Dil Felsefesinden Hukuk Felsefesine Açılan Bir Kapı: Gadamer’den Dworkin’e Hermeneutik Yöntem

Yıl 2021, Sayı: 15, 98 - 114, 15.06.2021

Pınar Türkmen Birlik

Öz

Yirminci yüzyıldan bu yana sosyal bilimlerde kabul gören düşünce sosyal bilimlerin bir betimleme meselesinden çok bir “yorum” olduğudur. Sosyal bilimlerde özellikle geç modernitenin metodolojisi halini alan bu yorum yöntemine (hermeneutik) genel hatlarını kazandıran düşünür Hans Georg Gadamer’dir. Dil felsefesinde öne çıkan bir yöntem olarak yorumsamayı hukuk kavrayışında bir metodoloji haline dönüştüren düşünür ise Ronald Dworkin’dir. Hukuki problemleri özü itibariyle bir yorum meselesi olarak gören R. Dworkin, Gadamer’in ortaya koyduğu şekliyle yorumsama yönteminden etkilenmiş görünür. R. Dworkin için hangi toplumda olursa olsun, hukuku anlamanın ve onu doğru bir şekilde uygulayarak adaletin vuku bulmasını sağlamanın tek yolu, yorum oyununa katılmaktan geçmektedir. Bu bakımdan Dworkin hukuk anlayışını şekillendirirken, bu anlayışının temeline çok ufak farklılıklarla H. G. Gadamer’in ortaya koyduğu şekliyle yorumsama (hermeneutik) yöntemini yerleştirir. Çalışmamız kapsamında biz de, dil felsefesi geleneğinde yirminci yüzyıldan bu yana, Gadamer’in çalışmalarıyla kendisine önemli bir yer edinmiş olan yorumsama yönteminin, Dworkin’in hukuk felsefesinde kurucu bir yorum teorisi olarak kendisini nasıl göstermiş olduğunun izlerini sürmeye çalışacağız. Gadamer’den Dworkin’e, dil felsefesinden hukuk felsefesine açılan kapıyı aralamaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hermeneutik Yöntem (Yorumsama Yöntemei), Anlama, Yorumlama, Hukuk, Dil

Kaynakça

• Akbaş, Kasım.”Ronald Dworkin: Pozitivizmin ve Doğal Hukukun Eleştirisinden Bir ‘Yargılama Kuramı’na”, Çağdaş Hukuk Felsefesine Giriş, ed. Ahmet Halûk Atalay, İstanbul: Teknik Yayıncılık.
• Arslan, Hüsamettin ve Yavuzcan, İsmail “Türkçe’de Gadamer’e Ön Söz”, Hans Georg Gadamer, Hakikat ve Yöntem 1. Cilt, çev. Hüsamettin Arslan, İsmail Yavuzcan. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008.
• Bilen, Osman. Çağdaş Yorumbilim Kuramları Romantik, Felsefi, Eleştirel Hermeneutik. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2002.
• Çelik, Ezgi Ece. “Gadamer’in Hermeneutik Ufku ve Nietzsche’nin Perspektivizmi, FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 2013 Bahar, sayı: 15, 127-144.
• Demirdal, M. Balkan. “Ronald Dworkin’in Hukuk Teorisi Işığında Yargıçların Rolü”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII, Y. 2014, Sa. 3-4: 789-820.
• Dworkin, Ronald. “Thirty Years On”, Harvard Law Review, Vol. 115 (2001-2002): 1655-1688.
• Dworkin, Ronald. “Law as Interpreation”, Lloyd’s Introduction to Jurisprudence, ed. Lord Lloyd of Hampstead and M. D. A. Freeman, London: Steven&Sons, 1985.
• Dworkin, Ronald. “Law Philosophy and Interpreation”, ARSP, Vol:80, 1994.
• Dworkin, Ronald. A Matter Principle, Oxford: Clarendon Press, 1996.
• Gadamer, Hans Georg. Philosophical Hermeneutics, trs.&ed. By D. Linge, University of California Press, 1977.
• Gadamer, Hans Georg. “Tarih Bilinci Sorunu”, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım, der. P. Rabinow – W. Sullivan, çev. Taha Parla, Hürriyet Vakfı Yayınları, 1990.
• Gadamer, Hans Georg, “Hermeneutik Refleksiyonun Kapsamı ve Fonksiyonu”, Retorik, Hermeneutik ve Sosyal Bilimler, İnsan Bilimlerinde Retoriğe Dönüş, çev. & der. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.
• Gadamer, Hans Georg. “Hermeneutik”, Hermeneutik Üzerine Yazılar, der. ve çev. Doğan Özlem, İnkılap Yayınları, 2003.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman, çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008.
• Hekman, Susan. Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik, Mannheim, Gadamer, Foucault ve Derrida, çev. Hüsamettin Arslan, Bekir Balkız, İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Metin, Sevtap. “Ronald Dworkin’in Hukuk Teorisinde Yorum Yaklaşımı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 61, Sayı 1-2, Yıl 2003, 35-83.
• Morrison, Wayne. Jurisprudence: From Greeks to Post-Modernism, London: Cavendish Publishing Limited, 1997.
• Murphy, Cornelius F. Dworkin on Judicial Discreation: A Critical Analysis, University of California Davis Law Review, Vol.21, 1987-1988, 767-788.
• Palmer, Richar E., Hermenötik, çev. İbrahim Görener, İstanbul: Anka Yayınları, 2002.
• Özkök, Gülriz. Ronald Dworkin’de Adalet ve Haklar, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 5, 2002.
• Özkök, Gülriz. “Hukuki Belirsizlik Problemi Üstüne”, Anakara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 51, Sayı:2, 2002.
• Özlem, Doğan. Tarih Felsefesi. İstanbul Anahtar Kitaplar, 1994.
• Sancar, Serpil. İdeolojinin Serüveni, Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme. Ankara: İmge Yayınları, 2014.
• Tebbit, Mark. Philosophy of Law: An Introduction. London and New York: Routledge, 2000.
• Torun, Yıldırım. Hukuk Felsefesi, Ankara: Orion Kitabevi, 2012.
• Troper, Michel. Hukuk Felsefesi, çev. Işık Ergüden, Ankara: Dost Kitabevi, 2019.
• Yavuz Adugit. “Dilthey’de Tin Bilimlerinin Temellendirilmesi ve Sorunları”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.22, S.2, (2005): 245-260.
• Wacks, Raymond. Hukuk Felsefesine Kısa Bir Giriş, çev. Engin Arıkan, İstanbul: Tekin Kitabevi, 2017.