Bağlanma Stilleri ile Tanrı’ya Bağlanma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Alan Araştırması

Yıl 2020, Sayı: 2, 93 - 106, 30.12.2020

Ahmet Canan Karakaş , Kader Bektaş

Öz

Bağlanma, bireyin belirli kişilere yakın olma ve kendini onların yanında daha güvende hissetme eğilimi sonucu oluşan duygusal bağdır. Her insan doğuştan bağlanma sistemine sahiptir ve bu sistem hayat boyu onun çevresi ile bağ kurmasını sağlar. Bowbly’e göre bağlanma, insan yaşamının “beşikten mezara kadar” süren temel bir işlevidir. Bowlby, bireyin erken yaşlarda ilgi bakımını üstlenen kişiyle kurduğu ilişkinin onun duygu, düşünce ve davranışlarında belirleyici rol oynadığını bununda ileri yaş dönemlerine yansıdığını öne sürer. Çocukluk dönemi temel güven duygusu kazanmanın kritik dönemidir ve bu dönemdeki kazanımlar yetişkinlik dönemine yansır. Çocukluk döneminde güven duygusunun kazanılması temel ihtiyaçların zamanında karşılanmasıyla ilişkilidir. Burada temel ihtiyaçtan kastımız bebeğin biyolojik ve duygusal ihtiyaçlarıdır. Güvenli bağlanan bebekler bağlanma figürüyle güven temelli bir ilişki yapılandırır. Anne ortamdan çıktığında güvenli bağlanan çocuğun tepkileri kararlıdır. Üzülür fakat bu üzüntü saplantı derecesinde değildir ve az sıkıntılı davranışlar sergilemektedirler. Güvenli bağlanan çocuklar için periyodik ayrılıklar problem değildir. Kirkpatrick Bowlby'ın bağlanma teorisinde güvenli sığınak ve güvenli temel fonksiyonlarını yerine getiren bağlanma figürünün yani annenin yerine Tanrı'yı koyar. Ona göre; Tanrı, teorik olarak bağlanma objesi fonksiyonunu yerine getirir. Çünkü o tek tanrılı dinlerin temelinde Tanrı'nın güven verici ve koruyucu bir anlam taşıdığını belirtir. Kul, sıkıntılı dönemlerinde, kendi kendine yetemediği çaresiz kaldığı zamanlarında, tehlike durumlarında Tanrı'yı kendisine güvenli bir kale edinir ve Tanrı ile psikolojik bir yakınlık oluşturur. Bireyin Tanrı’ya ulaşabilirliğine ve tepkiselliğine olan inancı, kendisine Tanrı'yı güvenli bir zemin edinerek sıkıntılarını daha rahat göğüsleyebilme gücünü artırır. Bu çalışmada, üniversite öğrencilerinin sahip oldukları bağlanma stilleri ile Tanrı'ya bağlanma tarzları arasındaki ilişki araştırılmıştır. Araştırmada katılımcılara üç boyutlu bağlanma stilleri ölçeği ve tanrıya bağlanma envanteri uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemi, 69'u kız öğrenci ve 37'si erkek öğrencinin katılımı ile toplamda 106 öğrencinin katılımıyla oluşmaktadır. Araştırma Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi ve İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Verileri analiz etmek için SPSS 20.0 programı kullanılmıştır. Araştırma sonucu İlahiyat Fakültesi öğrencilerinde Tanrı’ya bağlanma oranının katılım sağlanan diğer fakültelerden yüksek olduğunu söylenebilir. Yine aynı şekilde güvenli bağlanma oranında en yüksek oran İlahiyat Fakültesi öğrencilerinde tespit edilmiştir. Öte yandan bulgulardan birinde güvenli bağlanma alt boyutu ile Tanrı'ya güvenli bağlanma alt boyutu arasında anlamlı düzeyde pozitif bir ilişki gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Bağlanma, Bağlanma figürü, Tanrı’ya bağlanma, Güvenli bağlanma, Kaçınmalı bağlanma, Kaygılı bağlanma

Teşekkür

Alana özgün bir emek teşekkürler.

A Field Research on the Relationship Between Attachment Styles and Attachment to God

Öz

Attachment is an emotional bond results from the individual's tendency to be close to certain people and to feel safer near them. Every person has an innate attachment system and this system allows him to connect with his environment throughout his life. According to Bowbly, attachment is a basic function of human life that lasts “from cradle to grave”. Childhood is the critical period of gaining basic trust and the gains in this period are reflected in adulthood. Achieving a sense of trust in childhood is associated with meeting basic needs timely. Here we mean the basic needs are the biological and emotional needs of the baby. Securely attached babies construct a trust-based relationship with the attachment figure. When the mother leaves the environment, the responses of the children who are securely attached are stable. They feel sad but this sadness is not of obsessive nature and they exhibit little of troubled behavior. Periodic separations are not a problem for the children who are securely attached. Kirkpatrick of Bowlby's attachment theory that the safe haven and secure attachment figure, the mother, fulfilling the basic functions of the children is replaced with God. According to that; God theoretically performs the function of the attachment object. Because he states that God has a reassuring and protective meaning at the basis of these monotheistic religions. In the times of distress, when the servant is unable to self-help, when he is in danger, he acquires God for a safe fortress and creates a psychological affinity with God. The belief in the individual's accessibility and responsiveness to God increases the ability to confront his troubles more easily by taking God as a safe ground for himself. In this study, the relationship between the attachment styles of college students and their attachment to God were investigated. In the study, Three-Dimensional Attachment Style Scale and Attachment to God Inventory were applied to the participants. The sample of the study consists of 106 students in total, 69 of whom are female students and 37 of whom are male students. The research was carried out with the participation of Kocaeli University Faculty of Engineering, Faculty of Arts and Sciences and Faculty of Theology. SPSS 20.0 program was used for data analysis. As a result of the research, we can say that the rate of attachment to God among the Faculty of Theology students is the highest, that is, more than those of other faculties. Likewise, the rate of secure attachment was found to be the highest among the students of the Faculty of Theology. When the distribution by age is examined, it can be said that the higher the age of the students, the higher their attachment to God. On the other hand, a significant positive relationship was observed between the secure attachment subscale and the secure attachment to God subscale.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Attachment, Attachment figure, Attachment to God, Secure attachment, Avoidant attachment, Anxious attachment

Kaynakça

• Bowlby , J. (1988). Developmental psychiatry comes of age. American Journal Psychiatry, 145 (1), 1-10.
• Bowlby, J. (2018). Bağlanma-I. (Çev. T. V. Soylu). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Bulut, M. & Yıldız, M. (2018). Tanrı’ya bağlanma biçimlerinin beş faktör kişilik özelliklerine göre yordanması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44, 79-98.
• Cevizci, A. (2012). Felsefe sözlüğü. (3. Baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Demirdağ, M. F. (2017). Bağlanma teorisinin kökenleri: John Bowlby ve Mary Ainswort. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (2), 76-90.
• Erzen, E. (2016). Üç boyutlu Bağlanma Stilleri Ölçeği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (3), 1-21.
• Hayta, A. (2006). Anneden Allah’a: Bağlanma teorisi ve İslâm’da Allah tasavvuru. Değerler Eğitimi Dergisi, 4 (12), 29-63.
• Karataş, Z. (2017). Bağlanma kuramı açısından kurum bakımının çocuklar üzerindeki etkileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (54), 867-875.
• Keskin, G., & Çam, O. (2009). Ergenlik ve bağlanma süreci: Ruh sağlığı açısından literatürün gözden geçirilmesi. Yeni Sempozyum Dergisi, 47 (2), 52-59.
• Kirkpatrick, L. (2006). Din Psikolojisi’nde bağlanma teorisi. (Çev. M. Koç). Bilimname, 10, 133-172.
• Korkmaz, N. E. (2012). Tanrı'ya bağlanma ve psikolojik iyi olma. Toplum Bilimleri Dergisi, 6 (12) 95-112.
• Kökdemir , H. (2004). Öfke ve öfke kontrolü. Pivalko, 3 (12), 7-10.
• Masterson , J. (2008). Bağlanma kuramı. (içinde) Bağlanma Kuramı ve Nörobiyolojik Kendilik Gelişimi Açısından Kişilik Bozuklukları. (ed. J. Materson ve ark.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Morsünbül, Ü. & Çok, F. (2011). Bağlanma ve ilişkili değişkenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3 (3), 553-570.
• Özdemir, H. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinde bağlanma stilleri ile narsisizm arasındaki ilişki: Reddedilme duyarlılığının aracı rolü. (Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi). İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, M. O. (2018). Ruh sağlığı ve bozuklukları. (15. Baskı). Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Subaşı, H. (2012). Üniversite öğrencilerinin tanrı ile ilişkilerinin bağlanma kuramı açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sümer, N. & Güngör, D. (1999). Yetişkin bağlanma stillerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14 (43), 71-106.
• Şenol, S. ve ark. (2005). Bebeklik dönemindeki bağlanma sürecine genel bir bakışı. Klinik Psikiyatri Dergisi, 8 (2), 100-104.
• Türk Dil Kurumu. (2020). Türkçe sözlük. (https://sozluk.gov.tr).