Informative Texts in Secondary School Turkish Curricula (1924 - 2019)

Yıl 2023, , 505 - 523, 28.04.2023

Ümmühan Güzel , Sener Demirel

https://doi.org/10.37217/tebd.1168630

Öz

Educational activities are carried out with the aim of educating and developing individuals on a certain subject and enabling them to acquire new knowledge. In order for these activities to be more efficient by serving the aims targeted in education, they must be implemented within a certain curriculum. Planned practices are carried out in schools in order to provide students with basic language education and language skills through the Turkish Language Curriculum. Textbooks are the primary materials used in these applications. It is aimed to enable the students to acquire the skills in the learning outcomes with the instructive, exciting and demonstrative texts in the textbooks. In this context, the aim of the study is to examine the informative texts in the Turkish Curriculum implemented from past to present (1924- 2019). In the research, among the data collection techniques, document analysis was preferred in qualitative design and descriptive analysis method was used. The data obtained by the categorical analysis technique were divided into units, grouped into categories depending on certain criteria and interpreted. As a result, it was determined that there had been a limited number of types and practices in the curricula within the scope of informative text types from the 1924 High School First Circuit Curriculum until 2006. The first comprehensive study to include detailed information about text types was seen in the 2006 Turkish Language Curriculum. In 2017 and 2018 curricula, it was concluded that some informative text types involved in PISA under the name of unconventional text types were also included in the curriculum.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Turkish Course Curriculum, Informative Texts, Text Selection

Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarında (1924 - 2019) Bilgilendirici Metinler

Öz

Eğitim faaliyetleri, bireyleri belli bir konu üzerinde yetiştirmek, geliştirmek, onların yeni bilgiler edinmelerini sağlamak amacıyla gerçekleştirilir. Gerçekleştirilen bu faaliyetlerin eğitimde hedeflenen amaçlara hizmet ederek daha verimli olabilmesi için belirli bir program dâhilinde uygulanması gerekir. Söz konusu programlardan biri olan Türkçe Dersi Öğretim Programı aracılığıyla öğrencilere temel dil eğitiminin ve dil becerilerinin kazandırılması için okullarda planlı–programlı uygulamalar yapılır. Bu uygulamalarda kullanılan materyallerin başında ise ders kitapları gelir. Ders kitaplarında yer alan öğretici, heyecanlandırıcı, göstermeye bağlı vb. metinler aracılığıyla öğrencilerin kazanımlarda belirtilmiş olan becerileri edinebilmesini sağlamak amaçlanır. Bu bağlamda gerçekleştirilen bu çalışmayla geçmişten günümüze (1924-2019) kadar uygulanan Türkçe Dersi Öğretim Programlarında yer alan bilgilendirici metinlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu nitel araştırmada veri toplama tekniklerinden doküman incelemesi yapılarak betimsel analizi yöntemi kullanılmıştır. Kategorisel analiz tekniğiyle elde edilen veriler birimlere ayrılmış, belirli kıstaslara göre kategoriler halinde gruplandırılarak yorumlanmıştır. Analiz sonucunda 1924 Lise Birinci Devre Müfredat Programı’ndan 2006 yılı öncesine kadar bilgilendirici metin türleri kapsamında programlarda sınırlı sayıda tür ve uygulamanın olduğu belirlenmiştir. İlk kapsamlı çalışmanın yapılarak metin türlerine ait detaylı bilgilere yer verilmesi, 2006 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda görülmektedir. 2017 ve 2018 programlarında ise alışılmamış metin türleri adı altında PISA’da yer alan bazı bilgilendirici metin türlerine de programda yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Türkçe Dersi Öğretim Programı, Bilgilendirici Metinler, Metin Seçimi

Kaynakça

• Aksan, D. (2012). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arı, G. (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki (ortaokul) okuma kazanımlarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 685-703. https://doi.org/10.16916/aded.331660
• Başaran, M. & Akyol, H. (2009). Okuduğunu anlama ve metne karşı geliştirilen tutum üzerinde metnin bilgi verici veya hikâye edici olmasının etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 11-23. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/202438 sayfasından erişilmiştir.
• Bozkurt, B. Ü. (2018). Okuma ve yazma eğitiminde metin türlerini sınıflama sorunsalı ve çoklu/karma türlerin öğretimiyle ilgili öneriler. N. E. Uzun & B. Ü. Bozkurt (Ed.), Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar-10 içinde (s. 75-99). İstanbul: Okan Üniversitesi Yayınları.
• Coşkun, E. & Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 59-74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19559/208511 sayfasından erişilmiştir.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed., 3. b.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çalışkan, G. (2016). Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Türkçe ders kitapları: 5. sınıf Türkçe ders kitabına yönelik bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(2), 200-214. https://acikerisim.erbakan.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12452/1818 sayfasından erişilmiştir.
• Çaylar, A. (2007). 1981 ve 2005 Türkçe öğretim programlarının (6-8. sınıflar) karşılaştırmalı bir değerlendirmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Demir, C. (2016). Türkçe eğitim-öğretim programları ve kişisel söz varlığı. Milli Eğitim(210), 141-161. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/36140/406016 sayfasından erişilmiştir.
• Demirel, Ö. (1992). Türkiye’de program geliştirme uygulamaları. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 27-43. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1385-published.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Girgin, Y. (2011). Cumhuriyet dönemi (1929-1930, 1949, 1981) ortaokul Türkçe öğretimi programlarının içerik, genel ve özel amaçlarıyla karşılaştırmalı gelişim düzeyi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 11-26. https://dergipark.org.tr/en/pub/aduefebder/issue/33886/375212 sayfasından erişilmiştir.
• Gök, G. & Aver, Ö. F. (2022). Hastanelerin sürdürülebilirliğinin bibliyografik analiz tekniği ile incelenmesi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 342-360. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1168632
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma (1. b). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12. https://doi.org/10.16916/aded.16014
• Hengirmen, M. (2006). Türkçe temel dilbilgisi (5. b). Ankara: Engin Yayınevi.
• İdi-Tulumcu, F. & Tulumcu, M. F. (2015). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders programlarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 535-560. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29167/312348 sayfasından erişilmiştir.
• İmer, K., Kocaman, A. & Özsoy, S. A. (2013). Dilbilim sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Kalaycı, N. & Yıldırım, N. (2020). Türkçe Dersi Öğretim Programlarının karşılaştırmalı analizi ve değerlendirilmesi (2009-2017-2019). Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 238-262. https://doi.org/10.24315/tred.580427
• Karagöz, Y. (2019). SPSS, AMOS ve META uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (2. b). Ankara: Nobel.
• Kıymaz, M. S. (2020). 2019 Türkçe dersi öğretim programı -2- öğrenme alanları, kazanımlar, diğer derslerle ilişkisi. A. Akçay & M. N. Kardaş (Ed.), Türkçe dersi öğretim programları içinde (s. 167-182). Ankara: Pegem Akademi.
• Kiymaz, M. S. & Doyumğaç, İ. (2020a). The views of Turkish language teachers and primary school teachers on teacher guidebooks. Journal of Curriculum and Teaching, 9(3), 88-106. https://doi.org/10.5430/jct.v9n3p88
• Kiymaz, M. S. & Doyumgac, İ. (2020b). Consistency of the narrative texts written by middle school students and their textual creation levels. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 15(3), 207-232. https://doi.org/10.29329/epasr.2020.270.10
• Konuk, S. (2018). 2017 Türkçe dersi öğretim programında yer alan alışılmamış metin türlerini tanıyalım. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 7(4), 428-452. https://doi.org/10.30703/cije.451242
• Kurudayıoğlu, M. & Soysal, T. (2016). Cumhuriyet dönemi ilkokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarının söz varlığının geliştirilmesi açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 559-598.
• Kültür Bakanlığı. (1938). Ortaokul Programı. İstanbul: Devlet Basımevi.
• Maarif Vekâleti. (1924). Lise Birinci Devre Müfredat Programı. İstanbul: Matbaa-i Âmire
• Maarif Vekâleti. (1929). Orta Mektep ve Liselerin Türkçe Müfredat Programı. Ankara: Yeni Gün Matbaası.
• Maarif Vekâleti. (1930). Orta Mektep Müfredat Programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Maarif Vekâleti. (1931). Orta Mektep Müfredat Programı (1931 – 1932 Ders Senesi Tadilatı). İstanbul: Devlet Matbaası.
• MEB. (1949). Ortaokul Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1962). Ortaokul Programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1981). Temel Eğitim Okulları Türkçe Eğitim Programı. Tebliğler Dergisi, 44(2098).
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı (6-8. Sınıflar). Ankara: MEB. https://alonot.com/wp-content/uploads/2018/12/2006-T%C3%BCrk%C3%A7e %C3%96%C4%9Fretim-Program%C4%B1.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1-8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• MEB. (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1-8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1-8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma - desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev., 3. b.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ornstein, A. C. & Hunkins, F. P. (2014). Eğitim programı: temeller, ilkeler ve sorunlar (A. Arı, Çev.). İstanbul: Eğitim Yayınevi.
• Ören, Z., Konuk, S., Sefer, A. & Sarıtaş, H. (2017). Ortaokul Türkçe öğretim programlarındaki metin türleri ile PISA’daki metin türlerinin karşılaştırılması. EJER IV. Internatıonal Eurasıan Educatıonal Research Congress Bildiri Kitabı içinde (s. 275-280). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2016). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (4. b.). Ankara: Anı.
• Şahin, D. & Bayramoğlu, C. D. (2016). 2015 Türkçe öğretim programının metin tür ve tema seçimi bakımından değerlendirilmesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 2095-2130. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9289
• Topsakal, C. (2013). Türk eğitim sistemini yasal temelleri. H. B. Memduhoğlu & K. Yılmaz (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s. 27-44). Ankara: Pegem Akademi.
• Uçgun, D. (2019). Tarihî süreç içerisinde Türkçe öğretim programları ve Türkçe öğretmenlerinin yetiştirilmesi. A. Güzel & H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi içinde (s. 89-106). Ankara: Pegem.
• Ulusu, B. & Aytan, T. (2018). Cumhuriyet’in ilk çeyreğinde Türkçe öğretimi üzerine yazılan iki çalışma üzerine bir değerlendirme. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(2), 47-65. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkegitimdergisi/issue/41487/436721 sayfasından erişilmiştir. Ünalan, Ş. (2012). Dil ve kültür (5. b). Ankara: Eskiyeni Yayınları. Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Yabancı Dil Yayınları. White, R. V. (1992). Innovation in curriculum planning and program development. Annual Review of Applied Linguistics, 13, 244–259. https://doi.org/10.1017/s026719050000249x