Trajediler Çağında Ortak Yaşam Arayışı Olarak Aliya İzzetbegoviç’in Siyaset Felsefesi

Yıl 2020, Sayı: 12, 4 - 16, 30.01.2020

Serdar Saygılı , Oya Çetintaş

Öz

Aliya
İzzetbegoviç, yaşamını halkının özgürlüğüne adamış önemli bir siyasi liderdir.
İzzetbegoviç, farklılıkları ile öne çıkan bir coğrafyada insanların birlikte
nasıl yaşayabileceği sorusu üzerine özgün düşünceler üretmiştir. Onun
düşünceleri ve eylemleri eski Yugoslavya’daki komünist ve faşist ideolojiler
sebebiyle özgürlüğe kavuşamayan, savaş ve soykırımla yüzleşen Boşnakların ulusal
geleceğine yön vermiştir. İzzetbegoviç, samimi bir inanç ve iyi eylemler üzerine
inşa ettiği düşünce dünyasını siyasi yaşamına yansıtmaya çalışmıştır. İzzetbegoviç’in
siyaset anlayışı, İslami ahlak anlayışı çerçevesinde ortaya çıkmıştır. İslam’ı
yalnızca bir inanç olarak görmeyen İzzetbegoviç, İslam’ın yaşamın bütün
alanlarında var olmasını istemiştir. O, İslam inancı ile temellendirdiği siyasi
perspektifi doğrultusunda halkının bağımsız ulus olarak yaşamasını sağlamıştır.
Bosna-Hersek’in bağımsızlığı, öteki ezilmiş ulusların bağımsızlığı için güçlü
bir siyasi model teşkil etmiştir. Bununla birlikte İzzetbegoviç, ahlakın insanı
hayvandan farklılaştıran ve insana şahsiyet kazandıran önemli bir değer
olduğunu düşünmüştür. İnsan ile hayvan arasındaki en önemli ayrımsal fark,
ahlak ve ahlaki irade sahibi olmaktan gelmektedir. Ahlak için özgürlüğün ön
şart olduğunu düşünen İzzetbegoviç, totaliter yönetimlerin insanı
değersizleştirdiğini belirtmiştir. O, bireye ve topluma hiçbir hak tanımayan
baskıcı totaliter yönetimler karşısında özgürlük, eşitlik, adalet ve demokrasi
uğruna halkıyla birlikte savaşarak Bosna-Hersek Cumhuriyeti’nin bağımsızlık
kazanmasını sağlamıştır. Görüldüğü üzere İzzetbegoviç’in siyaset anlayışı
günümüz totaliter, emperyalist, oportünist ve pragmatist siyaset anlayışlarına
karşı önemli bir alternatif durumundadır.

Anahtar Kelimeler

İzzetbegoviç, Siyaset, İnsan, Ahlak, Adalet, Eşitlik, Özgürlük, İslam

Kaynakça

• Akın, Hakkı, Mahmut. “Aliya İzzetbegoviç’in Entelektüel Mirası.” Bağcılar Belediyesi Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Etkin Ajans Ekim 2010: 100-107.
• Akın, Hakkı Mahmut, Karaarslan Faruk. Aliya İzzetbegoviç Özgürlük Mücadelecisi ve İslam Düşünürü. İstanbul: Pınar Yayınları, 2016.
• Akın, Hakkı, Mahmut. Çağa İz Bırakan Önderler. İstanbul: İlke Yayıncılık, 2017.
• Baykan, Erdal. Aliya Okumaları İslam Deklarasyonu. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
• Bolay, Hayri, Süleyman. Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2013.
• Bora, Tanıl. Bosna Hersek (Yeni Dünya Düzeninin Av Sahası). İstanbul: Birikim Yayınları, 1993.
• Cevizci, Ahmet. Felsefeye Giriş. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2014.
• Düzgün, Ali, Şaban. “Aliya ve Kurucu İrade Olarak İslam.” Bağcılar Belediyesi Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Etkin Ajans, 2010: 84-90.
• Eliaçık, İhsan, Recep. Aliya İzzetbegoviç Yenilikçi Müslüman Düşünürler Dizisi 2. İstanbul: Tekin Yayınevi, 2016.
• Erkilet, Alev. “Özgürleştirici Bir Lider: Aliya” Bağcılar Belediyesi Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Etkin Ajans, 2010: 112-116.
• İsakoviç, Zehrudin. “Aliya İzzetbegoviç 1925-2003 Biyografi.” Hece Aylık Edebiyat Dergisi Yıl: 20 Sayı: 229 Özel Sayı: 31 Bilgemiz Aliya İzzetbegoviç, Ocak 2016: 173-218.
• İzzetbegoviç, Aliya. Bosna Mucizesi-Konuşmalar. Fatmanur Altun ve Rıfat Ahmedoğlu tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2003.
• İzzetbegoviç, Aliya. İslam Deklarasyonu. Sanela Crnovrsanin ve Mirela Crnovrsanin Kurtali tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Yarın Yayınları, 2016.
• İzzetbegoviç, Aliya. Doğu Batı Arasında İslam. Salih Şaban tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017a.
• İzzetbegoviç, Aliya. Özgürlüğe Kaçışım-Zindandan Notlar. Hasan Tuncay Başoğlu tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017b.
• İzzetbegoviç, Aliya. Tarihe Tanıklığım. Alev Erkilet, Ahmet Demirhan ve Hanife Öz tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017c.
• İzzetbegoviç, Aliya. Konuşmalar. Fatmanur Altun ve Rıfat Ahmetoğlu tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017d.
• İzzetbegoviç, Aliya. Köle Olmayacağız. Rahman Ademi tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Fide Yayınları, 2017e.
• Jerkovic, Adamir. “Aliya Machiavelli’ye Karşı.” Bağcılar Belediyesi Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Etkin Ajans, 2010: 34-38.
• Kala, Enes, Muhammet. “İzzetbegoviç ve Sartre’da Tek Kavram İki Pergel: İki Farklı Özgürlük Tasavvuru.” Hece Aylık Edebiyat Dergisi Yıl: 20 Sayı: 229 Özel Sayı: 31 Bilgemiz Aliya İzzetbegoviç, Ocak 2016: 385-405.
• Kapani, Münci. Politika Bilimine Giriş. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2001.
• Küçükalp, Derda. Siyaset Felsefesi. Bursa: Dora Basım-Yayın, 2016.
• Öz, Asım. Aliya İzzetbegoviç Geleceği Yenilemek. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017.
• Şerif, Muhammed, Hasaneyn, Ali, Fatih. Bilinmeyen Aliya. Dr. Ali Cançelik tarafından çevrilmiştir. İstanbul: Şule Yayınları, 2018.
• Tekin, Haliloviç, Cemile. Bosna-Hersek Devleti 1991-2011. Konya: Çizgi Kitabevi, Haziran 2012.
• Turan, Erol. Siyaset. Konya: Palet Yayınları, 2017.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri, “siyaset” 01.11.2019 tarihinde erişildi. https://sozluk.gov.tr/?kelime=siyaset.
• Ülger, Kaya, İrfan. Yugoslavya Neden Parçalandı? Balkan Dramının Perde Arkası. Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 2016.
• Ünal, Halil. “Adil Savaş ile Adaletsiz Barış Arasında Aliya İzzetbegoviç.” Hece Aylık Edebiyat Dergisi Yıl:20 Sayı:229 Özel Sayı:31 Bilgemiz Aliya İzzetbegoviç, Ocak 2016: 118-125.
• Yorulmaz, Hüseyin. Bilge Lider Aliya İzzetbegoviç. İstanbul: Hat Yayınevi, 2015