KÛTÜ’L AMÂRE’NİN ŞİİR ANITI: DİCLE ÖNÜNDE

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 139 - 159, 15.03.2021

Kudret Savaş

Öz

Bağdat yakınlarındaki Kûtü’l Amâre’de Türk ve İngiliz orduları arasında yaşanan Kûtü’l Amâre Savaşı, sömürgecilik tarihi açısından yenilmez Batı imajını yerle bir eden önemli savaşlardan biridir. Çanakkale, Kûtü’l Amâre zaferleri ve Türk Kurtuluş Savaşı, dünya halklarının zihnindeki Batı’nın yenilemez olduğuna dair inancı sarsarak dünya üzerinde birçok milli kurtuluş savaşlarına kapı aralamıştır.
Mehmet Emin Yurdakul tarafından kaleme alınan Dicle Önünde adlı şiir kitabı da bu zaferlerden birisi olan Kûtü’l Amâre Zaferi hakkında kaleme alınmıştır. Şairin diğer eserlerine nispetle daha az bilinen bu eserde; Irak, geniş bir mitolojik ve tarihsel arka plan eşliğinde tasvir edildikten sonra savaşın önemi, zaferin anlamı üzerine düşünceler ortaya konur. Bu eserin önemli yanlarından biri de baskılar arasındaki farklılıklar ve şairin yayımlanmak üzere TTK’ye teslim ettiği metin üzerinde görülen değişimlerdir. Eser, şiirsel bir metin olmanın yanı sıra dünya tarihi ve siyasi göndermelerle de okunmaya değerdir. Bu çalışmada şairin, kazanılan zaferi hangi açılardan konu edindiği, meseleleri hangi açılardan gördüğü ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Emin, Dicle Önünde, Kûtü’l-Amâre, I. Dünya Savaşı, sömürgecilik

Kaynakça

• Akpınar, D. (2018). Kûtü’l Amâre zaferi. İstanbul: Arı Sanat Yayınevi.
• Banarlı, N. S. (1983). Resimli Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bilge, M. (2002). Kûtül‘Amâre, DİA, c. 26, s. 502-503. İstanbul: TDV Yayınları.
• Gökşen, E. N. (1963). Mehmet Emin Yurdakul. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Işık, M. ve Eşitti Ş. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’ndaki propaganda faaliyetleri üzerine bir inceleme: Harp Mecmuası örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (29), 185-216.
• Kabaklı, A. (1978). Mehmet Emin Yurdakul. Türk Edebiyatı, c. III. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Karaalioğlu, K. S. (1982) Resimli motifli Türk edebiyatı tarihi, c. 2. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Karauğuz, A. (1944). Son hâtıra. Doğu dergisi, 13-14-15.
• Keydul, S. K. (2005). Kurtuluş savaşımızın unutulmayan anıları ve unutulmuş kahramanları -Şeyh-ül Meşayih Uceymi Sadun Paşa. Bursa: Basım evi bilgisi yok.
• Kılıç, F. (2014). Mehmet Emin Yurdakul’un şiirlerinde kadın. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 3(4), 34-56. DOI: 10.7884/teke.383
• Levend, A. S. (1979). Türk Sazı-Ön Söz- Mehmet Emin Yurdakul’un kişiliği. İstanbul: Atlas Kitapevi.
• Ortaç Y. Z. (1963). Bir varmış bir yokmuş portreler. İstanbul: Akbaba Yayınevi.
• Ortaylı İ. “Kûtu’l Amâre Zaferi”, Hürriyet gazetesi, 23 Nisan 2016. (https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/k-tul-amare-zaferi-40093645, erişim 22.06.2020)
• Şerbetçi, K. (2017). Osmanlı’nın İngiliz’le imtihanı. İstanbul: Nesil Yayınları.
• Tanpınar, A.H. (1977). Edebiyat üzerine makaleler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tansel, F. A. (1969). Mehmet Emin Yurdakul’un eserleri I-şiirler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Taş, N. F. (2016). Kutü’l-Amâre Zaferi’nin siyasi sonuçları, Kûtü’l-Amâre Zaferi-I. Dünya Savaşında Irak Cephesi Uluslar Arası Sempozyumu, Mardin: 28 - 29 Nisan 2016.
• Tevetoğlu, F. (1988). Mehmet Emin Yurdakul. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Uçman, A. (2013). Mehmet Emin Yurdakul. DİA, c.43, s. 613-614. İstanbul: TDV Yayınları.
• Ulu, C. (2012). .Çanakkale muharebeleri sırasında basının propaganda aracı olarak kullanılması: Harp Mecmuası örneği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10(12), 61-83.
• Ünaydın, R. E. (1972). Diyorlar Ki. İstanbul: Devlet Kitapları,
• Yazıcı, Y. (1987). Mehmet Emin Yurdakul. İstanbul: Toker Yayınları.
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ingilizler-rica-etti-k-tul-amare-kutlamalarini-o-kaldirdi-40097407, erişim 22.06.2020.