The Perception of Man in Societies Through Turkish and Russian Proverbs

Yıl 2024, Sayı: 57, 55 - 86, 25.03.2024

Leyla Çiğdem Dalkılıç , Doğa Aral

https://doi.org/10.24155/tdk.2024.232

Öz

Cultural values and ideas that emerge in certain linguistic structures fixedly during certain periods of the social development stage help us understand how the societies approach the world, objects, people and events around them. Through these fixed linguistic structures, the linguistic worldview of societies can be examined within the framework of language studies. There are proverbs among the archaic structures which can best reflect the linguistic worldview of a society. Proverbs, which include the most distinct information about the ancient worldview of human history, reflect the richest and most well-founded sources of human culture from the past to the present. In most of the male-dominated societies, the research conducted on proverbs is mostly focused on the concept and place of women in society and how women are or should be. The number of studies conducted in this field in order to understand the perspective of societies towards men is less and “women and men” are mostly included in the analyses as a whole. In this study, the approaches of Turkish and Russian societies to men were examined through the proverbs in both languages and the roles attributed to men and the perspectives on men are determined. Thus, it was aimed to present the sociological evaluation of the attitudes of both societies to men. Proverbs in both languages were classified according to their semantic characteristics through data collection, analysis and comparison methods. Most of the proverbs in Russian were transferred by the direct translation method, and explanatory translations were used where the meaning became blurred. Some of the proverbs that were hard to understand in Turkish were also presented with explanations. As a result of the analyses, the similarities and differences in the male image in both societies are revealed.

Anahtar Kelimeler

proverbs, language worldview, Turkish, Russian, male image

Etik Beyan

Ethics Committee Approval Ethical committee approval is not required for this research. Author Contributions Leyla Çiğdem Dalkılıç: Data Analysis, Writing up, Submission and Revision. Doğa Aral: Conceiving the Study, Data Collection. Conflict of Interest The authors declare no conflicts of interest in this study. Financial Disclosure This research received no external funding.

Türk ve Rus Atasözleri Üzerinden Toplumlardaki Erkek Algısı

Öz

Toplumun gelişim aşamasının çeşitli dönemlerinde belirli dil yapılarında sabitlenerek ortaya çıkan kültürel değerler ve düşünceler, halkların kendilerini çevreleyen dünyaya, nesne, kişi ve olaylara yaklaşımını anlamamızda yardımcı olmaktadır. Bu sabit dil yapıları aracılığıyla dil çalışmaları çerçevesinde toplumların dilsel dünya görüşü incelenebilmektedir. Bir halkın dil dünya görüşünü en iyi yansıtabilecek arkaik yapılar arasında ise atasözleri yer almaktadır. İnsanlık tarihinin eskiye ait dünya görüşünün en belirgin bilgilerini içerisinde barındıran atasözleri, bizlere geçmişten günümüze insan kültürünün en zengin ve sağlam temelli kaynakları olarak yansımaktadır. Erkek egemenliğinin üstün olduğu çoğu toplumda, atasözleri üzerinden yapılan araştırmalar çoğunlukla toplumda kadın kavramı, kadının toplumdaki yeri, kadının nasıl olduğu veya olması gerektiğine yöneliktir. Toplumların erkeğe yönelik bakış açısını anlamak adına bu alanda tek başına yapılan çalışmaların sayısı daha az olmakla birlikte çoğunlukla “kadın ve erkek” incelemelerde bir bütün olarak ele alınmaktadır. Bu incelemede Türk ve Rus dillerinde bulunan atasözleri üzerinden her iki toplumun erkeğe olan yaklaşımı irdelenmiş, erkeğe yüklenen roller ve onlara yönelik olan bakış açıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylece her iki toplumun erkeğe yönelik tutumlarının da sosyolojik bir değerlendirmesi ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Veri toplama, analiz ve karşılaştırma yöntemleriyle her iki dildeki atasözleri, anlamsal özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. Rusçadaki atasözlerinin, çoğu doğrudan çeviri yöntemiyle aktarılmış olup anlamın bulanıklaştığı yerlerde açıklayıcı çevirilere başvurulmuştur. Türkçede anlaşılması güç olan atasözlerinden bazıları da açıklamaları ile birlikte sunulmuştur. Yapılan incelemeler sonucunda, her iki toplumda erkek imajına yönelik benzerlikler ve farklılıklar ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

atasözleri, dil dünya görüşü, Türkçe, Rusça, erkek imajı

Etik Beyan

Etik Komite Onayı Araştırmada etik kurul iznine gerek yoktur. Yazar Katkıları Leyla Çiğdem Dalkılıç: Veri Çözümlemesi, Makalenin Yazımı, Makale Gönderimi ve Düzeltme. Doğa Aral: Çalışmanın Tasarlanması, Veri Toplanması. Çıkar Çatışması Yazarlar, çıkar çatışması olmadığını beyan ederler. Finansman Araştırma için herhangi bir mali destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil: Ana çizgileriyle dilbilim. Türk Tarih Kurumu.
• Aksoy, Ö. A. (1993). Atasözleri ve deyimler sözlüğü 2-deyimler sözlüğü. İnkılâp.
• Apay, S. E. ve Özer B. U. (2020). Atasözleri ve deyimlerde toplumsal cinsiyet imgesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 72(13), 1121-1130.
• Bersenyeva, K. (2010). Russkie poslovitsı i pogovorki. 14.01.2023’te http://maxima-library.org/knigi/genre/b/230887?format=read adresinden edinilmiştir.
• Dal’, V. İ. (2008). Poslovitsı russkogo naroda. Astrel.
• Detkova, V. A. (2014). Obraz mujçinı v russkih i angliyskih paremiyah semantiçeskoy gruppı “Semeynıe otnoşeniya” kak obekt opisaniya v dvuyazıçnom slovare. 08.01.2023’te https://cyberleninka.ru/article/n/obraz-muzhchiny-v-russkih-i-angliyskih-paremiyah-semanticheskoy-gruppy-semeynye-otnosheniya-kak-obekt-opisaniya-v-dvuyazychnom-slovare adresinden edinilmiştir.
• Ersöz, A. G. (2010). Türk atasözleri ve deyimlerinde kadına yönelik toplumsal cinsiyet rolleri. Gazi Türkiyat, 6, 167-181.
• Hrutskaya, A. D. (2017). Paremiologiya peprezentatsiya obraza mujçinı v natsionalnoy kartine mire (na materiale frantsuzkogo yazıka). Sopastavitelnaya lingvistika, 6, 90-98.
• İmamoğlu, O. (1993). Değişen dünyada değişen aile içi roller. Kadın Araştırmaları Dergisi, 1, 58-68.
• Jigulev, A. M. (1965). Russkie poslovitsı i pogovorki. Moskovskiy raboçiy.
• Jukov, V. P. (2000). Slovar russkih poslovits i pogovorok. Russkiy yazık.
• Kolesov, V. V., Kolesova D. V. ve Haritonov, A. A. (2014). Slovar russkoy mentalnosti. V dvuh tomah. Tom 2 P-Ya. Zlatoust.
• Korkmaz, Z. (2007). Gramer terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
• Küçük, S. (2003). Cinsiyet ayrımlı atasözlerinde kadın ve erkek kimliği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(5), 213-224.
• Lunaçarskiy, A. V. (1935). Poslovitsa. Literaturnaya entsiklopediya, 9. OGİZ.
• Özkan, B. ve Gündoğdu, A. E. (2011). Toplumsal cinsiyet bağlamında Türkçede atasözleri ve deyimler. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(3), 1133-1147. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.2653
• Rıbnikova, M. A. (1961). Russkie poslovitsı i pogovorki. Akademiya nauk SSSR.
• Russkie poslovitsı i pogovorki po temam. Onlayn slovar. 14.01.2023’te https:// poslovicy-pogovorki.ru/o_muzhchine/ adresinden edinilmiştir.
• Sbornik narodnoy mudrosti. Onlayn slovar. 14.01.2023’te https://sbornik-mudrosti.ru/poslovicy-i-pogovorki-pro-bogatyrya/ adresinden edinilmiştir.
• Snegirev, İ. M. (2014). Russkie narodnıe poslovitsı i priçti. İnstitut russkoy tsivilizatsii.
• Stanek, K. B. (2021). Türk ve Leh atasözlerinde tembellik kavramı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 52, 169-194.
• Şadrina, T. S. (2008). Tema truda v russkih poslovitsah i pogovorkah, bıtuyuşih v litve. İzvestiya Rossiyskogo gosudartsvennogo pedagogiçeskogo universiteta im. A.İ. Gertsena, Obşestvennıe i gumanitarnıe nauki, 382-385. 8.01.2023’te https://cyberleninka.ru/article/n/tema-truda-v-russkih-poslovitsah-i-pogovorkah-bytuyuschih-v-litve adresinden edinilmiştir.
• Toklu, M. O. (2015). Dilbilime giriş. Akçay.
• Umar, E. K. (2019). Türk atasözleri ve deyimlerinde kadın. Journal of International Scientific Researches, 18-19, 109-201.
• Voroşilova, S. V. (2011). Yuridiçeskaya priroda pridanogo v XIX veke. Vestnik PAGS, 64-69.
• Yiğitoğlu, M. ve Yalçınkaya Z. (2016). Türkçedeki cinsiyetçi atasözleri ve deyimler üzerine bir inceleme. İdil Dergisi, 5(26), 1659-1669.
• Yılmaz B. A. (2019). Türk atasözleri ve deyimlerinde toplumsal cinsiyet algısıTürk atasözleri ve deyimlerin “cinsiyetçi” roller üzerinde etkileri. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 69-90.
• Zelenyayeva, A. A. (2020). Muzıka v poslovitsah i pogovorkah (na materiale angliyskogo i russkogo yazıkov). Kulturologiya, iskustvovedenie i filologiya: sovremennıe vzglyadı, 158-163. http://doi.org/10.31483/r-97465