Daha Gerçekçi Bir Tıp Eğitimi Mümkün: Türkiye İçin Yeni Bir Model

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 65, 56 - 70, 31.12.2022

Turgut Şahinöz , Saime Şahinöz

https://doi.org/10.25282/ted.1093859

Öz

Amaç: Bu çalışma, Türkiye’deki mevcut hekim sayısı ve çeşitliliği ile ilgili sorunları analiz ederek ihtiyaçlara yönelik hekim yetiştirebilmek maksadıyla tıp eğitimindeki stratejik hedeflerin yeniden tartışılmasını sağlamak ve ülke ihtiyaçlarına yönelik yeni bir tıp eğitim modeli ortaya koymak amacıyla planlanmıştır.
Yöntem: Bu çalışma, tanımlayıcı tipte metodolojik bir araştırmadır. Araştırmanın verileri literatür taraması, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı istatistik yıllıkları, Dünya Sağlık Örgütü ve Yüksek Öğretim Kurumu verilerinden elde edilmiştir. Elde edilen veriler, tablolaştırılarak gruplar halinde sunulmuştur. Önerilen yeni tıp eğitimi modeli şemalaştırılarak sunulmuştur.
Bulgular: Ülkemizde 2020-2021 eğitim öğretim yılında tıp fakültelerine 19.151 öğrenci kayıt yaptırmıştır ve 103.170 öğrenci eğitimine devam etmektedir. Uzmanlık eğitimine yönelme, birinci basamakta hekim (özellikle aile hekimi ve işyeri hekimi) açığını da artırmaktadır. Türkiye’de 2020 yılı itibariyle 49.760’ı pratisyen, 88.127’si uzman ve 33.372’si asistan hekim olmak üzere toplam 171.259 hekim bulunmaktadır. Son 11 yıllık süre içerisinde hekim sayısı yaklaşık %40 oranında artmıştır. Ancak bu artışta asistan hekimlerin sayısı pratisyen hekimlere oranla yaklaşık 2 kat daha fazla artmıştır. Pratisyen hekim sayısı bazı yıllarda artmak bir yana azalmıştır. Uzman hekim sayımız giderek artarken birinci basamak sağlık hizmetlerini sunacak olan hekim sayısı yeterli değildir. Tıp eğitimi 6 bölüm (aile hekimliği, toplum hekimliği, dahili tıp, cerrahi tıp, acil tıp, temel tıp) halinde sürdürülmeli, 4 yıllık lisans eğitiminin üzerine 2 yıl uygulamalı eğitim (yüksek lisans) ile her bölümde etkin ve yetkin hekim yetiştirilmelidir. Ayrıca lisans eğitimini tamamlamış olanlara “hekim yardımcısı” unvanı verilerek alanında hem aktif olarak çalışmalı (ücretli-kadrolu) hem de eğitimine devam etmelidir. Böylece hem hizmet üretimi sağlanırken hem de usta-çırak yöntemi ile daha etkin bir uygulama eğitimi gerçekleştirilmiş olacaktır. Bu hekimler isterlerse, kendi alanlarında uzmanlık eğitimi alıp uzman hekim olabilirler. Bu şekildeki uzmanlık eğitimi daha kısa sürede ve daha etkili şekilde yapılabilecektir.
Sonuç: Tıp eğitimi, tek bölüm halinde sadece pratisyen hekim yetiştirmeye odaklandıkça hekim ihtiyacı karşılanamayacağı gibi her yıl giderek artacaktır. Bu nedenle; Tıp eğitimi 6 bölüm halinde verilmeli ve bu bölümlerin kontenjanları her üniversitenin öğrenci yetiştirme kapasitesine göre ayrı ayrı belirlenmelidir. Tıp eğitimindeki bu değişimi önceden gören ve uygulayan ülkeler diğerlerinden önde olacaklardır. Bölümler halinde yapılacak tıp eğitimi sonucunda hekim yardımcısı, hekim ve uzman hekim şeklinde bir hiyerarşik yapıyla daha verimli ve kaliteli bir hizmet sunmak mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tıp Eğitimi, Yeni Model, Bölüm, Tıp Fakültesi, Türkiye

A More Realistic Medical Education Is Possible: A New Model for Turkey

Öz

Aim: This study has been planned to discuss the strategic goals of medical education in Turkey on the basis of an analysis of the current problems related to the number and composition of physicians, and to present a new medical education model regarding the needs of the country.
Methods: This is a descriptive methodological study. The data of the study were obtained from the literature review, the statistical annuals of the Ministry of Health of the Republic of Turkey, the World Health Organization, and the Council of Higher Education. Obtained data are presented in tables of groups. The proposed new medical education model is presented in a schematic form.
Results: In our country, 19,151 students enrolled in faculties of medical in the 2020-2021 academic year, and 103,170 students continue their education. The orientation towards specialty education increases the deficit of primary care physicians such as family physicians or occupational physicians. As of 2020, there are a total of 171,259 physicians in Turkey, of whom 49,760 are primary care physicians, 88,127 specialists and 33,372 residents. The number of physicians has increased by approximately 40% in the last 11 years. The number of residents has increased approximately 2 times more than primary care physicians. A decrease was observed in the number of primary care physicians in some of the recent year’s contrary to expectations of increase. On the other hand, the number of specialists is continuously increasing despite the shortage of physicians who will provide primary health care services. It is suggested in this paper that medical education should be structured in 6 departments (family medicine, community medicine, internal medicine, surgical medicine, emergency medicine, basic medicine). Effective and competent physicians should be trained in each department with 2 years of practical education (master's degree) subsequent to a 4-year license education. In addition, those who have completed their license education should be given the title of "physician assistant", and they should work paid-time while continuing their practical training. Thus, health care service supply will be supported, and an effective practical training will be realized with the aprenticeship method. Depending on their desire, these physicians can receive specialization training in their field and become specialists. In this way, specialization training can be completed in a shorter time period and more effectively.
Conclusions: As medical education focuses on training primary care physicians only, the need for physicians will not be met and the need will gradually increase each year. Therefore, medical education should be given in 6 departments and the quotas of these departments should be determined separately according to the student training capacity of each medical school. Countries that foresee and implement this change in medical education will be ahead of the others. As a result of the medical education to be carried out in departments, it will be possible to provide a more efficient and quality service with a hierarchical structure in the form of residents, physicians, and specialist physicians.

Anahtar Kelimeler

Medical Education, New Model, Department, Faculty of Medicine, Turkey

Kaynakça

• Şahinöz T. Sen Kimsin. ISBN: 978-605-9272-64-3. 1. Baskı. AZ Yayınevi. Ankara. 2016.
• Wolf TM. Stres, coping and health: Enhancing wellbeing during medical school. Medical Education. 1994;28:8-17.
• Kayar N. A. , Daloğlu M. , Şenol Y. Evaluation of Communication Skills of Dentistry and Medical Faculty Students. Tıp Eğitimi Dünyası. 2021;20(62):33-43.
• Resmi Gazete (RG). 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun. 14.4.1928 tarihli ve 863 sayılı Resmi Gazete.
• Türk Tabipleri Birliği (TTB). Türkiye’nin COVID-19 Pandemisinin Gölgesinde Kalan Sağlığı – 2020. https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=58bd5e22-75a7-11eb-88b2-b02bc55b7849 Erişim tarihi: 05.03.2022
• Health and Social Care Information Centre (HSCIC). (2015). General and Personal Medical Services: England 2004-14.
• Raffoul, M., Moore, M., Kamerow, D. ve Bazemore, A. (2016). A Primary Care Panel Size of 2500 is neither Accurate nor Reasonable. J Am Board Fam Med, 29: 496-499.
• Sağlık Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği (2021)., Şahinöz S, Çelenk K Elif, Şahinöz T, Kıvanç A, Akademisyen Kitabevi, Ed: Şahinöz T. ISBN:978-625-7451-54-3
• Başer, A., Şahin, H. Atatürk’ten Günümüze Tıp Eğitimi. Tıp Eğitimi Dünyası. 2017;16(48):70-83.
• Dörtyol, B. G. Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin mezuniyet sonrası ile ilgili düşünceleri, kariyer seçimleri ve etkileyen faktörler. Tıp Eğitimi Dünyası. 2017;16(50):12-21.
• Karle H. Global standards and accreditation in medical education: a view from the WFME. Academic Medicine. 2006;81(12):43-S48.
• Emanuel, E. J. The inevitable reimagining of medical education. Jama. 2020:323(12):1127-1128.
• Ercan, S. Tıp Fakültelerinin Yüz Yüze Kaldığı Genel Sorunlar ve Tıp Fakültelerinde Eğitim Kalitesinin İyileştirilmesi. Tıp Eğitimi Dünyası. 2016;15(45):45-50.
• Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK). (2021).Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://istatistik.yok.gov.tr. Erişim tarihi: 05.03.2022
• Sağlık Bakanlığı (SB). 2020. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2019. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1010, Ankara.
• World Health Organization (2022). World health statistics 2022: monitoring health for the SDGs, sustainable development goals. Geneva: World Health Organization.
• OECD (2022). Health Workforce. https://www.oecd.org/els/health-systems/workforce.htm Erişim tarihi: 08.07.2022.
• Buzgan, T., & Güner, Ö. (2020). Dünya Sağlık Örgütü’nün pandemilerdeki etkinliği ve post-pandemik dönemdeki geleceği. Küresel Salgının Anatomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği, Ed.: M. Şeker, A. Özer, C. Korkut, Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara, 131-148.
• Atılgan B, Temizayak F, Çağıran T, Tarı O, Gürler G, Müderrisoğlu M ve ark. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem VI Öğrencilerinin Tıp Fakültesinde Hekimlik Becerileri Eğitimine Yönelik Görüşleri. 2020;19(57):5-25
• Mayda A., Yılmaz M., Bolu F., Deler M., Demir H., Doğru M., Fırat A., Güksu S. Bir tıp fakültesi 4, 5 ve 6. sınıf öğrencilerinde gelecek ile ilgili kaygı durumunun değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2014; 4(3):7-13.
• Köse, C. Bir Tıp Fakültesi İntörnlerinin Mesleki Temel Bazı Bilgi ve Becerileri Hakkındaki Öz Değerlendirmeleri . Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2018;27(3):176-189.
• Schmidt H, Magzoub M, Feletti G, Nooman Z, Vluggen P. Handbook of Community- Based Education: Theory and Pactices. Maastricht: Network Publications. 2000;7-9.
• Yarış, F., Topbaş, M., Çan, G., Özoran, Y. Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp fakültesi öğrencilerinin tıp eğitimi hakkındaki düşünceleri. Journal of Experimental and Clinical Medicine. 2001;18(4):233-241.
• TBMM Araştırma Komisyonu. Türkiye’de Tıp Eğitimi Öğrenci Boyutu. 1991;1:33-108. Ankara.
• Gordon, L., Cleland, J. A. Change is never easy: How management theories can help operationalise change in medical education. Medical Education. 2021;55(1):55-64.
• Şahinöz T. (2022). Sağlık Hizmetleri Yönetimi. Bölüm; Sağlık Meslekleri. Nobel Akademik Yayıncılık. ISBN: 978-625-417-707-1
• Kılıç, T. (2017). e-sağlık, iyi uygulama örneği; Hollanda. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 203-217.
• Çapar, H. Sağlık alanında meslekleşme ve Türkiye'nin yaşadığı sorunlar: Yeni mesleklere doğru. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2019;21(3):803-816.