Varoluşun Onto-Teolojisi ve Varoluşsal Tasviri

Yıl 2023, Sayı: 20, 33 - 52, 15.12.2023

Oğuzhan Ateş

https://doi.org/10.55256/temasa.1289951

Öz

Varoluş meselesi, varoluşçu düşünsel yaklaşımın en temel problematiğidir. Bu yaklaşım Varlığı öz ve görünüş ayrımına tabi tutarak gerçekliği özde görüp görünüşü söz konusu öze bağlı ikincil bir unsur olarak anlamaya çalışan anlayışın karşısında yer alır. Özcü metafizik anlayışlardan farklı olarak söz konusu düşünme tarzında Varlık meselesi, merkezinde insan varoluşunun olduğu bir bağlamda ele alınmıştır. İnsan varoluşu, sabit, potansiyel bir özün zamanda tezahürü olarak değil, her seçimli kararla zamanda saklı olasılıkların bilfiil hale geldiği bir varoluş süreci olarak ele alınmıştır. Dolayısıyla oluş soyut, ideal özün bilfiil hale gelmesi değil, bizatihi yaşanmakta olan hayatın içinde barınan olasılıkların tarihsel bağlamda seçimli kararla fiili olarak varlık bulmasıdır. İnsan varoluşunun tasviri bağlamında Kierkegaard varoluş düşüncesinin merkezine onun kaygılı varoluşunu alırken Heidegger dünyada-varlık oluşunu almıştır. Kierkegaard ve Heidegger düşüncesinin sentezi olarak gördüğümüz Sartre ise insanı, kendinde-varlık ortamında kendi-için varlık olarak beliren varoluş olarak ele almıştır. Heidegger ve Kant düşüncesinin sentezi olarak gördüğümüz Jaspers ise insan varoluşunu, Kuşatan varlığın aşkın dünya zemininde kendisi üzerinden biz-olan-varlık şeklinde tezahür ettiği bir Existenz olarak ele almıştır. Çalışmamızın amacı hem özcü anlayışlarla varoluş düşüncesi arasındaki varlık telakkisinin onto-teolojik bağlamda farklarını ortaya koymak hem de varoluş düşüncesi içerisinde farklı varoluş tasvirlerinin analizini yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

Varlık, Varoluş, Dünyada-Varlık, Endişe, Kişilik

Onto-Theology and Existential Depiction Of Existence

Öz

The issue of existence is the most fundamental problematic of the existential intellectual approach. This approach is opposed to the essentialist understanding, which tries to understand reality in essence by subjecting existence to the distinction between essence and appearance and to understand appearance as a secondary element connected to the essence in question. Unlike essentialist metaphysical understandings, the issue of Being is handled in a context in which human existence is at the center in this way of thinking. Human existence has been considered not as the manifestation of a fixed, potential essence in time, but as a process of existence in which possibilities hidden in time become known with every selective decision. Therefore, becoming is not the abstract, ideal essence becoming known, but the actual existence of the possibilities contained in the life that is being experienced itself by an elective decision in a historical context. In the context of the description of human existence, Kierkegaard took his anxious existence into the center of his thought of existence, while Heidegger took his being-in-the-world. Sartre, who we see as the synthesis of Kierkegaard and Heidegger thought, has considered the human being as an existence that appears as being-for-itself in the environment of being-in-itself. Jaspers, which we see as the synthesis of Heidegger and Kant thought, has considered human existence as an existence in which the encompassing entity manifests itself as being-we on the ground of the transcendent world. The aim of our study is both to reveal the differences between essentialist concepts and the idea of existence in the ontological context of the concept of existence, and to decipher the different descriptions of existence within the idea of existence.

Anahtar Kelimeler

Presence, Existence, Presence in the World, Anxiety, Personality

Kaynakça

• Barrett, William. İrrasyonel İnsan. Çeviren: Salih Özer, Ankara: Hece Yayınları, 2016.
• Bergson, Henri. Ruh Teorileri-İnsan Ruhu ve Kişiliği-. Çeviren: Esat Burak Altıntaş, İstanbul: Pinhan Yayınları, 2020.
• Bozkurt, Nejat. 20. Yüzyıl Düşünce Akımları. İstanbul: Sarmal Yayınevi, 1988.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Paradigma Yayınları, 1999.
• Colette, Jacques. Varoluşçuluk. Çeviren: Işık Ergüden, Ankara: Dost Yayınları, 2017.
• Çüçen, A. Kadir. Varoluş Filozofları. İstanbul: Sentez Yayınları, 2015.
• Freud, Sigmund. Metapsikoloji. Çeviren: Emre Kapkın ve Ayşen Tekşen Kapkın, İstanbul: Payel Yayınları, 2002. Güçlü, Abdulbaki. Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.
• Heidegger, Martin. Contributions to Philosophy (From Enowning). Trans.: Parvis Emad ve Kenneth Maly, Bloomington & Indianapolis: Indiana University Press, 1999.
• Heidegger, Martin. Hümanizm Üzerine. Çeviren: Yusuf Örnek, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 2020.
• Heidegger, Martin. Patikalar. Çeviren: Leyla Baydar ve Hasan Ünal Nalbantoğlu, İstanbul: İmge Kitabevi, 1997.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. Çeviren: Kaan Ökten, İstanbul: Alfa Yayınları, 2018.
• Husserl, Edmund. The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology: An Introduction to Phenomenological Philosophy. Trans.: David Carr, Evanston: North Western University Press, 1970.
• Jaspers, Karl. Felsefe Nedir. Çeviren: İ. Zeki Eyüboğlu, İstanbul: Say Yayınları, 2001.
• Jaspers, Karl. Felsefeye Giriş. Çeviren: Mehmet Akalın, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1981.
• Jaspers, Karl. Felsefi Düşünüşün Küçük Okulu. Çeviren: Sedat Umran, İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1995.
• Jaspers, Karl. Felsefi İnanç. Çeviren: Akın Kanat, İzmir: İlya Yayınları, 2001.
• Jaspers, Karl. Reason and Existenz. Trans.: William Earle, London: The Noonday Press,1955.
• Kenny, Anthony. Antik Felsefe. Çeviren: Serdar Uslu, İstanbul: Küre Yayınları, 2018.
• Kierkegaard, Soren. Concluding Unscientific Postscript to the Philosophical Fragments Volume I. Trans.: Howard, v. Hong – Edna and H. Hong, New Jersey: Princeton University Press, 1992.
• Kierkegaard, Soren. Kaygı Kavramı. Çeviren: Vefa Taşdelen, Ankara: Hece Yayınları, 2004.
• Kierkegaard, Soren. Korku ve Titreme. Çeviren: İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul: Ağaç Yayınları, 2002.
• Kierkegaard, Soren. Ölümcül Hastalık Umutsuzluk. Çeviren: M. Mukadder Yakupoğlu, İstanbul: Doğubatı Yayınları, 2019.
• Kierkegaard, Soren. The Present Age. Trans.: Alexander Dru, New York: Harper Torch Books, 1962.
• Kierkegaard, Soren. Ya / Ya Da. Çeviren: Nur Beier, İstanbul: Alfa Yayınları, 2020.
• Magill, Frank. Egzistansiyalist Felsefenin Beş Klasiği. Çeviren: Vahap Mutal, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1992.
• Mounier, Emmanuel. Varoluş Felsefelerine Giriş. Çeviren: Rifat Kırkoğlu, Ankara: Fol Yayınları, 2019.
• Sartre, Jean-Paul. Varlık ve Hiçlik. Çeviren: T. Ilgaz ve G. Ç. Eksen, İstanbul: İthaki Yayınları, 2021.
• Sartre, Jean-Paul. Varoluşçuluk. Çeviren: Asım Bezirci, İstanbul: Say Yayınları, 2020.
• Solomon, Robert C. Akılcılıktan Varoluşçuluğa. Çeviren: Reha Kuldaşlı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2020.
• Tillich, Paul. İmanın Dinamikleri. Çeviren: Fahrullah Terkan ve Salih Özer, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2022.