Akrilik İplikler ve Bu İpliklerden Üretilen Örme Kumaş Özelliklerine Bazı Üretim Parametrelerinin Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 26 Sayı: 115, 271 - 280, 30.09.2019

Esin Sarıoğlu , Elif Gültekin Gizem Karakan Günaydın

Öz

Değişen oranlarda relakse ve relakse olmamış akrilik liflerin karıştırılmasıyla üretilen yüksek hacimli akrilik iplikler örme

kumaşlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Burada, şişirme işlem parametreleri ve relakse/relakse olmamış akrilik liflerinin karışım

oranı, istenen iplik hacmi ve optimum iplik özellikleri üzerinde önemli etkiye sahiptir. Bu çalışma kapsamında, sabit karışım oranında

relakse/relakse olmamış akrilik lifleri kullanılarak farklı kat bükümünde (tpm), şişirme sıcaklığında (°C) ve şişirme makine hızında

(m/sn) üretilmiş iplikler ve bu ipliklerden üretilen örme kumaş özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, üç farklı kat büküm

(185, 215 ve 245 tpm) ve şişirme makine hızı (550, 650 ve 750 m/sn) seçilmiştir. 110 ve 130 ° C'de şişirme işlemi

gerçekleştirilmiştir. Şişirme işlemi yapılmamış ve yapılmış iplik numunelerinin mukavemet, uzama, kıvrım kısalması ve çekme

özellikleri belirlenmiştir. Bu iplikler kullanılarak sabit üretim parametrelerinde atkılı örme kumaşlar üretilmiştir. Kumaş

numunelerinin patlama mukavemeti, patlama uzaması, hava geçirgenliği ve boncuklanma özellikleri belirlenmiştir. İstenilen iplik ve

kumaş özelliklerine göre optimum kat bükümü, şişirme sıcaklığı ve şişirme makine hızını elde etmek için %5 önem seviyesinde

sayısal optimizasyon metodu kullanılmıştır. Test sonuçlarına göre; kat bükümü, şişirme sıcaklığı ve şişirme makinesi hızının iplik

çekme özelliği üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Buna ek olarak, kat bükümünün ve şişirme sıcaklığının

etkileşiminin patlama mukavemeti, patlama yüksekliği ve hava geçirgenliği üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur.

Sonuç olarak, istenilen hedefe ulaşma oranı %57,2 olan, 185 tpm kat bükümlü 614 m/sn şişirme makinesi hızında ve 130 °C şişirme

sıcaklığında üretilen akrilik iplik ve bu iplikten elde edilen örme kumaşta sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akrilik lifi, şişirme prosesi, yüksek hacimli iplik, örme kumaş, optimizasyon

Effect of Some Process Parameters on Acrylic Yarns and Knitted Fabrics Made of Those Yarns

Öz

High bulk acrylic yarns having relax and unrelax fibre blends with varying ratios are commonly used for knitted fabrics. Within acrylic

yarn production, bulking process parameters and blending ratio of relax and unrelax acrylic fiber have considerable effect on the desired yarn volume as

well as on optimum yarn properties. This study aimed to investigate the effect of ply twist (tpm), bulking temperature (°C) and bulking machine velocity

(m/sec) on acrylic yarn properties as well as on supreme knitted fabric properties from those yarns where a constant blend ratio of relax/unrelax acrylic

fibre blends were utilized. For this purpose, three different ply twist (185, 215 and 245 tpm) and bulking machine velocity of three levels (550, 650 and

750 m/sec) were selected. Bulking process was achieved at 110 and 130 °C. Tenacity, elongation, crimp contraction and shrinkage properties of

untreated acrylic yarns and of acrylic yarns treated with bulking process were evaluated. Additionally, weft knitted fabrics from those yarns were

produced at constant production parameters. Bursting strength, air permeability and pilling properties of acrylic knitted fabrics were compared. In order

to obtain the optimum ply twist, bulking temperature and bulking machine velocity regarding to desired yarn and fabric properties, numerical

optimization method was used at 5% significance level. According to the test results; it was concluded that ply twist, bulking temperature and bulking

machine velocity had significant effect on yarn shrinkage. In addition, interaction of ply twist and bulking temperature was found to be an influential

factor on bursting strength, bursting distention and air permeability properties. As a consequence, desirability ratio with the value of 57.2% could be

provided for the fabrics with the acrylic yarns produced at 185 tpm ply twist with 614 m/sec bulking machine velocity at 130 °C bulking temperature.

Anahtar Kelimeler

Acrylic fibre, bulking process, high bulk yarn, knitted fabric, optimization

Kaynakça

• -