revo-front.com/amp/2018/11/pkknin-kurucu-kadrosu-ilk-militan- ilk-yoldas-ilk-sehit/, 8 Mayıs 2022
• “Rusya: Türkiye’nin Suriye’ye yönelik bir askeri operasyondan kaçınacağını umuyoruz”, Euronews, 2022, (Çevrimiçi), https://tr.euronews.com/amp/2022/06/02/rusya- turkiye-nin-suriye-ye-yonelik-bir-askeri-operasyondan-kac-nacag-n-umuyoruz, 03.06.2022.
• “Suriye Genel Durum Haritası”, Suriye Gündemi Bölgesel Siyaset Günlüğü, 2022, (Çevrimiçi), https://www.suriyegundemi.com/suriye-genel-durum-haritasi-23-05-2022-1, 30 Mayıs 2022.
• “Suriye’de savaşın 10 yılında 10 kritik dönüm noktası”, BBC News, 2021, (Çevrimiçi), https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56377932, 30 Mayıs 2022.
• “Suriye’nin ne kadar petrolü var? Kim kontrol ediyor?”, Euronews, 2019, (Çevrimiçi), https://tr.euronews.com/2019/11/07/suriye-ne-kadar-petrolu-var-kim-kontrol-ediyor- trump-bagdadi-oldu-petrol-sahalari-guvenlik, 30 Mayıs 2022.
• “Suriye’nin toprak bütünlüğü, çatışmaların önlenmesi ve ülkenin yeniden inşası konusunda anlayış birliği içindeyiz”, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, 2018, (Çevrimiçi), https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/92176/-suriye-nin-toprak-butunlugu- catismalarin-onlenmesi-ve-ulkenin-yeniden-insasi-konusunda-anlayis-birligi- icindeyiz-, 30 Mayıs 2022
• “Suriye’yi Nasıl Bir Gelecek Bekliyor?”, Voice of America, 2021, (Çevrimiçi), https://www. amerikaninsesi.com/a/suriyeyi-nasil-bir-gelecek-bekliyor/5925812.html, 30 Mayıs 2022. “Terör örgütü PYD/PKK Suriye’de hak ihlallerini sürdürüyor”, Anadolu Ajansı, 2018, (Çevrimiçi), https://www.aa.com.tr/tr/dunya/teror-orgutu-pyd-pkk-suriyede-hak-ihlallerini- surduruyor/1047286, 30 Mayıs 2022.
• “Under Kurdish Rule Abuses in PYD-run Enclaves of Syria”, Human Rights Watch, 2014, (Çevrimiçi), https://www.hrw.org/report/2014/06/19/under-kurdish-rule/abusespyd- run-enclaves-syria, 31 Mayıs 2022
• “YPG’li teröristlerin başını çektiği DGS’de militan sayısı 70 bini buldu” Yeniçağ, 2018, (Çevrimiçi), https://www.yenicaggazetesi.com.tr/-216624h.htm, 25 Mayıs 2022
• “Yurt İçindeki Terörist Sayısı 197’ye Düştü.”, T.C. İçişleri Bakanlığı, 2021, (Çevrimiçi), https://www.icisleri.gov.tr/yurt-icindeki-terorist-sayisi-197ye-dustu, 21 Mayıs 2022
• ACUN, Can, KESKİN, Bünyamin: PKK’nın Kuzey Suriye Örgütlenmesi PYD-YPG, SETA, İstanbul, 2016.
• AKKAYA, Ahmet Hamdi: “Kürt Hareketi’nin Örgütlenme Süreci Olarak 1970’ler”, Toplum ve Bilim, Sayı 127, 2013, ss. 88-120.
• ALAGÜNEY, Ahmet Haşim: “PKK Terör Örgütünün Dağ Kadrosuna Katılımı Etkileyen Faktörler”, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• ALGAN, Özgür: “PKK Terör Örgütünün Kuruluşu, Faaliyetleri ve Siyasallaşma Süreci”, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• ALPTEKİN, Hüseyin: Etnik Terör ve Terörle Mücadele Stratejileri IRA, ETA, Tamil Kaplanları ve PKK, SETA, İstanbul, 2020.
• ALUÇLU, Mehmet Bedri: “PKK’nın Söylem Serüveninde Önderlik”, Akademik Hassasiyetler, Cilt 7, Sayı 14, 2020, ss.321-339.
• BAL, İhsan. “Türkiye’de Terörle Mücadele: PKK Örneği”, (ed: İhsan Bal ve Süleyman Özeren), Dünyadan Örneklerle Terörle Mücadele, USAK Yayınları, Ankara, 2014.
• ConflictTR, https://umap.openstreetmap.fr/tr/map/conflicttrcom_ 510972 # 6/34.678/ 44.077, 25.05.2022
• ÇELİK, Metin: “Kuruluşundan Bugüne PKK/KCK’nın Uluslararası Konjonktürel Değişimlere Uyum Sağlama ve Uluslararasılaşma Çabası”, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, Cilt 21, No 2, 2019, ss. 111-133.
• DURAN, Zeynep Hilal Karyağdı: “Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Türkiye’nin Suriye’de olanlara kayıtsız kalamayacağını söyledi”, Anadolu Ajansı 2022, (Çevrimiçi) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-disisleri-bakani-lavrov-turkiyenin-suriyede-olanlara-kayitsiz-kalamayacagini-soyledi/2599519, 30 Mayıs 2022.
• EKİZER, Mehmet: “Terör Örgütlerinin Propaganda ve Yandaş Kazanma Faaliyetlerinde Sosyal Medyanın Rolü: PKK Terör Örgütünün İncelenmesi”, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• ERGÜL, Erhan: “Kürdistan İşçi Partisi (PKK) Terör Örgütü: Etnik Terörün Fikri Yapısı, Anatomisi ve Şiddetin Stratejileri”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• EROL, Mehmet Seyfettin, ÇELİK, Kadir Ertaç: “ABD’nin Suriye Politikasında Vekil Aktör Olarak Terör Örgütleri: YPG Örneği”, ANKASAM Bölgesel Araştırmalar Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 2018, ss.14-45.
• GÜÇLÜER, Durmuş Eray: “PKK’nın 1978-2010 Tarihleri Arasında Örgütsel Yapısının Değişimi ve Kurumsal Girişimci Olarak Hedeflerinin Sosyolojik Analizi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2011.
• HOFFER, Eric: Kesin İnançlılar Kitle Hareketlerinin Anatomisi, Tur Yayınları, İstanbul, 1980.
• İŞYAR, Ömer Göksel: “Suriye İç Savaşı’nda PYD’nin Aktörleşmesinin Başlıca Nedenleri”, Bilge Strateji, Cilt 9, Sayı 16, 2017, ss.33-67.
• KARACA, Bilal: Kürtçü Şiddet Sarmalında Devlet’in ve PKK’nın Stratejik Dönüşümü, Orion Kitabevi, Ankara, 2016.
• KARAKUŞ, Melis: “Gelenekselden Dijitale Propaganda ve Araçlarının Dönüşümü” Selçuk İletişim Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 2021, ss. 462-491.
• KEKEVİ, Serkan, KILIÇOĞLU, Gökmen: “Uluslararası Hukuk Açısından Çocuk Askerler ve PKK’nın Çocuk Askerleri/Militanları”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 3, 2016, ss.483-510.
• KEKEVİ, Serkan: “Devlet ve Egemenlik Açısından İki Körfez Savaşı Arasında Kuzey Iraktaki Gelişmelerin Analizi”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2010.
• KEKEVİ, Serkan: “PKK ve Kadından Terör(ist/izm) Devşirmek” (ed: Esma Özdaşlı), Türkiye’de Kadın: Siyasi Sosyal ve Kültürel Alanda Değişim, TASAV, Ankara, 2022.
• KERMAN, İbrahim, EFEGİL, Ertan: “Terör Örgütü PKK/PYD’nin Suriye’de İzlediği İç Savaş Stratejisinin Değerlendirilmesi” Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2017, ss.162-198.