Ergenlerde Algılanan Ebeveyn Akademik Başarı Baskısı ile Psikolojik İstismar Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 1, 511 - 535, 30.04.2024

Şerife Çamurcu , K. Büşra Kaynak Ekici

https://doi.org/10.37217/tebd.1384957

Öz

İlişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmanın amacı, ergenlerin ebeveynlerinden algıladıkları akademik başarı baskısı ile psikolojik istismar arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda uygun örnekleme yolu ile belirlenmiş 717 ergen araştırmanın çalışma grubuna dâhil edilmiştir. Araştırmanın verileri “Algılanan Ebeveyn Akademik Başarı Baskısı Ölçeği”, “Psikolojik İstismar Ölçeği” ile araştırmacı tarafından oluşturulmuş olan “Demografik Bilgi Formu” kullanılarak çevrim içi olarak toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler neticesinde ergenlerin algıladıkları ebeveyn akademik başarı baskısı ve psikolojik istismar düzeylerinin cinsiyet ve kardeş sayılarına göre anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır. Ayrıca Algılanan Ebeveyn Akademik Başarı Baskısı Ölçeği alt boyutlarından psikolojik baskı ve kısıtlama boyutlarının Psikolojik İstismar Ölçeği alt boyutlarından yıldırma/aşağılama, duygusal tepki vermeyi reddetme, reddetme/izolasyon alt boyutları arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunduğu belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlardan hareketle oldukça hassas bir dönemde bulunan ergenlerin ruh sağlığının korunması adına ebeveynlerinden algıladıkları psikolojik istismar ve akademik başarı baskısının azaltılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Ebeveyn akademik başarı baskısı, Psikolojik istismar

Investigation of the Relationships Between Perceived Parental Academic Achievement Pressure and Psychological Abuse in Adolescents

Öz

The purpose of this study, which was conducted using the correlational survey model, is to examine the relationship between the academic achievement pressure perceived by adolescents from their parents and psychological abuse. 717 adolescents were included in the study group, which was determined by convenience sampling. The data were collected online with the "Perceived Parental Academic Achievement Pressure Scale", "Psychological Abuse Scale", and as well the "Demographic Information Form" prepared by the researcher. The data obtained from the research were analyzed using SPSS packaged software. As a result of the analyses conducted, it was found that the parental academic achievement pressure and psychological abuse levels perceived by adolescents differed significantly based on their gender and the number of siblings. In addition, it was found that there was a moderately significant relationship between the psychological pressure and restriction sub-dimensions of the perceived parental academic achievement pressure scale and the intimidation/humiliation, refusal to respond emotionally and rejection/isolation subdimensions of the psychological abuse scale. Based on the results obtained, it is recommended to reduce both psychological abuse and academic achievement pressure perceived by adolescents from their parents to protect their mental health.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, Parental academic achievement pressure, Psychological abuse

Kaynakça

• Aggarwal, P., Ortiz, S., Jain, A., Velkoff, L., George, T., Smith, A. & Raval, V. V. (2022). Examining the factor structure of the Interpersonal Needs Questionnaire among college students in India and the United States. Suicide & Life-Threatening Behavior, 52(1), 110–120. http://doi:10.1111/sltb.12809
• Akhtar, Z. & Aziz, S. (2011). The effect of peer and parent pressure on the academic achievement of university students. Language in India, 11(6), 254-265. https://www.researchgate.net/publication/231582200_The_Effect_of_Peer_and_Parent_Pressure_on_the_Academic_Achievement_of_University_Students sayfasından erişilmiştir.
• Al-Eissa, M. A., Saleheen, H. N., AlMadani, S., AlBuhairan, F. S., Weber, A., Fluke, J. D. & Casillas, K. L. (2016). Determining prevalence of maltreatment among children in the Kingdom of Saudi Arabia. Child: Care, Health and Development, 42(4), 565-571. https://doi.org/10.1111/cch.12325
• Amado, D., Sánchez-Oliva, D., González-Ponce, I., Pulido-González, J. J. & Sánchez-Miguel, P. A. (2015). Incidence of parental support and pressure on their children’s motivational processes towards sport practice regarding gender. PLoS One, 10(6), 1-14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0128015
• Ay-Yüzügüldü, M. & Ülküer, N. (2023). Ebeveynlerin çocuk yetiştirmeye yönelik tutumları ile çocuk istismarı ve ihmali hakkında bilgi ve farkındalık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 23(1), 1-21. https://doi.org/10.54961/uobild.1281126
• Arslan, G. (2015). Psikolojik istismar ölçeği (PİÖ) geliştirme çalışması: Ergenlerde psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 727-738. https://doi.org/10.14686/buefad.v4i2.5000146983
• Arthur, R. (2005). Punishing parents for the crimes of their children. The Howard Journal of Criminal Justice, 44, 233-253. https://doi.org/10.1111/j.1468-2311.2005.00370.x
• Bayramlar, K., Kumbas, H., Çam, O. & Keskin, G. (2009). Bir grup ergenin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 8(1), 29-39. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/573107 sayfasından erişilmiştir.
• Buldu, P. (2021). Tam aileye ve tek ebeveynli aileye sahip ergenlerin algıladıkları psikolojik istismar düzeylerinin, kendine zarar verme davranışlarının ve başa çıkma becerilerinin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Büyükşahin-Çevik, G. & Atıcı M. (2008). Lise 3. sınıf öğrencilerinin arkadaşlık ilişkilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 35-50. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50436 sayfasından erişilmiştir.
• Chen, C., Ji, S. & Jiang, J. (2022). Psychological abuse and social support in Chinese adolescents: The mediating effect of self-esteem. Frontiers in Psychology, 13, 1-8. https://doi:10.3389/fpsyg.2022.852256
• Chua, A. (2016). Kaplan annenin zafer marşı. İstanbul: Aura Yayınevi.
• Deb, S., Strodl, E. & Sun, J. (2015). Academic stress, parental pressure, anxiety, and mental health among Indian high school students. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 5(1), 26–34. https://doi.org/10.5923/j.ijpbs. 20150501.04
• Demirezen, S. & Akhan, N. E. (2013). İlköğretim öğrencilerinin ders çalışma üzerine algıları. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 169-183. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/149904 sayfasından erişilmiştir.
• Endleman, S., Brittain, H. & Vaillancourt, T. (2021). The longitudinal associations between perfectionism and academic achievement across adolescence. International Journal of Behavioral Development, 46(2), 91-100. https://doi.org/10.1177/01650254211037400
• Erdoğan, Ç. & Demirkasımoğlu, N. (2010). Ailelerin Eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 99-431. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108223 sayfasından erişilmiştir.
• Fu, Y., Ren, W. & Liang, Z. (2022). Perceived academic stress and depressive symptoms among Chinese adolescents: A moderated mediation analysis of overweight status. Journal of Affective Disorder, 296, 224-232. https://doi:10.1016/j.jad.2021.09.060
• Gülbetekin, E. & Tunç, Y. (2022). Lise öğrencilerinin ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ile akademik güdülenmesi arasındaki ilişki. Turkish Journal of Child Adolescent Mental Health, 29(3), 174-188. http://doi:10.4274/tjcamh.galenos.2021.86658
• Güngör, C. (2021). Ortaokul öğrencilerinin LGS hazırlık sürecine ilişkin ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 12(23), 171-200. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1580698 sayfasından erişilmiştir.
• Kantoğlu, A., Yurteri-Çetin, N. & Erdoğan, A. (2018). Ergenlerde toplumsal cinsiyet algılarının sosyodemografik özelliklere göre değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 10(2), 175-187. https://doi:10.18521/ktd.368702
• Kapıkıran, Ş. (2016). Ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ölçeğinin psikometrik değerlendirmeleri ve yapısal geçerlik: Ortaokul ve lise öğrencileri. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 62-83. https://doi.org/10.12984/eed.07848
• Kapıkıran, Ş. (2020). Ergenlerde ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ile sınav kaygısı arasındaki ilişkide dayanıklılığın aracı rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 409-430. http://doi:10.9779/pauefd.521230 Karataş, S., Sertelin-Mercan, Ç. & Düzen, A. (2016). Ergenlerin ebeveyn ilişkilerine yönelik algıları: Nitel bir inceleme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36), 237-257. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645231
• Kaynak, S., Sevgili-Koçak, S. & Kaynak, Ü. (2021). Measuring adolescents’ perceived parental academic pressure: A scale development study. Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues, 42, 1477-1489. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01347-w
• Kim, T., Kim, G. & Min, H. (2012). Parenting beliefs and achievement pressure of Korean mothers with five to seven year old children according to child’s gender, mother’s education level, and employment status. International Journal of Human Ecology, 13(2), 15-25. https://doi.org/10.1177/1476718X18775759 Kisely, S., Abajobir, A., Mills, R., Strathearn, L., Clavarino, A. & Najman, J. (2018). Child maltreatment and mental health problems in adulthood: Birth cohort study. The British Journal of Psychiatry, 213(6), 698-703. https://doi:10.1192/bjp.2018.207
• Kulakow, S., Raufelder, D. & Hoferichter, F. (2021). School-related pressure and parental support as predictors of change in student stress levels from early to middle adolescence. Journal of Adolescence, 87, 38-51. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2020.12.008
• Kumar, V. (2014). Determinants of psychological stress and suicidal behavior in Indian adolescents: a literature review. Journal of Indian Association for Children and Adolescent Mental Health, 10(1), 47-68. https://doi:10.1177/0973134220140104
• Kumar, M. T., Kar, N. & Kumar, S. (2019). Prevalence of child abuse in Kerala, India: An ICAST-CH based survey. Child Abuse & Neglect, 89(4), 87-98. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2019.01.002
• Kutluana, Ö. & Şahan, G. (2021). Okul öncesi dönem çocukların eğitiminde babaların rolü: Nitel bir analiz. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 249-273. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1437220 sayfasından erişilmiştir.
• Lam, B. T. & Ducreux, E. (2013). Parental influence and academic achievement among middle school students: Parent perspective. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 23(5), 579-590. https://doi:10.1080/10911359.2013.765823
• Leeb, R. T., Paulozzi, L. J., Simon, T. R., Melanson, C. & Arias, T. (2008). Child maltreatment surveillance; Uniform definitions for public health and recommended data elements, Version 1.0. Atlanta (GA): Center for Disease Control and Prevention, National Center for Injury Prevention and Control. https://stacks.cdc.gov/view/cdc/11493 sayfasından erişilmiştir.
• Leff, S. S. & Hoyle, R. H. (1995). Young athletes’s perceptions of parental support and pressure. Journal of Youth and Adolescence, 24(2), 187-203. https://doi.org/10.1007/BF01537149
• Lu, H., Nie, P. & Sousa-Poza, A. (2021). The effect of parental educational expectations on adolescent subjective well-being and the moderating role of perceived academic pressure: Longitudinal evidence for China. Child Indicators Research, 14, 117–137. https://doi.org/10.1007/s12187-020-09750-8
• Mansell, W. (2011). Hidden tigers: Why do Chinese children do so well at school? The Guardian Online News. https://www.theguardian.com/education/2011/feb/07/chinese-children-school-do-well sayfasından erişilmiştir.
• McGuire, A. & Jackson, Y. (2018). A multilevel meta-analysis on academic achievement among maltreated youth. Clinical Child and Family Psychology Review, 21, 450–465. https://doi.org/10.1007/s10567-018-0265-6
• MEB. (2022). LGS kapsamında yapılan merkezî sınav, sorunsuz bir şekilde tamamlandı. https://www.meb.gov.tr/lgs-kapsaminda-yapilan-merkez-sinav-sorunsuz-bir-sekilde- tamamlandi/haber/26523/tr sayfasından erişilmiştir.
• Meinck, F., Cluver, L. D., Boyes, M. E. & Loening-Voysey, H. (2016). Physical, emotional and sexual adolescent abuse victimisation in South Africa: Prevalence, incidence, perpetrators and locations. Journal of Epidemiology and Community Health, 70(9), 910-916. https://doi:10.1136/jech-2015-205860
• Nisar, M., Ullah, S., Ali, M. & Alam, S. (2015). Juvenile delinquency: The influence of family, peer and economic factors on juvenile delinquents. Scientia Agriculturae, 9(1), 37-48. https://doi.org/10.15192/PSCP.SA.2015.9.1.3748
• Olive, M. F., Collins, C. & Levitt, P. (2007). Child abuse and stress disorders. NY: Chelsea House Publishers.
• Oltulu, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin ders çalışma alışkanlıklarının ebeveyn, öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Oyoo, S., Mwaura, P., Kinai, T. & Mutua, J. (2020). Academic burnout and academic achievement among secondary school students in Kenya. Education Research International, 5, 1-6. https://doi.org/10.1155/2020/5347828
• Öncü, E., Kurt, A. Ö., Esenay, F. I. & Özer, F. (2012). Çalışan çocukların ailede istismarı. Turkish Journal of Public Health, 10(3), 128-140. https://www.proquest.com/scholarly-journals/calisan-cocuklarin-ailedeistismari/docview/1616599695/se-2 sayfasından erişilmiştir.
• Öngider, N. (2006). Evli ve boşanmış ailelerde algılanan ebeveyn kabul reddin çocuğun psikolojik uyumu üzerindeki etkileri. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• ÖSYM. (2022). 2022 YKS Sayısal Verileri. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2022/YKS/ sayisalbilgiler18072022.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Özyürek, A. & Tezel-Şahin, F. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/77248 sayfasından erişilmiştir.
• Paavilainen, E., Astedt-Kurki, P., Paunonen-Ilmonen, M. & Laippala, P. (2001). Risk factors of child maltreatment within the family: Towards a knowledgeable base of family nursing. International Journal of Nursing Studies, 38(3), 297-303. https://doi:10.1016/s0020-7489(00)00074-2
• Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: Derya Yayınları.
• Quach, A. S., Epstein, N. B., Riley, P. J., Falconier, M. K. & Fang, X. (2015). Effects of parental warmth and academic pressure on anxiety and depression symptoms in Chinese adolescents. Journal of Child and Family Studies, 24, 106-116. https://doi:10.1007/s10826-013-9818-y
• Rafaiee, R., Mohseni, F. & Akbarian, N. (2021). Prevalence of child abuse and correlations with family factors among elementary school-aged children. International Journal of High Risk Behaviors and Addiction, 10(2), 1-7. https://doi:10.5812/ijhrba.108823
• Ritchwood, T. D., Carthron, D. & Decoster, J. (2015). The impact of perceived teacher and parental pressure on adolescents’ study skills and reports of test anxiety. Journal of Best Practices in Health Professions Diversity, 8(1), 1006-1019. https://www.jstor.org/stable/26554209 sayfasından erişilmiştir.
• Sarıkaya, M. (2019). Çocuk yetiştirme değerlerine ilişkin ebeveyn ve ergen görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Shafi, S. (2020). To determine the relationship between academic pressure and depression, stress and anxiety among adolescents. (Yüksek Lisans Tezi). https://www.academia.edu/44666714/To_Determine_ the_Relationship_Between_Academic_Pressure_and_Depression_Stress_and_Anxiety_Among_Adolescents_Researcher_Sarwat_Shafi sayfasından erişilmiştir.
• Sezer, Y. Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle ilişkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/146277 sayfasından erişilmiştir.
• Shen, M. & French, D. C. (2024). Peer relationships and Chinese adolescents’ academic achievement: Selection and influence. American Educational Research Journal, 61(1), 177-207. https://doi.org/10.3102/00028312231208675
• Spertus, I. L., Yehuda, R., Wong, C. M., Halligan, S. & Seremetis, S. V. (2003). Childhood emotional abuse and neglect as predictors of psychological and physical symptoms in women presenting to a primary care practice. Child Abuse and Neglect, 27(11), 1247-1258. https://doi:10.1016/j.chiabu.2003.05.001
• Steare, T., Gutierrez-Munoz, C., Sullivan, A. & Lewis, G. (2023). The association between academic pressure and adolescent mental health problems: A systematic review. Journal of Affective Disorders, 339, 302-317. https://doi.org/10.1016/j.jad.2023.07.028
• Strathearn, L., Giannotti, M., Mills, R., Kisely, S. R., Najman, J. M. & Abajobir, A. (2020). Long-term cognitive, psychological, and health outcomes associated with child abuse and neglect. Pediatrics, 146(4), 1-17. https://doi:10.1542/peds.2020-0438
• Tan, J. B. & Yates, S. (2011). Academic expectations as sources of stress in Asian students. Social Psychology of Education, 14(3), 389–407. https://doi.org/10.1007/s11218-010-9146-7
• Tarafa, H., Mamaru, A. & Tesfaye, Y. (2021). Adolescents psychological distress and its association with parental psychological abuse and neglect among adolescents in Illu Abba Bor Zone, Southwest Ethiopia: A community based, cross-sectional study. Health Science Journal, 15(10), 1-9. https://doi.org/10.36648/1791-810X.15.10.892i
• Tekgöz-Obuz, A. (2019). Suça sürüklenen ve hakkında danışmanlık tedbir kararı verilen çocukların suça sürüklenme nedenleri: Nitel bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(67), 630-641. https://doi:10.17719/jisr.2019.3750
• Türkoğlu, B., Çeliköz, N. & Uslu, M. (2013). 3-6 yaş aralığında çocuğu olan babaların nitelikli zaman algılarına dair görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 54–71. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/06._bengi_turkoglu_nadir_celikoz_mustafa_uslu.pdf sayfasından erişilmiştir.
• UNICEF. (2010). Türkiye’de Çocuk İstismar ve Aile İçi Şiddet Araştırması, UNICEF Raporu. https://www.unicef.org/turkiye/raporlar/t%C3%BCrkiyede-%C3%A7ocuk-istismari-ve-aile-i% C3%A7i-%C5%9Fiddet-ara%C5%9Ftirmasi-%C3%B6zet-raporu-2010 sayfasından erişilmiştir.
• Üstündağ, A. (2022). Ebeveynlerin duygusal istismara yönelik bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve bilinçlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 154-171. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1067922
• Viduoliene, E. (2019). Individual and family factors related to child’s potential physical and emotional abuse. Public Security and Public Order, 23, 144-153. https://doi:10.13165/PSPO-19-23-11
• Zimmer-Gembeck, M. J., Skinner, E. A., Scott, R. A., Ryan, K. M., Hawes, T., Gardner, A. A. & Duffy, A. L. (2023). Parental support and adolescents’ coping with academic stressors: A longitudinal study of parents’ influence beyond academic pressure and achievement. J. Youth Adolescence 52(12), 2464–2479. https://doi.org/10.1007/s10964-023-01864-w