Yol ve Bina Oranlarının Kentsel Dirençlilik Ölçütü Olarak Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 145 - 160, 30.06.2024

Rüya Ardıçoğlu

https://doi.org/10.46464/tdad.1420893

Öz

Çalışmanın amacı bina yüksekliği ve yol genişliği oranlarının dirençlilik ölçütü olarak ele alınması ve seçilen alanların bu kapsamda değerlendirilerek risk durumlarının saptanmasıdır. Çalışmada yakın dönemde üç büyük deprem geçirmiş Elazığ kentinde, kırılganlığın yüksek olduğu, kentsel dönüşüm uygulamalarının yapıldığı alanların yol/ bina değişkenleri kapsamında analiz edilmesi ve risk durumuna ilişkin veriler elde edilerek öneriler geliştirilmesi amaçlanmıştır. İncelenen çalışma alanlarında mevcut dokunun ve gelecekte inşa edilecek dokunun bina ve yol oranlarının yönetmeliklere ve bina/yol oranlarının ideal değer aralığına uygun olmadığı görülmüştür. Risk sınıfı bulgularına göre yeni imar planıyla risk düzeyi artmaktadır. Araştırma, bina yüksekliği ve yol genişliği oranlarının risk düzeyini etkileyen önemli bir ölçüt olduğunu, kentsel planlama ve tasarımda kırılganlığın azaltıldığı çevreler üretmek için göz önüne alınması gerektiğini göstermektedir. Bu ölçütler, kentsel dirençlilikle ilgili diğer konu başlıklarıyla ve farklı ölçüt gruplarıyla birleştirilerek değerlendirme kapsamı genişletilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel direnç, Kent planlaması, Kentsel tasarım, Dirençli kent, Afet riski azaltma

Evaluating of Street and Building Ratio as a Criteria of Urban Resilience

Öz

The aim of the study is considering ratio of building height and street width as resilience criteria and determining risk levels of selected areas by evaluating them in this context. In the study, analyzing areas that is not resilient within the scope of road / building variables and developing suggestions by risk level data in the city of Elazığ that has recently experienced three major earthquakes. It was observed that building and road ratio of existing physical pattern and pattern that will be formed in future do not comply with the regulations and ideal value range of building/road ratios. According to risk rate findings; risk level increases with the new urban plan. The study indicates that, the ratio of building height and street width is important criteria for producing environments where urban fragility is reduced in urban planning and design. The scope of evaluation can be expanded by combining these criteria with other topics and different criterion groups related to urban resilience.

Anahtar Kelimeler

Urban resilience, Urban planning, Urban design, Resistant city, Decreasing disaster risk

Kaynakça

• AFAD, 2022. Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Temmuz 2022. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu.
• Allan P., Bryant M., 2011. Resilience as a framework for urbanism and recovery, Journal of Landscape Architecture, 6(2), 34-45.
• Bilgehan M., 2023. Kentsel Dönüşümde Afetlere Dirençli Yapılar, Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 2(4), 282-301.
• Brajawidagdaa U., Christopher G.R., Akemi T.C., 2017. Urban resilience in extreme events: analyzing online news and twitter use during the 2016 Jakarta terror attack, Imformation Polity, 22, 159-177.
• Bruneau M., Chang S.E., Eguchi R.T., Lee G.C., O'Rourke T.D., Reinhorn A.M., Shinozuka M., Tierney K.T., Wallace W.A., von Winterfeldt D., 2003. A Framework to Quantitatively Assess and Enhance the Seismic Resilience of Communities, Earthquake Spectra, 19(4), 733-752.
• Cartails C., 2014. Toward Resilient Cities- A Review of Definitions, Challenges and Prospects, Advances in Building Energy Rersearch, 8(2), 259-266.
• ÇŞB, 2017. Şehircilik Şurası Komisyon Raporları, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara, Ekim 2017, Erişim adresi: https://sehirciliksurasi.csb.gov.tr/.
• Desouza K.C., Flanery T.H., 2013. Designing, Planning and Managing Resilient Cities: A Conceptual Framework, Cities, 35, 89-99.
• Elazığ Belediyesi, 2023. 1/ 1000 Uygulama İmar Planı, Elazığ.
• Eren Ş.G., 2019. Tokyo: Solaris Güneş İmparatorluğu’nun Dirençli Kırılgan ve Tehlikeli Kenti, İdealkent Dergisi, (10)28, 907-941.
• Erdin H.E., Sılaydın Aydın M.B., Partigöç N.S., Zengin Çelik H., Palazca A., Horoz Ç., 2021. Kent içi Yol Kademelenmesinin Afet Durumunda Toplanma Alanlarının Erişilebilirliğine Etkisi Açısından İrdelenmesi, Academic Platform Journal of Engineering and Science, 9-1, 103-111.
• Firley E., Grön K. 2013. Masterplanning The Urban Handbook, John Wiley and Sons Inc; 1st edition, February 25, 2013, 287p.
• Gerçek D., 2021. 21. Yüzyıl ve Dirençli Kentler. Mimarlık Dergisi, 417, 39-42.
• Gerçek D., Güven İ.T., 2016. Kentsel dirençliliğin coğrafi bilgi sistemleri ile analizi: deprem ve İzmit kenti, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8(1), 51-64.
• Godschalk D.R., 2003. Urban Hazard Mitigation: Creating Resilient Cities, Natural Hazards Review, 4(3), 136-143.
• Google Map, 2024. Elazığ kent planı, Erişim adresi: https://www.google.com/maps.
• Jabareen Y., 2013. Planning The Resilient City: Concepts and Strategies For Coping with Climate Change and Environmental Risk, Cities, 31, 220-229.
• Joyce J., Chang N., Harji R., Ruppert T., 2018. Coupling infrastructure resilience and flood risk assesment via couplas analyses for a coastal green- grey –blue drainage system under extreme weather events, Environmental Modelling and Software, 100, 82-103.
• Karabakan B., Mert Y. 2021. Measuring the Green Infrastructure Resilience in Turkey, Chinese Journal of Urban and Environmental Studies, 9(3), 2150014, DOI: 10.1142/S2345748121500147.
• Loo B.P.Y., Leung K.Y.K., 2017. Transport resilience: The Occupy Central Movement in Hong Kong from another perspective, Transportation Research Part A: Policy and Practice, Elsevier, 106(C), 100-115, DOI:10.1016/j.tra.2017.09.003.
• Meerow S., Newell J.P., Stults M., 2016. Defining Urban Resilience: A Review, Landscape And Urban Planning, 147, 38-49.
• MitchellJ.K., 2004. Re-conceiving Recovery, New Zealand Recovery Symposium Proceedings, New Zealand.
• Özer Y.E., 2018. Risk azaltma yaklaşımı çerçevesinde dirençli kentler, Ekin yayınevi, Ankara.
• Özyetkin Altun A., 2023. Dirençli Toplum Yaklaşımında “Bilinç” Olgusu ve Kent Planlama ile İlişkisi, Dirençlilik Dergisi 7(1), 93-110, DOI: 10.32569/resilience.1201356.
• Panagopoulos T., Jankovska I., Bostenaru Dan M., 2018. Urban green infrastructure:the role of urban agriculture in city resilience, Urbanism. Arhitectura.Constructii, 9(1), 55-70.
• Resmi Gazete, 2014. Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği, 14.06.2014 tarih ve 29030 sayılı Resmi Gazete, Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140614-2.htm.
• Resmi Gazete, 2017. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği, 03.07.2017 tarih ve 30113 sayılı Resmi Gazete, Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=23722&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5.
• Salat S., Bourdic L., 2012. Urban Complexity, Efficiency and Resilience, (In: Energy Efficiency - A Bridge to Low Carbon Economy, Ed. Zoran Morvaj, 358p), DOI:10.5772/38599.
• Sharifi A., Yamagata Y., 2014. Resilient Urban Planning: Major Principles and Criteria. Energy Procedia, 61,1491-1495, DOI: 10.1016/j.egypro.2014.12.154.
• Şen G., 2017. Afet triajında etik karar verme: İzmir ili örneği, Kitapana yayınevi, İzmir.
• Tilio L., Murgante B., Di Trani F., Vona M., Masi A., 2011. Resilient city and seismic risk: a spatial multicriteria approach, Computational Science and Its Applications – ICCSA, 20-23 June, Spain, 410-422.
• Türkoğlu H., 2014. Afete dirençli şehir planlama ve yapılaşma, İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi, İSMEP, İstanbul, 8-9.
• Zhang X., Li H., 2018. Urban resiliene and urban sustainability: what we know and what do not know, Cities 72,141-148.