Afet Bölgelerinde Yeniden Yerleştirme ve İskân Politikaları: Doğubayazıt Depremi Örneği

Yıl 2020, , 76 - 91, 29.06.2020

Binali Tercan

https://doi.org/10.46464/tdad.737913

Cited By: 5

Öz

Farklı afetlerden sonra yapılan yeniden yerleştirmeler, özellikle gelişmekte olan ülkelerin afet sonrası yeniden yapılanmalarında temel politika haline gelmiştir. Genellikle yeniden yerleştirmelerin, yerleri değiştirilen nüfus üzerinde olumsuz etkileri olmaktadır. Ancak, iyi planlanan ve iyi yönetilen bir iskân süreci, uzun vadede olumlu sonuçlar verebilir. Bu çalışmada, Doğubayazıt İlçesi ve dört köyünü etkileyen deprem afeti sonrasındaki yeniden yerleştirme süreci ile deprem afeti sonrasında geçen 15 yıllık bir süreç incelenerek, gelecekte olası afet riskini azaltmadaki rolü incelenmekte ve elde edilen sonuçlar değerlendirilmektedir. Bu araştırmayla, yeniden yapılanma sürecinde, yaygın olarak planlı bir yeniden yerleştirme politikası uygulandığı izlenmiş, deprem riski olan bölgelerde riskin azaltılmasında afet sonrası yeniden yerleştirme süreçlerinin ne kadar önemli olduğu ortaya çıkarılmış, kentsel alanlardaki yeniden yerleştirme uygulamalarının kırsal alanlardakilerden daha başarılı olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Afetler, İskân politikaları, Yeniden yerleştirme, Yer seçimi, Kentsel planlama, Doğubayazıt

Teşekkür

Bu çalışmada, yazarın Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (Kent ve Çevre Bilimleri) Anabilim Dalı’nda Prof. Dr. Ayşegül Mengi danışmanlığında hazırlamış olduğu “Afet Bölgelerinde Yeniden Yerleştirme ve İskân Politikaları: Doğubayazıt Afetzede Yerleşim Alanları Uygulama Örneği (2008)” başlıklı doktora tezi verilerine 8-11 Ekim 2019 tarihinde ODTÜ’de düzenlenen 5. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansında yapılan sunuş ve tartışmalar sonunda güncel veriler de eklenerek son 15 yıllık süreç değerlendirilmektedir. Bu kapsamda Ayşegül Mengi’ye, alan çalışması yaptığım sırada ve sonrasında veri güncellememde yardımcı olan mülga Ağrı Bayındırlık ve İskân Müdürlüğü ile AFAD yetkililerine teşekkür ederim.

Relocation and Resettlement Policies on Disaster Prone Areas: The Case of Dogubayazit Earthquake

Öz

Resettlement after different disasters has become the main policy, especially in post-disaster restructuring, of developing countries. Generally, resettlement has negative effects on the displaced population. However, a well-planned and well-managed settlement process can yield positive results in the long run. In this study, the relocation process on 15-years period after the earthquake which had affected Dogubayazit District and its four villages are examined. And the results obtained from the role of relocation in reducing the risk of disasters for the future is evaluated. By this research, it is exposed that, post disaster resettlement processes are important for reducing future hazard risk in a disaster-prone area. In general, resettlement in urban areas is more successfully implemented than in rural areas.

Anahtar Kelimeler

Disasters, Resettlement policies, Relocation, Site selection, Urban planning, Dogubayazit

Kaynakça

• 368 sayılı Mübadele İmar ve İskân Kanunu (18.11.1923 tarih ve 43 sayılı Resmî Gazete).
• 2510 sayılı İskân Yasası (21.06.1934 tarih ve 2733 sayılı Resmî Gazete).
• 3194 sayılı İmar Kanunu (09.05.1985 tarih ve 18749 sayılı Resmî Gazete).
• 4753 sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu (15.06.1945 tarih ve 6032 sayılı Resmî Gazete).
• 5902 Sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunu (17/06/2009 tarih ve 27261 sayılı Resmî Gazete).
• 7269 sayılı Afetler Kanununun 1051 sayılı Kanunla değiştirilen 29 uncu maddesi gereğince hazırlanmış olan Afet Sebebiyle Hak Sahibi Olanların Tespiti Hakkındaki Yönetmelik (28/08/1968 tarih ve 12988 sayılı Resmî Gazete).
• 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun (25/05/1959 tarih ve 10213 sayılı Resmî Gazete).
• AFAD, 2014. Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Ankara.
• Balamir M., 2018. Afetler, Risk Yönetimi ve Sakınım Planlaması, Açıklamalı Kavram ve Terimler, TMMOB Şehir Plancıları, Odası, 262 s.
• Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nın (Afet İşleri Genel Müdürlüğü) 30.04.2007 tarih ve 7117 sayılı genelgesi.
• Enginöz E.B., Ünlü A., 2006. Afet konutlarında tasarım değerlendirmesi: Afyon-Dinar örneği, İTÜ Dergisi/a Mimarlık, Planlama, Tasarım 5 (2)
• Ergünay O., 1999. Afet Yönetimi Nedir? Nasıl Olmalıdır?, Türk Psikoloji Bülteni, Deprem Özel Sayısı, Ankara.
• Ergünay O., 2007. Türkiye’nin Afet Profili, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara.
• Giddens, A. 1999. Elimizden Kaçıp Giden Dünya: Küre¬selleşme Hayatımızı Nasıl Yeniden Şekillendiriyor? (Çev. Osman Akınhay), Alfa Yayınları, İstanbul.
• İstanbul Valiliği, 2014. Afete Dirençli Şehir Planlama ve Yapılaşma, İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB) tarafından yürütülen, İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) kapsamında yayınlanan İSMEP Rehber Kitaplar-3, İstanbul.
• Kadıoğlu M., 2008. Modern, Bütünleşik Afet Yönetiminin Temel İlkeleri, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, Der. Kadıoğlu, Mikdat ve Özdamar, Emin, ss. 1-34. Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları.
• Macit İ., 2016. Bütünleşik Afet Yönetiminde Boyce-Codd Form Yöntemi ile GLIDE İçerikli Veri tabanı Oluşturulması, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 31 (1), 191-202.
• Quarantelli E.L., 1995. Patterns of Shelter and Housing in US Disaster, Disaster Prevention and Management, 4-3.
• Sarp N., 1999. Sağlık Hizmetlerinde Afet Yönetimi, Deprem Araştırma Enstitüsü Bülteni 26, 81
• T.C. İçişleri Bakanlığı, 2004. Türkiye’de Doğal Afetler Konulu Ülke Strateji Raporu.
• Tercan B., 2008. Afet Bölgelerinde Yeniden Yerleştirme ve İskân Politikaları, Doğubayazıt Afetzede Yerleşim Alanları Uygulama Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tercan B., 2011. Afet Bölgelerinde Yeniden Yerleştirme Politikaları, Planlamanın Dünü, Bugünü, Yarını: Planlamada Yeni Söylem Arayışları. 2. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu, ss. 485-497. Yay. Haz. Ayda Eraydın vd., Ankara: Matsa Basımevi.
• Tercan B., 2019. Türkiye’de Afet ve Yeniden Yerleştirme (İskân) Politikaları: Doğubayazıt Depremi Örneği, Palme Yayınevi, Ankara.
• https://www.milliyet.com.tr/gundem/son-dakika-afaddan-bingol-depremi-aciklamasi-6237312 (Erişim: 17.06.2020)