Duyguları Yönetme Becerileri Eğitim Programının Çocukların Duyguları Yönetme ve Bakış Açısı Alma Becerilerine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 2, 777 - 798, 28.12.2020

Dicle Cantekin , Gülümser Gültekin Akduman

https://doi.org/10.37217/tebd.785281

Öz

Bu araştırma, okul öncesi dönem çocuklarının “Duyguları Yönetme Becerileri Eğitim Programının (DYBEP)” çocukların duyguları yönetme ve bakış açısı alma becerisine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak çocuk ve aile genel bilgi formu, Aslan ve Köksal Akyol (2016) tarafından geliştirilen Çocuklar için Bakış Açısı Alma Testi (ÇBT), TÜBİTAK tarafından desteklenen Okul Öncesi Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeğinin (OSBED) duyguları yönetme becerileri alt ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubuna 2019-2020 eğitim öğretim yılında, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir anaokulunun iki sınıfından 20 deney, 20 kontrol olmak üzere 40 çocuk dahil edilmiştir. Deney ve kontrol grubuna ön testler uygulandıktan sonra, deney grubuna haftada iki gün, 12 haftada 24 oturum şeklinde Duyguları Yönetme Becerileri Eğitim Programı (DYBEP) uygulanmıştır. Uygulama sonrasında deney ve kontrol gruplarına son test uygulaması ve 5 hafta sonra kalıcılık testi yapılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda; deney grubuna uygulanan Duyguları Yönetme Becerileri Eğitimi Programının, duyguları yönetme becerileri üzerinde etkili olduğu ve bu etkinin kalıcı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bakış açısı alma becerilerine ilişkin sonuçlar incelendiğinde, eğitim programının etkili olduğu ve bu etkinin kalıcı olduğu saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda deney grubundaki çocukların duygusal bakış açısı alma ve toplam puanlarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın bulunduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, Duyguları yönetme becerileri, Bakış açısı alma, Okul öncesi eğitim programı

Investigation of the Effects of the Emotion-Management Skills Education Program on the Skills of Children to Manage Emotions and Take Perspective

Öz

This research was carried out to investigate the effect of the “Emotion- Management Skills Training Program” of preschool children on their ability to manage emotions and take perspective. The child and family general information form, the Children's Perspective Taking Test prepared by Aslan and Köksal Akyol (2016) and the emotion management skills subscale of the Preschool Social Skills Assessment Scale supported by TÜBİTAK were used as data collection tools. The study group of the research consists of two classes, which is affiliated to the Ministry of National Education in the 2019-2020 academic year. The experimental group comprises 20 children and the control group consists of 20 children, totally 40 children. Preliminary tests were applied to the experimental group and the control group. After the program implementation in 24 sessions in 12 weeks for two days a week, the post-test was applied to the same groups. After the pre-tests were applied to the experimental and control groups, the Emotion Management Skills Training Program (DYBEP) was applied to the experimental group two days a week, 24 sessions in a total of 12 weeks. After that, the post-test was applied to the experimental and control groups and the permanence test was performed five weeks later. As a result of the findings, it was concluded that the Emotion Management Skills Training Program applied to the experimental group was effective on emotion management skills. Indeed when the results regarding perspective-taking skills were examined, it was found that the training program was effective and this effectiveness is permanent. Finally it was found that there was a statistically significant difference in the emotional perspective-taking and total scores of the children in the experimental group.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, Emotion management, Take perspective, Preschool education program

Kaynakça

• Akbaba, G. (2017). Beş ve altı yaş çocuklarının duygu düzenlemesinde çocuk mizacıyla anne davranışları arasındaki etkileşimin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aslan, D. ve Köksal Akyol, A. (2016). Çocuklar için bakış açısı alma testinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 207-221.
• Ashiabi, G. (2000). Promoting the emotional development of preschoolers. Early Childhood Education Journal. 28(2), 79-84.
• Astington, J. W. ve Jenkins, J. M. (1995). Theory of mind development and social understanding. Cognition and Emotion, 9(2–3), 151–165.
• Bengtsson, H. ve Arvidsson, A. (2011). The impact of developing social perspective-taking skills on emotionality in middle and late childhood, Social Development, 20(2), 353-375.
• Bozkurt Yükçü, S., & Demircioğlu, H. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının duygu düzenleme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 442-466.
• Caselman, T. D. ve Self, P. A. (2008). Assessment instruments for measuring young children’s social-emotional behavioral development. Children and Schools, 30(2), 103–115.
• Clements, W.A., Rustin, C.L. ve McCallum, S. (2000). Promoting the transition from implicit to explicit understanding: A training study of false belief. Developmental Science, 3(1), 81-92.
• Daunic, A., Corbett, N., Smith, S., Barnes, T., Santiago-Poventud, L., Chalfant, P.,…Gleaton, J. (2013). Brief report: Integrating social-emotional learning with literacy instruction: An intervention for children at risk for emotional and behavioral disorders. Behavioral Disorders, 39(1), 43–51.
• Dixon, A. J. ve F. Moore, C. (1990). The development of perspective taking: Understanding differences in information and weighting. Child Development, 61, 1502-1513.
• Domitrovitch, C. E., Greenberg, M. T., Kusche, C., & Cortes, R. (1999). Manual for the Preschool PATHS Curriculum. MA: Channing-Bete Company.
• Domitrovitch, C. E., Cortes, R. C., & Greenberg, M. T. (2007). Improving young children’s social and emotional competence: A randomized trial of the preschool “PATHS” curriculum. The Journal of Primary Prevention, 28(2), 67-91.
• Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D. ve Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta‐analysis of school‐based universal interventions. Child Development, 82(1), 405-432.
• Durmuşoğlu-Saltalı, N. (2010). Duygu Eğitimi Programı’nın okul öncesi eğitime devam eden altı yaş çocuklarının duygusal becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ersan, C. (2017). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Saldırganlık Düzeylerinin Duygu İfade Etme ve Duygu Düzenleme Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
• Grazzani, I. ve Ornaghi, V. (2011). Emotional state talk and emotion understanding: A training study with preschool children. Journal of Child Language, 38(5), 1124 1139.
• Greenberg, M. T. (2006). Promoting resilience in children and youth: Preventive interventions and their interface with neuroscience. Annals of the New York Academy of Science, 1094, 139-150.
• Greenberg, M. T., Weissberg, R. P., O’Brien, M. U., Zins, J. E., Fredericks, L., Resnik, H., et al. (2003). Enhancingschool-based prevention and youth development through coordinated social, emotional, and academic learning. American Psychologist, 58, 466-474.
• Izard, C. E., Trentacosta, C. J., King, K. A., & Mostow, A. J. (2004). An emotion-based prevention program for Head Start children. Early Education & Development, 15(4), 407-422.
• Kurki, K., Jarvela,S., Mykkanen, A. ve Maattä, E.(2015) Investigating children's emotion regulation in socio-emotionally challenging classroom situations. Early Child Development and Care, 185:8, 1238-1254.
• Laible, D., ve Song, J. (2006). Constructing emotional and relational understanding: The role of affect and mother– child discourse. Merrill-Palmer Quarterly, 52, 44–69.
• Lewis, M. (1998). Emotional competence and development. In D. Pushkar, W. M. Bukowski, A. E. Schwartzman, D. M. Stack, & D. R. White (Eds.), Improving competence across the lifespan: Building interventions based on theory and research (pp. 27–36). New York, NY: Plenum Press.
• Low, S., Cook, R. C., Smolkowski, K., & Buntain-Ricklefs, J. (2015). Promoting social–emotional competence: An evaluation of the elementary version of Second. Journal of School Psychology, 53(6), 463-477.
• Lynch, K. B., Geller, S. R., & Schmidt, M. G. (2004). Multi-Year Evaluation of the Effectiveness of a Resilience-Based Prevention Program for Young Children. The Journal of Primary Prevention, 24 (3), 335-353.
• MEB (2013) Okul Öncesi Eğitim Genel Müdürlüğü. Okul öncesi eğitim programı (36-72 aylık çocuklar için) Moll, H. ve Meltzoff, A.N. (2011). How does it look? Level 2 perspective‐taking at 36 months of age. Child Development, 82(2), 661-673.
• New, R. S. ve Cochran, M. (2007). Early Childhood Education: An International Encyclopedia, Volumes 1-4. Westport, Connecticut: Praeger.
• Oswald, P. A. (2010). The effects of cognitive and affective perspective taking on empathic concern and altruistic helping. The Journal of Social Psychology, 136(5), 613–623.
• Ömeroğlu, E., Büyüköztürk, Ş., Aydoğan, Y., Çakan, M., Çakmak, E. K., Özyürek, A., ... & Yurt, Ö. (2014). Okul öncesi sosyal beceri değerlendirme ölçeği öğretmen formunun geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik analizleri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(8), 37-46.
• Öztemür, G. (2017). The associations among executive functioning, private speech and emotion regulation in preschoolers. 18th European Conference on Developmental Psychology.
• Tan-Niam, C., Wood, D. ve O’Malley, C. (1998). A cross-cultural perspective on children’s theory of mind and social interaction. Early Child Development, 144, 55-67.
• Trentacosta, C. J. ve Shaw, D. S. (2009). Emotional self-regulation, peer rejection, and antisocial behaviour: Developmental associations from early childhood to early adolescence. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, 356–365.
• Uğur Ulusoy, R. (2018). Okul Öncesi Dönem Çocukları İçin Duygu Düzenleme Becerilerine Yönelik Hazırlanan Aile Kalıtımlı Eğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Karabük.
• Ural, O., Güven, G., Sezer, T., Efe Azkeskin, K. ve Yılmaz, E. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların bağlanma biçimleri ile sosyal yetkinlik ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 589-598.
• Ünüvar, G. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 4-5 Yaş çocuklarında, zenginleştirilmiş Türkçe dil etkinliklerinin bakış açısı alma becerisine ve ifade edici dil düzeylerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Pür, I. G. (2014). Emotion regulation intervention for complex developmental trauma: Working with street children, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 159, 697 – 701.
• Rivers, S. E., Tominey, S., O' Bryon, E., & Brackett, M. (2013). Developing emotional skills in early childhood settings using Preschool RULER. Psychological Education Review, 37, 20-25.
• Roberts, W. ve Strayer, J. (1996). Empathy, emotional expressiveness, and prosocial behavior. Child Development, 67, 449–470.
• Saarni, C. (1999). The development of emotional competence. New York, NY: Guilford Press.
• Schaps, E., Battistich, V., & Solomon, D. (2004). Findings from the Child Development Project. Building academic success on social and emotional learning: What does the research say?, 189.
• Sessa, V. I. (1996). Using perspective taking to manage conflict and affect in teams. The Journal Of Applied Behavioral Science, 32(1), 101-115.
• Staub, E. (1990). In Empathy and its development. Cambridge, England: Cambridge University Press.
• Strayer, J. ve Roberts, W. (2004). Empathy and observed anger and aggression in five years old. Social Development 13 (1), 1-13.
• Webster-Stratton, C., Reid, J., & Stoolmiller, M. (2008). Preventing conduct problems and improving school readiness: evaluation of the Incredible Years Teacher and Child Training Programs in high‐risk schools, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(5), 471-488.
• Weil, M., Hayes, S. C. ve Capurro, P. (2011). Establishing a deictic relational repertoire in young children. The Psychological Record, 61, 371–390.