Okul Psikolojik Danışmanlarının Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerden Beklentileri

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 2, 236 - 257, 30.12.2019

Derya Koçak Bıçak , Ayşe Ottekin Demirbolat

Öz

Okullarda rehberlik hizmetlerinin etkin bir
şekilde yürütülebilmesi için bu hizmetleri yürüten rehber öğretmenlerin
beklentilerinin güncel ve kapsamlı bir şekilde belirlenmesine ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Rehberlik ve Psikolojik Danışma
hizmetlerinin yürütülmesi sürecinde rehber öğretmenlerin okul yöneticileri ve
öğretmenlerden beklentilerini saptamaktır. Çalışmanın amacına ulaşmak için
nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubunu Çorum ilinde ilkokul,
ortaokul ve liselerde görev yapan 48 rehber öğretmeni oluşturmaktadır.
Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme
kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, araştırmacılar tarafından geliştirilen
yarı yapılandırılmış görüşme formları ile toplanmıştır. Elde edilen veriler
nitel analiz yöntemi olan betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Rehber
öğretmenler, rehberlik hizmetlerinin gerektirdiği fiziki şartların yöneticiler
tarafından sağlandığını, yöneticilerin rehberlik hizmetleri dışında farklı iş
taleplerinde bulunduklarını belirtmişlerdir. Rehber öğretmenler yöneticilerden
genel olarak yapılan çalışmalara destek olmalarını, alan hakkında bilgi sahibi
olmalarını ve meslekle ilgili yanlış algılarını değiştirmelerini
beklemektedirler. Rehber öğretmenlerin diğer öğretmenlerden en önemli beklentileri
ise öğretmenlerin rehberlik servisiyle iş birliği halinde olmaları ve alanla
ilgili sahip oldukları yanlış algıyı değiştirmeleridir. Rehberlik Hizmetleri
Yönetmeliği gözden geçirilerek rehber öğretmenlerin görevleri
netleştirilmelidir. Yoruma açık ifadelerin kaldırılması noktasında çalışmalar
yapılmalıdır. Bu araştırma Çorum ilinde belirlenen okullarda yapılmıştır.
Araştırmacılar daha geniş örneklem ile farklı okul türlerinde, nitel ve nicel
verilerin birlikte kullanıldığı çalışmalar yapabilirler.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışma ve rehberlik, rehber öğretmen, beklenti

Kaynakça

• Akın, B. (2007). Rehber öğretmenlerin görevlerine ilişkin öğretmenlerin beklentileri ve algıları. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akkoyun, F. (1995). PDR'de unvan ve program sorunu: Bir inceleme ve öneriler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(6), 1-21.
• Aktepe, İ. (2008). Rehber öğretmenlerin yönetici ve öğretmenlerden mesleki beklentileri.Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Armstrong, S. A., MacDonald, J. H., & Stillo, S. (2010). School counselors and principals: Different perceptions of relationship, leadership, andtraining. Journal of School Counseling, 8(15).
• Avcı, M. (2010). Rehber öğretmenlerin eş zamanlı görevlendirme uygulamasına ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, İ., Arastaman, G., & Akar, F. (2011). Türkiye’de ilköğretim okulu yöneticileri ile rehber öğretmenler arasındaki çatışma kaynakları. Eğitim ve Bilim, 36(160), 200-212.
• Bakırcıoğlu, R. (2000). İlköğretim ortaöğretim ve yükseköğretimde rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı.
• Bakioğlu, A., & Gayık Aksalı, S. (2005). Rehber öğretmenlerin bulundukları kariyer evrelerine göre okul yönetimini algılayışlarının niteliksel olarak incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (21), 89-110.
• Bardhoshi, G., & Duncan, K. (2009). Rural school principals’ perception of the school counselor's role. The Rural Educator, 30(3), 16-24.Beesley, D., & Frey, L. L. (2006). Principals' Perceptions of School Counselor Roles and Satisfaction with School Counseling Services. Journal of School Counseling, 4(14).
• Borders, L. D. (2002). School counseling in the 21st century: Personal and Professional reflections. Professional School Counseling, 5, 180-185.
• Breen, D. T., & Quaglia, R. (1991). Raising student aspirations: The need to share a vision. The School Counselor, 38(3), 221-228.
• Burnham, J. J., & Jackson, C. M. (2000). School counselor roles: Discrepancies between actual practice and existing models. Professional school counseling, 4(1), 41.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Can, E. (2010). İlköğretim okullarında görevli rehber öğretmenlerin karşılaştıkları sorunların incelenmesi. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 911-917.
• Cisler, A., & Bruce, M. A. (2013). Principals: What Are Their Roles and Responsibilities?. Journal of School Counseling, 11(10), n10.
• Clark, M. A., & Amatea, E. (2004). Teacher perceptions and expectations of school counselor contributions: Implicationsfor program planning and training. Professional School Counseling, 132-140.
• Clemens, E., Milsom, A., & Cashwell, C. (2009). Using leader-member Exchange theory to examine principal-school counselor relationships, school counselors' roles, job satisfaction, and turnover intentions. Professional School Counseling, 13(2), 75-85.
• Fitch, T., Newby, E., Ballestero, V., & Marshall, J. L. (2001). Future school administrators' perceptions of the school counselor's role. Counselor Education and Supervision, 41(2), 89-99.
• Güvendi, M. (1980). Rehberlik saatlerinde öğrenci yaşantıları ve beklentilerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Gysbers, N. C., & Henderson, P. (1988). Developing and managing your schoo lguidance program. American Association for Counseling and Development.
• Hamamcı, Z., Murat, M., & Çoban, A. (2004). Gaziantep’teki okullarda çalışan psikolojik danışmanların mesleki sorunlarının incelenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Hatunoğlu, A., & Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338.
• House, R. M., & Hayes, R. L. (2002). School counselors: Becoming key players in school reform. Professional School Counseling, 5, 249-256.
• Kaplan, L. S. (1995). Principals versus counselors: Resolving tensions from different practice models. The School Counselor, 42(4), 261-267.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• McMahon, H., Mason, E., & Paisley, P. (2009). School counselor educators as educational leaders promoting systemic change. Professional School Counseling, 13(2), 116-124.
• O'dell, F. L., Rak, C. F., Chermonte, J. P., Hamlin, A., & Waina, N. (1996). Guidance for the 1990s: Revitalizing the counselor's role. The clearing house, 69(5), 303-307.
• Özabacı, N., Sakarya, N., & Doğan, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 8-22.
• Özgüven, E. (1990). Ülkemizde psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinin dünü ve bugünü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 4-15.
• Özyürek, R.,Owen, F. K., & Owen, D. W. (2007). Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecindeki ilerlemeler. Ankara: Nobel.
• Peker, A. (2008). Farklı liselerdeki öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin rehberlik beklentilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Poyraz, C. (2006). Türkiye'deki rehberlik hizmetlerinin tarihsel gelişimi. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2).
• Shoffner, M. F., & Williamson, R. D. (2000). Engaging preservice school counselors and principals in dialogue and collaboration. CounselorEducation and Supervision, 40(2), 128-140.
• Stickel, S. A. (1990). A study of role congruence between school counselors and school principals. https://eric.ed.gov/?id=ED321944 sayfasından erişilmiştir.
• Stockton, R., & Güneri, O. Y. (2011). Counseling in Turkey: An evolvingfield. Journal of Counseling & Development, 89(1), 98-104.
• Sürücü, A., & Yavuz, M. (2013). Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde okul müdürü-rehber öğretmen etkileşiminin değerlendirilmesi. International Journal of Social Science, 6(4), 1029-1047.
• Tan, H. (1990). Okullarımızda psikolojik hizmetlerin neresindeyiz? Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 27-31.
• Tan, H. (2012). Ülkemizde rehberlik ve psikolojik danışma çalışmalarında gelişmeler ve sorunları. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 11(0), 33-48.
• Tatlılıoğlu, K. (1999). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık servisinden beklentiler üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Tuzgöl Dost, M., & Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 389-407.
• Williams, R. L., & Wehrman, J. D. (2010). Collaboration and confidentiality: Not a paradox but an understanding between principals and school counselors. NASSP Bulletin, 94(2), 107-119.
• Yeşilyaprak, B. (2008). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik alanının geleceği: Yeni açılımlar ve öngörüler. binnuryesilyaprak.com/2016/07/01/turkiyede-psikolojik-danisma-ve-rehberlik-alaninin-gelecegiyeni-acilimlar-ve-ongoruler-2008/ adresinden erişilmiştir.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yüksel-Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre psikolojik danışma ve rehberlik (PDR) hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-26.