SOVYET DÖNEMİ “KANONİK EDEBİYAT” ÖRNEĞİ OLARAK TÜRKMEN EDEBİYATINDA AGAHAN DURDIYEV’İN “KADIN” KONULU İKİ HİKÂYESİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 1031 - 1046, 15.06.2018

Ertuğrul Karakuş

Öz

“Kanon”
kavramı son yıllarda genel olarak sosyal bilimler alanında özel olarak da
edebiyat sahasında sıkça kullanılmaya başlanan kavramlardandır. “Türk
edebiyatında kanon”, “edebiyat kanonu” ve “inkılâp kanonu” gibi kavramlar
karşımıza çıkmaktadır.

Türkiye
sahası Türk edebiyatından olduğu gibi Türkiye dışındaki Türk edebiyatı
sahalarında da; “edebiyat-kanon” ilişkisi çerçevesinde ele alınabilecek birçok
eser yazılmıştır.

Türkmenistan
Türk edebiyatı yazarı Agahan Durdıyev’in eserleri de araştırmacılar için
“klasik Sovyet kanonu” çerçevesinde değerlendirilebilecek örneklerle doludur.
Durdıyev’in hikâyelerinde, yaşadığı dönemin politik gerçekleri yansıtılır.

Agahan
Durdiyev’in “Camal” adlı hikâyesinde
kahraman, İkinci Dünya Savaşı’nda cepheye giden kocasının yolunu yaşlı
kaynanasıyla bekleyen genç bir gelindir. Hikâyede, rejimin istediği kadın tipi
idealleştirilir.  Yazarın “Akca’ya Annesi Karşı Çıktı” adlı hikâyesinde
de; “gelenek” ve “gelecek” çatışmasında arada kalan bir genç kadın tipi olarak
“Akca” dikkat çeker. Hem Akca hem de Camal, rejime bağlı, mücadeleci, cesur
kadın tipleridir.

 “Camal” adlı
hikâyede; “dıştan” gelen tehlikeye karşı cephedeki kocasına cephe gerisinden
gayreti ve cesareti ile destek olan bir genç kadın idealleştirilir. İkinci
hikâyede, Sovyet rejimi içerisindeki kalıplaşmış fikirlerle mücadele eden kadın
tipi olarak karşımıza Akca çıkar.

Agahan
Durdiyev’in “Akca’ya Annesi Karşı
Çıktı” ve “Camal” adlı iki hikâyesi, “Sovyet rejiminin istediği kadın
tipi”ni idealize eden kanonik edebiyat örnekleridir.

Anahtar Kelimeler

Türkmen edebiyatı, Agahan Durdıyev, kanon, kanonik edebiyat

Kaynakça

• ANAR, T. (2012). Mekândan Taşan Edebiyat-Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• ATAKAY, K. (2004). Kanon Huzursuzluğu. Kitap-lık. 68, 70-77.
• BELGE, M. (2004). Türkiye’de Kanon. Kitap-lık. 68, 54-59.
• ÇIKLA, S. (2004). İnkılâp Edebiyatı. Hece [Hayat-Edebiyat-Siyaset Özel Sayısı]. 90/91/92, 435-441.
• ÇIKLA, S. (2007). Türk Edebiyatında Kanon ve İnkılâp Kanonu. Muhafazakâr Düşünce. Yıl 4, S: 13-14, 47-68.
• DİLEK, İ. (2011). Sovyet Edebiyatı İlkelerinin Modern Altay Edebiyatına Yansımaları. İlk Altay Romanı Arina. Bilig, S. 57, Bahar 2011, 45-64.
• DURDIYEV, A. (1982). Han Köylü (Proza Eserlerinin Toplamı). Aşgabat-Türkmenistan.
• DURDIYEV, A. (2017). Akca’ya Annesi Karşı Çıktı. (Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine Aktaran: Ertuğrul KARAKUŞ), Kardeş Kalemler. 128, 58-59.
• JUSDANIS, G. (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür (Milli Edebiyatın İcat Edilişi). İstanbul: Metis Yayınları.
• KARAHASAN M. (2002). Suzan I,II,III (Önsöz, Türkçeleştiren ve Sadeleştiren: Suat Engüllü). Üsküp: Birlik Yayınları.
• KERBABAYEV B. (2009). Kararlı Adım, (Türkiye Türkçesine Aktaran: Yakup Sarıkaya), Konya: Çizgi Kitabevi.
• LENIN, V.İ. (2008). Edebiyat ve Sanat Üzerine, (Çev.: Elif Aksu), İstanbul: Payel Yayınları.
• PARLA, J.(2004). Edebiyat Kanonları. Kitap-lık, 68, 51-53.
• PARLA, J. (2007). Gelenek ve Bireysel Yetenek: Kanon Üzerine Düşünceler. Pasaj, S: 6, Kasım 2007-Mayıs 2008, 11-18.
• SATAR, N. A. (2015). Kanun Olmanın Kıyısında: Edebiyatın Politize Olması ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Cumhuriyet Kanonu’ndaki Yeri. Türkiyat Mecmuası, C.25, 183.
• TDK (2005). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara.
• Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı-ekitap.kulturturizm.gov.tr “Agahan Durdıyev” Bölümü (Erişim Tarihi: 02.06.2017).
• ÜŞENMEZ, E. (2013). Yeni Özbek Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.