Thomas Hobbes’da Toplum Sözleşmesi, Egemenlik ve Uyrukluk: Egemenin ve Uyrukların Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Yıl 2020, Sayı: 14, 110 - 124, 23.12.2020

Bekir Geçit

Öz

Bu çalışmada, Hobbes’un toplum sözleşmesine dayalı olarak egemenin ve uyrukların hak ve yükümlülükleri tartışılmaktadır. Hobbes’a göre insan doğası gereği bencil bir varlıktır. Doğa durumunda herkes eşit ve kendi çıkarları peşinden koştuğundan sürekli bir savaş hali bulunmaktadır. Güvenliğin sağlanması ve barış ortamının inşa edilmesi, ancak bir sözleşmeyle insanların kendi haklarını bir egemene devretmeleri ve devleti kurmalarıyla mümkündür. Devletin kurulmasıyla birlikte, eylemleri ve kararları denetimden bağımsız olan ve yönetimi elinde bulunduran tek güç, egemen güçtür. Egemen hiçbir kararından ve eyleminden dolayı suçlanamaz ve adaletsiz olarak görülemez. Uyrukların egemene itiraz etmeleri ve onu görevden uzaklaştırmaya çalışmaları ise, sözleşmeye aykırı olduğundan adaletsizliktir. Onlar için yapılması gereken tek şey, sözleşmeye bağlı kalmak ve egemenin buyruklarına uymaktır. Öte yandan, herkesin yükümlü olduğu diğer bir temel ödevi ise, kendi varlığını korumaktır. Dolayısıyla, bir uyruğun devletin ve egemenin buyruklarına uyması gerektiğinin bağlayıcılığı, ancak hayati tehlike içermediği sürece geçerlidir. Demek ki, bir toplumda hak ve ödev arasında bir denge olması gerekir.

Anahtar Kelimeler

doğa durumu, sözleşme, egemenlik, uyrukluk, yükümlülük

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1998.
• Aristoteles. Politika. Çev. Mete Tuncay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1975.
• Arslan, Ahmet. Felsefeye Giriş. Ankara: BB101 Yayınları, 2017.
• Bauman, Zygmunt ve Bordoni, Carlo. Kriz Hali ve Devlet. Çev. Yavuz Alogan. İstanbul: İthaki Yayınları, 2018.
• Billington, Ray. Felsefeyi yaşamak. Çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefi Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. LTD. ŞTİ, 2013.
• Cevizci, A. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları, 2012.
• Copleston, Frederick. A history of philosophy. Volume V. New York: An İmage Book Published by Doubleday, 1994.
• Dolunay, Ayhan. “Vatandaşlık Hukuku Temel İlkelerinin Türk Hukuku ve Kıbrıs Türk Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. TBB Dergisi 122, (2016): 369-416.
• Giddens, Anthony ve Sutton, Philip W. Sosyolojide Temel Kavramlar. Çev. Ali Esgin. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2014.
• Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1980.
• Grotius, Hugo. Savaş ve Barış Hukuku. Çev. Seha L. Meray. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1967.
• Heywood, Andrew. Siyasetin Temel Kavramları. Çev. Hayrettin Özler. Ankara Liberte Yayınları, 2015.
• Heywood, Andrew. Siyaset Teorisine Giriş. Çev. Hızır Murat Köse. İstanbul: Küre Yayınları, 2018.
• Hobbes, Thomas. Leviathan. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
• Hobbes, Thomas. Leviathan. Çev. Semih Lim. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010.
• Hobbes, Thomas. Elementa Philosophica De Cive. Çev. Cihan Deniz Zarakolu. İstanbul: Belge Yayınları, 2014.
• Kranz, Walther. Antik Felsefe. Çev. Suad Y. Baydur. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1994.
• Martinich, Aloysius Patrich. Hobbes. Çev. Akın Terzi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
• Mengüşoğlu, Takiyettin. İnsan Felsefesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2017.
• Platon. “Gorgias”. Diyaloglar I. Çev. Melih Cevdet Anday. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1982.
• Smith, Adam. Hukuk Üzerine. Çev. Ahmet Celiloğlu ve Çev. Ed: Kasım Akbaş. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2018.
• Spinoza, Benedictus. Teolojik-Politik İnceleme. Çev. Cemal Bali Akal ve Reyda Ergün. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2010.
• Strauss, Leo. Doğal Hak ve Tarih. Çev. Murat Erşen ve Petek Onur. İstanbul: Say Yayınları, 2011.
• Torun, Yıldırım. Hugo Grotius’un Hukuk ve Siyaset Felsefesi. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2005.