Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerindeki Terapi Bahçelerinde Kullanılan Bitkiler Üzerine Etnobotanik Bir Çalışma

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 182 - 189, 25.06.2021

Fatih Satıl , Emine Aktaş

https://doi.org/10.46810/tdfd.865097

Cited By: 1

Öz

Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri (TRSM), ağır ruhsal rahatsızlığı olan hastaların yaşadıkları ortamda takip ve tedavilerinin yapıldığı hastanelere entegre birimlerdir. Bu birimlerde görevli ergoterapistlerce tedavi sürecinde hastaların ihtiyaç, istek ve becerilerine uygun olarak uygulanan aktivitelerden biri de bitki terapi bahçeleridir.
Bu araştırma, Türkiye’deki farklı bölgelerden seçilen 54 TRSM’de gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla TRSM’lerin bitki terapi bahçelerinde terapi amaçlı kullanılan bitki türleri tespit edilmiştir. Ayrıca, özel gereksinimli bireylerin fiziksel ve bilişsel yetileri doğrultusunda terapi bahçelerindeki bu bitkilerden ne amaçla yararlanıldıkları belirlenmiştir.
Çalışmada, bilgilendirici fikir birliği faktörü (FIC) ve bitki kullanım değeri (UV) hesaplanmış, ayrıca kullanılan türler arasındaki farkı bulmak için Değişim Aralığı (DA) formülü kullanılmıştır.
Sonuçta, çalışma yapılan TRSM merkezlerinde toplam 42 bitki taksonunun terapi amaçlı kullanıldığı tespit edilmiştir. Kullanılan bitkilerin yerel ve bilimsel isimleri, kullanım amaçları, kullanılan kısımları ve kullanım sıklıkları belirlenmiştir.
Çalışılan terapi bahçelerinde; çiçek grubu bitkilerden 20 (%48), sebze grubu bitkilerden 14 (%33), ağaç ve çalı grubu bitkilerden de 8 çeşit (%19) bitkinin kullanımının olduğu belirlenmiştir. Bitkilerin en fazla çiçek kısımlarından (%40) yararlanılmaktadır. Ayrıca, kullanılan bu bitkilerin %47’si görsellik, %32’si gıda ve %21’i koku amaçlı değerlendirilmektedir. Çalışmanın FIC değeri 0,22 olarak hesaplanmıştır. UV değeri; en fazla gül (0,96), en düşük ıhlamur ve köknar (0,01) bitkisindedir. DA ise 0,95’tir.

Anahtar Kelimeler

Etnobotanik, Hortikültürel terapi bahçeleri, İyileştirme bahçeleri, Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri, Ruh sağlığı, Terapi bahçeleri

Kaynakça

• [1] Bozkurt SG Selçuklu ve Osmanlı Döneminde Darüşşifaların Avlu Özellikleri ve Avlularda Kullanılan Peyzaj Elemanları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 2020; 13(1):32-41.
• [2] Söderback I, Söderström M, Schälande E. Horticultural Therapy: THA Healing garden and Gardening in Rehabilitation Measures at Danderyd Hospital rehabilitation Clinic, Sweden. Pediatr Rehabil. 2004; 7(4):245-260.
• [3] Yılmaz E. Hastanelerde Terapi Bahçelerinin İyi Olma Haline Etkilerinin Araştırılması. Yüksek lisans tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü; 2017.
• [4] Ulrich RS, Simons RF, Losito DB, Fiorito E, Miles MA, Zelson M. Stress Recovery During Exposure to Natural and Urban Environments. J Environ Psychol. 1991; 11(3):201-230.
• [5] Nicholson D. Green Cities-And Why We Need Them, New Economics Foundation Pocketbooks, United Kingdom; 2003.
• [6] Chang CY. The Effects of Flowers on Respondents Physical and Psychological Responses. Interaction by Design: Bringing People and Plants Together for Health and WellBeing: An International Syposium (edited by Elizabeth R. Messer Diehl) Blackwell Publishing; 2002.
• [7] Tetik F, Civelek S, Cakilcioglu U. 2013. Traditional uses of some medicinal plants in Malatya (Turkey). J Ethnopharmacol. 2012; 146, 331-346.
• [8] Saravia M, Ulisses A, Riberio D. Plant species as therapeutic resource in Savanna regionspernambuco state, northeastern Brazil. J Ethnopharmacol. 2015; 171:141-153.
• [9] Hu R, Lin C, Xu W, Liu Y, Long C. Ethnobotanical study on medicinal plants used by Mulam people in Guangxi, China. J Ethnobiol Ethnomed. 2020;.2:16(1):40.
• [10] Davis PH. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh; Edinburgh Univ. Press; 1965-1985; Vol. 1-9, p.724.
• [11] Davis PH, Mill RR, Tan K. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Supplement). Edinburgh; Edinburgh Univ. Press; 1988; Vol.10, p.590.
• [12] Akkemik Ü. Türkiye’nin doğal-egzotik ağaç ve çalıları I, Gymnospermler-Angiospermler (A-G). Orman Genel Müdürlüğü Yayınları. Ankara, 2014a.
• [13] Akkemik Ü. Türkiye’nin doğal-egzotik ağaç ve çalıları II, Angiospermler (H-Z). Orman Genel Müdürlüğü Yayınları. Ankara, 2014b.
• [14] Yaltırık F, Efe A, Uzun A. İstanbul Adalarının Doğal ve Ekzotik Bitkileri. İst. Adaları İmar ve Kültür Vakfı; 1993. s.229.
• [15] Trotter R, Logan M. İnformant consensus: a new approach for identifying potentially effective medicinal plants.ın plants in indigenous Medicine and Diet:Biobehavioral Approaches, ed. Nina L. Etkin, Redgrave puplishers, Bedford Hills, NY; 1986. pp.91-112.
• [16] Wang YH, Wang C. Common Ethnobotany Research Methods. Hangzhou: Zhejiang Education Publishing House; 2017.
• [17] Kayani S, Ahmad M, Zafar M, Sultana S, Khan MPZ, Ashraf MA, Hussain J, Yaseen G. Ethnobotanical use of medicinal plants for respiratory disorders among those living in Gallies-Abbottabad, northern Pakistan. J Ethnopharmacol. 2014; 156: 47–60.
• [18] Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi; 2005.
• [19] Altay V, Karahan F. Tayfur Sökmen Kampüsü (Antakya-Hatay) ve Çevresinde Bulunan Bitkiler Üzerine Etnobotanik Bir Araştırma, KFBD. 2012; 2(7):13‐28.
• [20] Jacquet A, Suresh R, Ghimire K, Rochet J. Nepalese traditional medicine and symptoms related to Parkinson's disease and other disorders: Patterns of the usage of plant resources along the Himalayan altitudinal range. J Ethnopharmacol. 2014; 153(1):178-89.
• [21] Faruque MO, Uddin SB, Barlow JW, Hu S, Dong S, Cai Q, Li X and Hu XQ. Quantitative Ethnobotany of Medicinal Plants Used by Indigenous Communities in the Bandarban District of Bangladesh, Uantitative Ethnobotany of Medicinal Plants Used by Indigenous Communities in the Bandarban District of Bangladesh. Front. J Pharmacol. 2018; 9:40.
• [22] Polat R, Cakilcioglu U, Kaltalioğlu K., Ulusan MD, An Z. Ethnobotanical Study on Medicinal Plants in Espiye and its Surrounding (Giresun-Turkey) Türkmen. J Ethnopharmacol. 2015; 163, 1-11.