Okul Öncesi Çocuklarının Psikolojik Sağlamlıklarının Akran Zorbalığı Davranışları ile İlişkisi

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 1, 107 - 123, 28.04.2022

Rabia Şeyma Gün , Gülümser Gültekin Akduman

https://doi.org/10.37217/tebd.1019516

Cited By: 5

Öz

Araştırma çocukların psikolojik sağlamlıkları ve akran zorbalığı davranışları üzerinde yaş ve cinsiyet değişkenlerinin anlamlı bir farklılık oluşturup oluşturmadığının ve çocukların psikolojik sağlamlıkları ile akran zorbalığı davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırma, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Ankara ili, Yenimahalle ilçesindeki okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 60 ay ve üzeri 366 çocuk ile yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama amacıyla “Genel Bilgi Formu”, “Okul Öncesi Çocuklar İçin Sosyal Duygusal İyi Oluş ve Psikolojik Sağlamlık Ölçeği” ve “Zorba ve Kurban Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. Veriler SPSS programında, bağımsız değişkenlerin kategori sayısına göre, bağımsız örneklemler için t testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ile analiz edilmiş; anlamlı çıkan farklılıklarda grup farklılıklarını inceleyebilmek için Bonferroni testi kullanılmıştır. Çocukların psikolojik sağlamlık düzeyleri ile akran zorbalığı davranışları arasındaki ilişki Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda, çocukların psikolojik sağlamlık düzeyleri ile akran zorbalığı davranışlarının yaşlarına ve cinsiyetlerine göre istatiksel açıdan anlamlı bir farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Araştırmada ayrıca çocukların psikolojik sağlamlıkları ile akran zorbalığı davranışları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi, Psikolojik Sağlamlık, Akran Zorbalığı

The Relationship between Psychological Resilience of Preschool Children and Peer Bullying Behaviors

Öz

The research was conducted to examine whether the variables of age and gender make a significant difference in the psychological resilience of children and their peer bullying behaviors, and the relationship between children's psychological resilience and their peer bullying behaviors. For this purpose, the research was carried out with 366 children aged 60 months and above, who attended pre-school education institutions in Yenimahalle district of Ankara province, the 2020-2021 academic year. “General Information Form”, “Social Emotional Well-Being and Psychological Resilience Scale for Preschool Children” and “Bully and Victim Child Behaviors Evaluation Form” were used for data collection in the research. The data were analyzed in SPSS program, according to the number of categories of independent variables, with t-test for independent samples and One-Way Analysis of Variance (ANOVA); Bonferroni test was used to examine group differences in significant differences. The relationship between the psychological resilience levels of children and their peer bullying behaviors was examined with the Pearson Product Moments Correlation Coefficient. As a result of the research, it was determined that the psychological resilience levels of the children and their peer bullying behaviors showed a statistically significant difference according to their age and gender. In the study, it was also determined that there was a significant negative relationship between the psychological resilience of children and their peer bullying behaviors.

Anahtar Kelimeler

Preschool, Resilience, Peer Bullying

Kaynakça

• Balaban, S. (2020). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan anne babaların kabul-red düzeyleri ile çocukların yılmazlıkları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Balaban-Dağal, A. & Bayındır, D. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının ego sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 132-150. doi: 10.24130/eccd-jecs.196720182169
• Baldry, A. C. & Farrington, P. D. (2000). Bullies and delinquents: Personal characteristics and parental styles. Journal of Community and Applied Psychology, 10, 17-31.
• Barankin, T. & Khanlou, N. (2007). Growing up resilient: Ways to build resilience in children and youth. Canada: CAMH.
• Boivin, M. & Hymel, S. (1997). Peer experiences and social self-perceptions: A sequential model. Developmental Psychology, 33(1), 135-145.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Donnon, T. & Hammond, W. (2007). Understanding the relationship between resiliency and bullying in adolescence: An assessment of youth resiliency from five urban junior high schools. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 16(2), 449-471.
• Eminoğlu, M. (2018). Ergenlerde sosyal ve duygusal yalnızlık ile akran zorbalığı arasında psikolojik dayanıklılığın aracı rolü. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Erata, F. & Özbey, S. (2020). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 5(9), 125-151. doi: 10.46872/pj.171
• Erdem, E. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden 4-5 yaşındaki çocukların yılmazlık özellikleri ve yılmazlığı destekleyici faktörlerin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Garmezy, N. (1991). Resiliency and vulnerability to adverse developmental outcomes associated with poverty. American Behavioral Scientist, 34(4), 416-430.
• Gülay-Ogelman, H. (2018). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri (3. b.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Gültekin-Akduman, G. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığının incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 121-137.
• Gültekin-Akduman, G. & Özaslan, H. (2018). Okul öncesi dönem çocukların akran zorbalığına maruz kalma durumları ile duygularını yönetme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 2nd Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies, 3, 1370- 1376.
• Gündüz, B. (2019). Zorba ve mağdur olan ortaokul öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Hinduja, S. & Patchin, J. W. (2017). Cultivating youth resilience to prevent bullying and cyberbullying victimization. Child Abuse & Neglect, 73, 51-62.
• İleri, G. (2019). Okul öncesi dönem çocukların öz düzenleme becerileri ile akran zorbalığına maruz kalma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Korkut, E. S. (2019). Okul öncesi dönemdeki çocukların zorba-kurban davranışları ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Kumpfer, K. L. (1999). Factors and processes contributing to resilience: the resilience framework. M. D. Glantz & J. L. Johnson (Ed.), Resilience and development: Positive life adaptations içinde (s. 179-224). New York: Kluwer Academic/Plenum.
• Masten, A. S., Best, K. M. & Garmezy, N. (1990). Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity. Development and Psychopathology, 2, 425-444. doi: 10.1017/S0954579400005812
• Mayr, T. & Ulich, M. (2009). Social-emotional well-being and resilience of children in early childhood settings PERIK: An empirically based observation scale for practitioners. International Research Journal, 29(1), 45-57. doi: 10.1080/09575140802636290
• Moore, B. & Woodcock, S. (2017). Resilience, bullying, and mental health: Factors associated with improved outcomes. Psychology in the Schools, 54(7), 689-702.
• Olweus, D. (1994). Bullying at school. Basic facts and effects of a school based ıntervention program. J Child Psychol Psychiatry. doi: 10.1111/j.1469-7610.1994.tb01229.x
• Önder, A., Balaban-Dağal, A. & Bayındır, D. (2018). Okul öncesi dönem çocukların mizaç özellikleri ve annelerinin ebeveynlik stillerinin çocukların ego sağlamlık düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisi. Eğitim ve Bilim, 43(193), 79-90.
• Özbey, S. (2019). Okul öncesi çocuklar için sosyal duygusal iyi oluş ve psikolojik sağlamlık ölçeğinin (PERİK) geçerlik güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 756-786. doi: 10.26466/opus.518062
• Özdemir, A. N., Gültekin Akduman, G. & Gündüz, A. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının akran şiddetine maruz kalma düzeyleri ve empatik becerileri ilişkisi üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 600-605. doi: 10.17719/jisr.2019.3382
• Özözen-Danacı, M. & Çetin, Z. (2019). 48-60 aylık çocukların okul zorbalığına yönelim düzeyleri. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 8(2), 21-29. https://dergipark.org.tr/en/pub/jitte/issue/50885/635735 sayfasından erişilmiştir.
• Özyürek, A. & Kurnaz, F. (2019). Zorba ve kurban çocuk davranışlarını değerlendirme formu: güvenilirliği ve geçerliliği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 246-261. doi: 10.17860/mersinefd.401251
• Pektane-Gülmez, A., Gültekin-Akduman, G. & Gündüz, A. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının annelerinin duygusal zekâ düzeyleri ile çocuklarının akran zorbalığı düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 605-611. doi: 10.17719/jisr.2019.3383
• Perren, S. (2000). Kindergarten children involved in bullying: social behaviour, peer relationships, and social status. (Doctoral thesis). https://sospais.files.wordpress.com/2010/05/bullying.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Salı, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 195-216.
• Semiz, S. (2018). Erken çocukluk döneminde görülen akran zorbalığının duygusal zekâ ve aile değişkenleri temelinde incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Sevinç, M. (2004). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. İstanbul: Morpa.
• Sapouna, M. & Wolke, D. (2013). Resilience to bullying victimization: The role of individual, family and peer characteristics. Child Abuse & Neglect, 37(11), 997-1006.
• Şahbaz, Ü. & Yüce, G. (2021). Okulöncesi eğitime devam eden atipik ve tipik gelişim gösteren çocukların saldırganlıklarının ve akran şiddetine maruz kalma düzeylerinin belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 235-255. doi: 10.9779.pauefd.740329
• Taylor, Z. E., Eisenberg, N., Spinrad, T. L. & Widaman, K. F. (2013). Longitudinal relations of intrusive parenting and effortful control to ego-resiliency during early childhood. Child Development, 84(4), 1145-1151.
• Uslu, Ş. S. (2019). Okul öncesi dönem çocukların yılmazlıkları ile sosyal değerleri kazanımları ve ailelerin yılmazlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Uysal, H. & Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468-483. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akukeg/issue/29347/314047 sayfasından erişilmiştir.