KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE DALGIÇ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 894 - 924, 15.06.2017

Cenk Açıkgöz

Öz

Her edebiyat toplumun hayatına dair izler taşır; meslekler hakkındaki
bilgiler de bu izler arasında yer alır. Klasik Türk edebiyatında da Osmanlı
dönemindeki çeşitli meslekler hakkında bilgi bulmak mümkündür. Dalgıçlık da bu
mesleklerden biridir ve klasik Türk şiirinde renkli hayal ve benzetmelerin
konusu olmuştur.

Bu
çalışmamızda, dalgıçların ve dalgıçlık mesleğinin, klasik Türk şiirinde nasıl
ele alındığı incelendi. Çalışmamız bir giriş bölümü ve iki ana bölümden meydana
gelmiştir. Birinci ana bölümde, klasik Türk şairlerinin esinlendiği Osmanlı
dalgıçları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci ana bölüm ise klasik Türk
şiirinde dalgıç ve dalgıçlığın işlenişi hakkındadır.

Anahtar Kelimeler

Dalgıç, gavvâs, âşinâ, şinâver, klasik Türk şiiri

Kaynakça

• AKDOĞAN, Y. (Tarihsiz). Ahmedî Dîvân. Basıldığı Yer Yok: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78357/ahmedi-divani.html (Erişim tarihi: 20.03.2017, saat: 20.50).
• AKKUŞ, M. (1991). Nef’î Sanatı ve Türkçe Dîvânı (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin). Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• AKYÜZ, K., YÜKSEL, S., BEKEN, S. ve CUNBUR, M. (1958). Fuzûlî Türkçe Divan. Ankara: İş Bankası, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ARGUNŞAH, M. (1999). Muhammed b. Mahmûd-ı Şirvânî Tuhfe-i Murâdî İnceleme-Metin-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ASLAN, Ü. (2016). Ivaz Paşa Oğlu Atayi (ö. 1437) Divanı. 1. Baskı, İstanbul: Kriter Yayınevi.
• AVCI, M. T. (2016). Türkiye’de Bilimsel Dalışın Tanımlanması ve Prosedürlerinin Yasal Çerçeveye Oturtulması İçin Teknik Öneriler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü.
• BİLTEKİN, H. (2003). Şeyhî Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). Yayımlanmamış Doktora Tezi Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BOSTAN, İ. (1992). Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• CANIM, R. (2000). Latîfî Tezkiretü’ş- Şu‘arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• CANPOLAT, M.(1995). Mecmû’atü’n-Nezâ’ir Metin-Dizin-Tıpkıbasım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ÇAĞLAR, A. (2013).Üsküplü Atâ ve Dîvânçesi (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÇAVUŞOĞLU, M. (1977). Yahyâ Bey Dîvan Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ÇAVUŞOĞLU, M.-TANYERİ, M. A. (1987). Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon) Gazeller Kısmı. III. C., İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• DANIŞAN, T. (2009). Hâtif Ali Efendi Hayatı, Edebî Kişiliği, Dîvânının Tenkitli Metni (1b-132a) ve Nesre Çevirisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• DİKMEN, H. (1991). Seyyid Vehbî ve Divanının Karşılaştırmalı Metni. (II C.), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DOĞAN, G. (2010). Edirneli Nazmî Dîvânı (Transkripsiyonlu Metin-İnceleme). Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• DOĞAN, M. N. ve SHERİDAN, M. D. (2014). Fâtih Dîvânı ve Şerhi Dîwân of Sultan Mehmed II with Commentary Fâtih Sultan Mehmed. 1. Baskı, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• ERDEM, S. (2005). Neylî ve Dîvân’ı: Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• EROL, E. (1994). Sükkerî Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı: 1. Baskı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• ERSOY, E. (2010). II. Bayezit Devri Şairlerinden Münîrî Hayatı, Eserleri ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin). Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• ERSOYLU, İ. H. (1989). Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı: Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• EVLİYÂ ÇELEBİ (1314). Evliyâ Çelebi Seyâhat-nâmesi: (I. C.), İstanbul: İkdâm Matbaası.
• KARAVELİOĞLU, M. A. (2005). On Altıncı Yüzyıl Şairlerinden Prizrenli Şem‘î’nin Divanı’nın Edisyon Kritiği ve İncelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• KAVRUK, H. (2001). Şeyhülislâm Yahyâ Divânı Tenkitli Metin. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• KAYA, H. (2009). 18. Yy. Şairi Âsaf ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). (II C.), Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• KÖKSAL, M. F. (2012). Edirneli Nazmî Mecma‘u’n-Nezâ’ir (İnceleme-Tenkitli Metin). Basıldığı Yer Yok: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Yayınları. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78454/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.html (Erişim tarihi: 19.03.2017, saat: 19.35).
• KURNAZ, C. ve TATCI M. (1998). Ümmî Sinân Hayatı ve Şiirleri. 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KÜÇÜK, S. (1994). Bâkî Dîvân Tenkitli Basımı. 1. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• MENGİ, M. (2014). Mesîhî Dîvânı. 2. Baskı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• MERMER, A. (2004). Kütahyalı Rahîmî ve Dîvânı. I. Baskı, İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.
• MUTLU, B. (2012). Divân Şiirinde Deniz İmgesi ve Şiir Öğretiminde Kullanılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• OKÇU, N. (1993). Şeyh Galib (Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Şiirlerinin Umûmî Tahlîli ve Divânın Tenkidli Metni): II. C., Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ÖKTE, E. Z., DURAN, T.,ÇABUK, V. ve BRAGNER, R. (1988). Kitâb-ı Bahriye Pîrî Reis. IV. C, İstanbul: The Historical Research Foundation İstanbul Research Center.
• ÖZDEMİR GÜMÜŞ, Ş. (2010). Osmanlı’da Gemilerin Denize İndirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 15-36.
• ÖZYILDIRIM, A. E. (1999). Hamdullah Hamdî ve Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• PALA, İ. (1983). Aşkî, Hayâtı, Edebî Şahsiyeti ve Dîvânı. (II C.), Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• SARAÇ, M. A. Y. (2002). Emrî Divanı: 1. Basım, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• SARI, Ş. (2009). Hâtif Ali Efendi Hayatı, Edebî Kişiliği, Dîvânının Tenkitli Metni (132b-203a) ve Nesre Çevirisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• TARLAN, A. N. (1945). Hayâlî Bey Dîvânı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• TARLAN, A. N. (1963). Necati Beg Divanı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• TARLAN, A. N. (1966). Ahmed Paşa Divanı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü, Millî Eğitim Basımevi.
• TARLAN, A. N. (1967). Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon) Gazeller Kısmı. I. C., İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• TARLAN, A. N. (1970). Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon) Gazeller Kısmı: II. C., İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• TATCI, M. (1997). Yûnus Emre Dîvânı Tenkitli Metin II: 2. C, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• TIĞLI, F. (2006). Bursalı Rahmî Çelebi ve Divânı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TULUM, M. ve TANYERİ, M. A. (1977). Nev’î Divan Tenkidli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• VÂSIF EFENDİ (1270).Târîh-i Vâsıf. 1. C., Kahire: Bulak Matbaası.
• YAVUZ, O., DİREKCİ, B., GÜLMEZ, M., YASTI, M., DUYAR, H. (2014). Muhibbî Dîvânı Bölge Yazma Eserler Nüshası (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım). Konya: Palet Yayınları.
• YEKBAŞ, H. (2010). Sehî Bey Divânı. İstanbul: Kitabevi 436.
• YERDELEN, C. (1994). Azmî-zâde Hâleti Divanı Edisyon-Kritik. Erzurum: Yayınevi Belirtilmemiş.
• YILMAZ, M. (1992). Edebiyatımızda İslâmî Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Sözlük): İstanbul: Enderun Yayınları.
• YURTSEVER, M. (2000). İsmail Hakkî Bursevî Divan. 1. Baskı, Bursa: Arasta Yayınları.
• YÜCEL, B (Tarihsiz). Mahmud Paşa Adnî Divanı. Basıldığı Yer Yok: Akçağ Yayınları.
• YÜREKLİ, S. (2011). 19. Yüzyıl’da Osmanlı İmparatorluğu’nda Süngercilik ve İzmir Limanı’ndan Sünger İhracatı (1850-1900). Ekonomik Yaklaşım, 22(79), 71-106.
• ZÜLFE, Ö. (2006). On Altıncı Yüzyıl Şairi Selîkî ve Şiirleri. 1. Baskı, Ankara: Edebiyât.
• ZÜLFE, Ö. (2009). Rahîkî [Ö. 953/1546] ve Şiirleri. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 21, 171-198.
• ZÜLFE, Ö. (2011). Şiirin İzinde Sözün Gölgesinde Osmanlı Şiirinden Kelimeler, Kavramlar, Deyimler. 1. Basım, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.