Contribution of Osip Senkovskij to the Development of Russian Turkology

Yıl 2018, Sayı: 45, 77 - 91, 31.05.2018

Muvaffak Duranlı

Öz

Russian Turkology is examined in three terms in general. The first period covers
the period from the term that Tsarist Russia was established as a system to 1917.
The second period is from 1917 to 1991 and the third one is from 1991 to the present
day. Especially the first period is a very long process. It is difficult to determine the
exact starting date of this period as well as to address the studies in this period within a scientific understanding of Turcology. Studies evaluating the first period in our
country are very limited or many studies can be considered as general evaluations.
The change movements in Tsarist Russia, which started with the First Petro, provided the establishment of academic institutions. In this period, scientists from the
West, especially from Germany, take the first place in Russia. Over time, the doors of
these institutions, which have their own academic staff, are not blocked by the external brain. Occasionally, scientists from Europe and sometimes from other countries
have established the basis of the Turcology science, especially the Oriental.
Osip Ivanovich Senkovskiy (1800-1859) was among these scholars. Senkovskiy,
who has contributed not only to the field of Turcology but also to the field of Orientalism, is also a member of Russia’s publishing career. In this study, Senkovskiy’s life,
his works on Turcology, and publishing studies will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

: Speech guide, Turkology, Peterburg University, Turkish words, Turkish nickname

OSIP SENKOVSKIY’IN RUS TÜRKOLOJISININ GELIŞIMINE KATKISI

Öz

Genel olarak Rus Türkolojisi incelenirken üç dönem esas alınmaktadır. Birinci
dönem Çarlık Rusya’sının bir sistem olarak oluştuğu dönemden 1917 tarihine kadar
olan yılları kapsamaktadır. İkinci dönem 1917-1991 ve üçüncü son dönem 1991’den
günümüze kadar olan yılları içine almaktadır. Özellikle birinci dönem, oldukça uzun
bir süreçtir. Bu dönemin kesin olarak başlangıç tarihini tespit etmek zor olmasının
yanı sıra bu dönemdeki çalışmaları da bilimsel bir Türkoloji anlayışı içinde ele almak
oldukça zordur. Ülkemizde birinci dönemi değerlendiren çalışmalar oldukça sınırlıdır
veya pek çok çalışma genel değerlendirme niteliğindedir.
Birinci Petro ile başlayan Çarlık Rusya’sındaki değişim hareketleri, akademik
kurumların da kurulmasını sağlamıştır. Bu dönemde Rusya’ya Batıdan, özellikle Almanya’dan gelen bilim adamları ilk sırada yer almaktadır. Zaman içinde kendi akademik kadrolarına sahip olan bu kurumların kapıları dışarıdan gelen beyin göçüne
kapanmamıştır. Bazen Avrupa’dan bazen de diğer ülkelerden gelen bilim insanları
başta Şarkiyat olmak üzere Türkoloji biliminin temellerinin atılmasını sağlamıştır.
Bu tür bilim adamları arasında Osip İvanoviç Senkovskiy de (1800-1859) yer
almaktadır. Sadece Türkoloji alanında değil aynı zamanda Şarkiyat biliminde de
katkıları olan Senkovskiy, Rusya’nın yayıncılık hayatında da yer almış bir isimdir.
Makalede araştırmacının hayatı, Türkoloji alanında verdiği eserler ve yayıncılık çalışmaları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Konuşma kılavuzu, Türkoloji, Peterburg Üniversitesi, Türkçe kelimeler, Türkçe takma ad

Kaynakça

• Acar, S., “Rusya’dan Hindistan’a Bir Sergüzeşt: Afanasiy Nikitin ve Seyahatnamesi”, Karadeniz Araştırmaları, 2013, S. 36, ss. 71-82.
• Aliyeva, L. G., “Senkovskiy- Puteşestvennik i Vostokoved”, Avtoreferat Dissertatsii, Moskova, 1977.
• Belyayev,V. İ.- İ. N. Vinnikov, “Arabistika i Semitologiya na Vostoçnom Fakultete”, Vostokovedenie v Leningradskom Universitete, Leningrad, 1960, ss. 98-110.
• Beşenkovskiy, E. B., “Jizn Fedora Emina”, XVIII vek. Sbornik 11. Ni. İ. Novikov i Obşestvenno- Literaturnoe Dvijenie Ego Vremeni, Leningrad, 1976, ss. 186-203.
• Braginskiy, N., Djeyms Morier. Pohojdeniya Hadji- Babı iz İsfagana, Moskova, 1970. Dilaçar, A., “Gramer: Tanımı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi”, TDA Yıllığı-Belleten, 1971, Ankara, ss. 83-145.
• Eren, H., Türklük Bilimi Sözlüğü. I. Yabancı Türkologlar, Ankara, 1998.
• Fomiçeva, V., Teatralnost v Tvorçestve O. İ. Senkovskogo, Jyvaskyla, 2001.
• Jukov, K. A, “Otnoşenii Rossi i Osmanskoy Turtsii v Kontse XV- Naçale XX vv”, Rossiya i Vostok: Fenomenologiya Vziamodeystviya i İdentifikatsii v Novoe Vremya, S. Peterburg, 2011, ss. 117-136.
• Holodoviç, A. A., “Kafedra Koreyskoy Filologii”, Vostokovedenie v Leningradskom Universitete, Leningrad, 1960, ss. 42-44.
• İvanov, S. N. “Kafedra Tyurkskoy Filologii”, Vostokovedenie v Leningradskom Universitete, Leningrad, 1960, ss. 69-78.
• Kasyanenko, Z. K., Kafedra Mongolskoy Filologii”, Vostokovedenie v Leningradskom Universitete, Leningrad, 1960, ss. 58-68.
• Keneviç, S., Lelevel. Jizn Zameçatelnıh Lyudey, Moskova, 1970.
• Kononov, A. N., “Vostoçnıy Fakultet Leningradskogo Universiteta”, Vostokovedenie v Leningradskom Universitete, Leningrad, 1960, ss. 3-31.
• Korsakov, D., “Senkovskiy”, Russkoy biografiçeskiy slovar, S. Petersburg, 1904, ss. 316-325.
• Kostin, A., Tayna Bolezni i Smerti Puşkina, Moskova, 2012.
• Kutalmış, M., “İlk Dönem (1700-1917) Rus Türkolojisinin Temel Özellikleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2013, c. 7, S. 31, ss. 193-198 Lermantov, M. Y. İlyustrirovannoe Polnoe Sobranie Soçineniy M. Y. Lermantova (V. V. Kallaş), Moskova, 1914, c. III.
• Nikolaev, P. A., “Nikolay İvanoviç Greç”, Russkie Pisateli. 1800-1917. Biografiçeskiy Slovar, Moskova, 1992, ss. 18-21.
• Petrova, O. P., “Kafedra Yaponskoy Filologii”, Vostokovedenie v Leningradskom Universitete, Leningrad, 1960, ss. 45-57.
• Reytblat, A. İ., “Bulgarin i Vokrug”, Literaturnıy Fakt, 2016, No 1-2, ss. 245-290.
• Savelyev, P., “O Jizni i Trudah O. İ. Senkovskogo”, Sobranie Soçineniy, c. 1, S. Peterburg, 1858, ss. I- CXII.
• Savalyev, P., Sobranie soçinenij Senkovskago (Baron Brambeusa), c. 1, Sanktpeterburg, 1858.
• Senkovskaya, A. A., O. İ. Senkovskiy: Biografiçeskie Zapiski Ego Jenı. S. Peterburg, 1858.
• Senkovskiy, O., Karmannaya Kniga Dlya Russkih Voinov v Turetskih Pohodah, Peterburg, 1854.
• Sipenkova, T. M., “Rossiya i Arabskiy Vostok”, Rossiya i Vostok: Fenomenologiya Vziamodeystviya i İdentifikatsii v Novoe Vremya, S. Peterburg, 2011, ss. 143-175. Speşnev, N. A., “Kafedra Kitayskoy Filologii”, Vostokovedenie v Leningradskom Universitete, Leningrad, 1960, ss. 32-41.
• Tekin, T., “Sovyet Rusya’da Savaştan Sonra Türkoloji Çalışmaları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı. Belleten, Ankara, 1959, ss. 379-406.