A Research on "Sufi Psychology" Literature (1946-2022) in Turkish Psychology of Religion Studies

Yıl 2023, Sayı: 7, 115 - 130, 30.06.2023

Halime Hilal Taşkın

https://doi.org/10.59379/tdpd.1187287

Cited By: 1

Öz

This research aims to determine the overall state of studies on Sufi psychology in Turkish psychology of religion by conducting a literature review (1946-2022) and examining the variety of academic outputs. Consequently, Turkish-written research works on "psychology of sufism" published between 1946 and 2022, including books, theses, articles, papers, and encyclopedia entries, were collected and grouped based on their academic nature. The research employed a literature review model, allowing for a panoramic observation of the development and changes that occurred in these studies between 1946 and 2022. Research on Sufi psychology conducted in Turkey was searched using various internet databases, including the National Thesis Center, Dergi Park Academic, Islamic Studies Center, Google Scholar, National Library, National Collective Catalogue, Sobiad, and Encyclopedia of Islam (n=8). Additionally, this article aims to fulfill the literature review needs of researchers planning to conduct research on Sufi psychology. The results of the article indicate that, in terms of quantitative distribution based on the types of academic outputs, books accounted for 21% (n=22), theses accounted for 19% (n=19), articles accounted for 52% (n=53), papers accounted for 6% (n=6), and encyclopedia entries accounted for 2% (n=2) of the scanned sources. A total of 102 academic products/sources were identified based on this diverse range of quantitative outputs. The literature review on Sufi psychology conducted between 1946 and 2022 revealed an insufficient number of studies on the subject. Based on the findings, the following suggestions can be made for religious psychologists engaged in the field of psychology of religion: (i) Crucial decisions can be made during Turkish religious psychologists' meetings to prioritize thesis studies and publications on Sufi psychology. (ii) Bibliographic and literature studies can be continued to ensure the up-to-dateness of research. (iii) Applied research on Sufi psychology can be included in future literature on psychology of religion. (iv) A limited number of paper works were observed in the literature review. Researchers in the field of psychology of religion can address these publication gaps. (v) Recent prominent issues can be incorporated into future research on Sufi psychology, such as the problem of deism in the dimension of faith crisis and addiction issues (e.g., internet and drug addiction) in the context of mental health.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Sufi psychology, Mysticism, History of science, Literature

Türk Din Psikolojisi Çalışmalarında “Tasavvuf Psikolojisi” Literatürü (1946-2022) Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırmada, Türk din psikolojisi çalışmalarında tasavvuf psikolojisi üzerine bir literatür (1946-2022) taraması yaparak bu çalışmaların akademik ürün çeşitliliğine göre genel durumunu belirlemek amaçlanmaktadır. Bu sebeple makalede, 1946-2022 yılları arasında “tasavvuf psikolojisi” konusunda yapılan ‘kitap, tez, makale, bildiri ve ansiklopedi maddesi’ türündeki Türkçe yazılan araştırmalar, akademik ürün çeşitliliğine göre gruplanarak bir araya toplanmıştır. 1946-2022 yılları arasında bu çalışmalarda meydana gelen gelişim ve değişimi panoramik biçimde gözlemleme fırsatı sunan bu makalede, metodolojik olarak literatür tarama modeli kullanılmıştır. Tasavvuf psikolojisi üzerine Türkiye’de yapılan araştırmalar; Ulusal Tez Merkezi, Dergi Park Akademik, İslam Araştırmaları Merkezi, Google Akademik, Milli Kütüphane, Ulusal Toplu Katalog, Sobiad ve İslam Ansiklopedisi gibi internet veri tabanları (n=8) kullanılarak taranmıştır. Ayrıca bu makalede, tasavvuf psikolojisi üzerine araştırma yapmayı planlayan araştırmacıların kaynak tarama ihtiyacını gidermek de hedeflenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda makalede sonuç olarak; akademik ürünlerin türlerine göre nicel dağılımlarına bakıldığında, taranan kaynakların %21’ini kitapların (n=22), %19’unu tezlerin (n=19), %52’sini makalelerin (n=53), %6’sını bildirilerin (n=6) ve %2’sini de ansiklopedi maddelerinin (n=2) oluşturduğu görülmüştür. Tüm bu nicel ürün çeşitliliğine göre toplamda 102 adet akademik ürünün/kaynağın tarandığı tespit edilmiştir. Tasavvuf psikolojisi üzerine (1946-2022) yapılan literatür taraması sonucunda genel bir değerlendirme yapıldığında, konuyla ilgili yeterli düzeyde çalışma yapılmadığı gözlemlenmiştir. Yapılan araştırma sonucunda din psikolojisi alanında çalışan din psikologları için konuya ilişkin şu önerilerde bulunulabilir: (i)-Türk din psikologları toplantılarında, tasavvuf psikolojisi üzerine yapılacak tez çalışmalarını ve yayınlarını öne çıkarmak amacıyla kararlar alınabilir. (ii)-Yapılacak çalışmaların güncellenebilmesi amacıyla bibliyografi ve literatür çalışmaları sürdürülebilir. (iii)-Tasavvuf psikolojisiyle ilgili uygulamalı araştırmalar, bundan sonraki din psikolojisi çalışmaları literatürüne alınabilir. (iv)-Yapılan literatür araştırmaları göz önüne alındığında bildiri çalışmalarının çok sınırlı sayıda olduğu gözlenmiştir. Bu yayın türlerindeki eksiklikler, din psikolojisi araştırmacıları tarafından giderilebilir. (v)-Tasavvuf psikolojisiyle ilgili yapılacak araştırmalara güncel olarak öne çıkan sorunlar da eklenebilir. Örneğin; inanç krizi boyutunda deizm konusu, ruh sağlığı boyutunda internet ve uyuşturucu bağımlılığı başta olmak üzere bağımlılık sorunu gibi bazı temel sorunlar eklenebilir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Tasavvuf psikolojisi, Mistisizm, Bilim tarihi, Literatür

Kaynakça

• Acar, M. C. (2019). Tasavvuf psikolojisinin dindarlığın tecrübî boyutu kapsamında değerlendirilmesi ve yeni bir tanım ihtiyacı. Mardin Artuklu Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 209-228.
• Armaner, N. (1980). Din psikolojisine giriş-I. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Koç, M. (2015). İskoçya Ulusal Kütüphanesi’nde kayıtlı din psikolojisi ile ilgili kaynaklar (1925-2013) üzerine bibliyografik bir araştırma. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 181-220.
• Peker, H (1993). Tasavvuf Psikolojisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, 35-52.
• Sayar, K. (2014). Sufi psikolojisi: Bilgeliğin ruhu, ruhun bilgeliği. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Shafii, M. (1985).Freedom from the self: Sufism, meditation and psychotherapy. New York: Human Sciences Press, Inc.
• Ülken, H. Z. (1946). Tasavvuf psikolojisi: 1944-1945. Üniversite Serbest Konferanslarından Ayrı Basım. İstanbul: Kenan Matbaası.
• Wilcox. L. (1995). Sufism and psychology. Chicago: Abjad