İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNDE SOSYAL-DUYGUSAL VE AHLAKİ GELİŞİM İLE İLGİLİ BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 1113 - 1128, 15.09.2024

Safiye Sarıcı Bulut

https://doi.org/10.7884/teke.1517783

Öz

Bu çalışmada 2007-2024 yılları arasında Türkiye’de yapılmış ilkokul dönemi sosyal duygusal ve ahlaki gelişim ile ilgili lisansüstü tezler ve makalelerdeki eğilimleri belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada YÖK Tez Merkezi’nin dijital arşivi taranmış 5 teze (2 yüksek lisans, 3 doktora) ulaşılmıştır. Goggle Scholar arama motoru üzerinden ise 15 makaleye ulaşılmıştır. Çalışmada sistematik derleme yöntemi kullanılmıştır. Bulgular şu şekilde belirtilebilir: İncelemede sosyal duygusal gelişim ile ilgili ağırlıklı olarak nicel yöntemler tercih edilirken, ahlaki gelişim ile ilgili ise nitel yöntemlerin tercih edildiği görülmüştür. Her iki değişkenle ilgili çoğunlukla çalışma grubu olarak öğrenciler seçilmiştir. İlkokul dönemi çocuklarının sosyal duygusal ve ahlaki gelişimleri ile ilgili yapılan çalışmaların bulgularındaki değişkenler gelişim, yaş, zekâ, karar verme ve iletişim becerileri, baş etme becerileri, benlik ve kişilikle ilgili özellikler, akademik beceriler, sosyal beceriler, okula ilişkin özellikler, oyun, anne-baba eğitim düzeyi şeklindedir. Bulgular ilgili literatür doğrultusunda tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal-duygusal gelişim, ahlaki gelişim, ilkokul, Türkiye, yüksek lisans tezi, doktora tezi, makale

Etik Beyan

Çalışma literatür taraması olduğu için etik kurul iznine gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

Yok.

Teşekkür

.

A STUDY ON SOCIAL-EMOTIONAL AND MORAL DEVELOPMENT IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS

Öz

This study aimed to determine the trends in postgraduate theses and articles about primary school social, emotional, and moral development in Türkiye between 2007 and 2024. The digital archive of YÖK Thesis Center was scanned in the study, and five theses (2 master's degrees and three doctoral) were accessed. Fifteen articles were accessed through Google ScholarThe systematic review method was used in the study. The review showed that quantitative methods were mainly preferred regarding socialemotional development, while qualitative methods were preferred regarding moral development. Regarding both variables, students were mostly selected as the study group. The variables in the findings of studies on the social, emotional, and moral development of primary school children are development, age, intelligence, decision-making and communication skills, coping skills, self- and personality-related characteristics, academic skills, social skills, school-related characteristics, play, mother- father's education level. The findings were discussed in line with the relevant literature, and suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler

Social-emotional development, moral development, primary school, Turkey, master, doctoral theses, article

Kaynakça

• Abanoz, S. (2020). 6-12 Yaş arası çocukların dinî ve ahlaki gelişimlerinde anne babaların rolü. Din Psikolojisi Dergisi, 1, 119-148.
• Aviles, A. M., Anderson, T. R. & Davila, E. R. (2005). Child and adolescent social-emotional development within the contex of school. Child and Adolescent Mental Health, 11(1), 32-39. Doi:10.1111/j.1475-3588.2005.00365.x.
• Aydoğan, B. (2020). Anasınıfı ve ilkokul öğrencilerinin kararlarının Piaget’in ahlak gelişim kuramına göre incelenmesi (Sakarya ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bacanlı, H. (2010). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem.
• Bağcı Çetin, B. (2021). Prososyal davranış psikoeğitim programının okul öncesi dönem 5-6 yaş çocuklarının prososyal davranışlarına, sosyal duygusal uyumuna ve yaşam doyumuna etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Balbağ, N. L., Akar, C. ve Karataş, A. (2022). İlkokul öğrencilerinin adalet eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 426-441. Doi:10.31592/aeusbed.1096415.
• Baykal, T. ve Yelken, T. (2021). İlkokul 3. sınıf öğrencilerinin sosyal-duygusal, ahlaki gelişimleri ile öğretmen ve öğrencilerin bu konudaki görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies -Education Sciences, 16(1), 99-118. Doi:10.47423/TurkishStudies.46559.
• Beyazıt, U., Akkuş, S. Y., Bütün Ayhan, A. (2023). Predictor role of parental neglect on socioemotional and moral development and behavioral problems in children. Teory and Practice in Child Development, 3(2), 12-18. Doi:10.46303/tpicd.2023.14.
• Bozgün, K. & Akın Kösterelioglu, M. (2020). Variables affecting social-emotional development, academic grit and subjective well-being of fourth-grade primary school students. Educational Research and Reviews, 15(7), 417-425. Doi: 10.5897/ERR2020.4025.
• Bozgün, K. (2021). İlkokul öğrencilerinin okuma-yazma motivasyonunda sosyal duygusal gelişim, azim ve okulda özne iyi oluşun rolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Amasya: Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bozgün, K. ve Baytemir, K. (2019). Sosyal-duygusal ve ahlaki gelişim ölçeğinin (SDAGO) Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies, 14(1), 139-156. Doi:10.7827/TurkishStudies.
• Chandio, A. R., & Ali, M. (2019). The role of socialization in child’s personality development. The Ctalyst: Research Journal of Modern Sciences, 1, 66-84.
• Çam, Z., Çavdar, D., Seydooğulları, S. ve Çok, F. (2023). Ahlak gelişimine klasik ve yeni kuramsal yaklaşım. Kuram ve Uygulamada Eğitimi Bilimleri, 12(2), 1211-1225.
• Çullu, M. S. ve Samancı, O. (2022). İlkokul öğrencilerinde duygusal zekâ ile okul reddi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 967-986. Doi:10.37669/milliegitim.842917.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim çağındaki 10-14 yaş grubu öğrencilerinin gelişim özellikleri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(13), 155-187.
• Durlak, J. A., Domitrovich, C. E., Weissberg, R. P. & Gullotta, TP (Ed.). (2015). Handbook of social and emotional learning research and practice. New York, NY: Guilford Press.
• Einarsdottir, J. (2010). Children’s experiences of the first year of primary school. European Early Childhood Education Research Journal, 18(2), 163-180. Doi:10.1080/13502931003784370.
• Eisenberg, N. (2000). Emotion, regulation, and moral development. Annual Review of Psychology, 51, 665-697. Doi:10.1146/annurev.psych.51.1.665.
• Eisenberg, N., Spinrad, T. & Sadovsky, A. (2005). Empathy-related responding in children. 1 st Edition. Psychology Press.
• Erdoğdu, M. Y. ve Şirin, T. (2018). İlkokul öğrencilerinin yaratıcılıkları ile ahlaki olgunluk ve akademik başarı ilişkisi. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 681-696. Doi:10.7827/TurkishStudies.13746.
• Esen Aygün, H. (2019). Sosyal bilgiler öğretim programının sosyal-duygusal öğrenme becerileri açısından incelenmesi. Education and Technology, 1(1), 82-99.
• Esen Aygün, H. ve Şahin Taşkın, Ç. (2021). Türkçe dersi öğretim programında sosyal-duygusal öğrenme becerilerinin kapsamının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(1), 205-224. Doi:10.30964/auebfd.797377.
• Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2010). Çocuk ve ergen gelişimi. Ankara: İmge.
• Geçtan, E. (1998). Psikanaliz ve sonrası. İstanbul: Remzi.
• Gough, D., Oliver, S., Thomas, J. (2012). An introduction to systematic reviews. SAGE Publications.
• Gözler A., Turan BN., Turan MB. (2020). Çocuk oyunlarının ilkokul öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerine etkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 14(2), 186-201.
• Gürel, R. (2014). Sosyal pekiştireçlerin ve model davranışlarının çocukların ahlaki yargılarının şekillenmesindeki etkisi (Bandura örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 12(28), 101-119.
• Iqbal, J., Khaleeq, A. R. & Ramzan, M. (2018). Role of teachers in moral development of primary level students. Journal of Elementary Education, 28(2), 97-106.
• İsmen, A. E. (2004). Duygusal zekâ ve aile işlevleri arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(11), 55-75.
• Johnson, A. (2014). Education psychology: Theories of learning and human development (2014). National Science Press.
• Kabadayı, A. ve Aladağ, K. S. (2010). Farklı ilköğretim kurumlarına devam eden öğrencilerin ahlaki gelişimlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 878-898.
• Karaca, İ. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ahlak eğitimi ile ilgili görüşleri. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 75-85.
• Kaya, Z. ve Kaval, A. (2022). Sosyal beceri odaklı psikoeğitim programının ilkokul öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 210, 281-298. Doi:10.15390/EB.2022.9936.
• Kohlberg, L. & Hersh, R. H. (2009). Moral development: A review of the theory. Theory Into Practice, 16(2), 53-59. Doi:10.1080/00405847709542675.
• Ma, H. K. (2009). Moral development and moral education: An integrated approach. Educational Research Journal, 24(2), 293–326. Doi:10.3316/informit.197529109922199.
• MacRae, D., Jr. (1954). A test of Piaget's theories of moral development. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 49(1), 14–18.doi.org/10.1037/h0061606.
• Miller, P. H. (2008). Gelişim psikolojisi kuramları. Ankara: İmge.
• Mindes, M., Chen, M. & Brenner, R. (2008). Social-emotional learning in the primary curriculum. Young Children, 63(6), 56-60.
• Nucci, L. P. & Narvaez, D. (2008). Handbook of moral and character education. Routledge.
• Obalar, S. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin ilk okuma yazma becerileri ile sosyal duygusal uyum ve zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özdemir, M. B. & Bengisoy, A. (2022). Effects of an online solution-focused psychoeducation programme on children’s emotional resilience and problem-solving skills. Frontiers in Psychology, 13, 1-8.doi:10.3389/fpsyg.2022.870464.
• Özel, E. ve Zelyut, H. (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 36, 9-34. Doi:10.21560/spcd.60151.
• Özsarı, E. ve Öğretir Özçelik, A. D. (2020). Toplumsal alan kuramına göre Türkiye’de orta çocukluk dönemindeki ahlaki gelişim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(3), 1051-1074. Doi:10.30964/auebfd.555606,
• Öztürk, N. ve Kutlu, M. (2017). Arkadaşlık becerisi psikoeğitimin 9-12 yaş arası öğrencilerin arkadaşlık niteliğine etkisi. Eğitim ve Bilim, 42, 397-413. Doi:10.15390/EB.2017.7030.
• Pollock, A. & Berge, E. (2017). How to do a systematic review. International Journal of Stroke, 13(2), 138-156. Doi:10.1177/1747493017743796.
• Raimundo, R., Marques-Pinto & Lima, M. L. (2012). The effects of a social emotional learning program on elementary school children: The role of pupils’ characteristics. Psychology in the Schools, 50(2). 165-180. Doi:10.1002/pits.21667.
• Senemoğlu, N. (2011). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Pegem.
• Sevgili Koçak, S. (2020). Üstün yetenekli çocukların sosyal duygusal gelişimlerine yönelik geliştirilen sosyal duygusal öğrenme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Snilstveit, B., Oliver, S. & Vojtkova, M. (2012). Narrative approaches to systematic review and synthesis of evidence for international development policy and practice. Journal of Development Effectiveness, 4, 409–429. Doi:10.1080/19439342.2012.710641.
• Sözer Çapan, A. (2005). 3-11 Yaş çocuklarının ahlak gelişimlerinin Piaget’nin ahlaki gelişim kuramına göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tarasova, K. S. (2016). Development of socio-emotional competence in primary school children. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 233, 128-132. Doi:10.1016/j.sbspro.2016.10.166.
• Totan, T. (2018). Kapsamlı okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri yıllık çerçeve planlarında sosyal ve duygusal öğrenme bileşenlerinin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 18-29.
• Turiel, E. (2002). The culture of morality: Social development, context,and conflict. New York: Cambridge University Press.
• Türk, E. ve Afat, N. (2018). Türkiye’de yapılan lisans üstü tezlerdeki ahlak gelişimi kavramının incelenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 428-436. Doi:10.21733/ibad.417968.
• Ünlü, İ. (2019). İlkokul öğrencilerinin değer yönelimlerinin ahlaki ikilem hikayeleriyle incelenmesi: Sorumluluk değeri örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 265-287.
• Wolf, S., Reyes, R. S., Weiss, E. M. & McDermott, P. A. (2021). Trajectories of socialemotional development across pre-primary and early primary school. Journal of Applied Developmental Psychology, 75, 1-11. Doi:10.1016/j.appdev.2021.101297.
• Wright, D., & Croxen, M. (1989). Ahlak yargısının gelişimi (çev. D. Öngen). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 289-310.
• Yannascoli, S. M., Schenker M., L., Carey J. L., Ahn, J., Baldwin, K. D. (2013). How to write a systematic review: A step-by-step guide. University of Pennsylvania Orthopaedic Journal, 23, 64-69.
• Yaşartürk, İ. (2019). İlkokul öğrencilerinin adalet, dürüst olma, sorumluluk ve yardımseverlik değerlerine yönelik yargılarının Kohlberg’in ahlak gelişim kuramına göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yavuzer, H. (2019). Ana baba ve çocuk. İstanbul: Remzi.
• Yazgan, A. M. ve Özgen, E. (2024). The effect of online education on children’s socialization processes during the pandemic period: A communication-based research on first grade primary school students. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 45, 76-99. Doi:10.17829/turcom.1374295.
• Yıldırım, E. (2019). Ebeveynlerin kişilik özellikleri ve ebeveynlik tutumlarının çocuklarının iletişim becerileri ile ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, M. (2021). Ruh sağlığını koruma ve önleme psikoeğitim programının ilkokul öğrencilerinin duygusal ve davranışsal sorunlarına etkisi. Hafıza, 3(2), 191-199.
• Yoleri, S. ve Tanış, H. M. (2014). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum düzeylerini etkileyen değişkenlerin incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 130-141. Doi.org/10.14230/joiss82.