Tüketim Kültürü Ekseninde Estetik Algısı

Yıl 2023, Sayı: 20, 236 - 255, 15.12.2023

Burak Kahraman , Rumeysa Cırdı , Funda Aslan , Yadigar Naciye Yasan , Müşerref Çetinkaya

https://doi.org/10.55256/temasa.1371933

Öz

Bu çalışma; bedenine veya yüzüne estetik müdahale yaptıran kadınların deneyimlerinin toplumsal cinsiyet bağlamında ele alınmasına ve sosyal medyanın bu deneyim üzerindeki etkisine odaklanmaktadır. Buradaki amaç, estetik müdahalenin bir tüketim unsuru olarak kabul görülüp görülmediğini ve kadınların estetik müdahale yaptırmalarındaki temel motivasyonlarını anlamaktır. Bu bağlamda 18 yaş ve üzeri estetik yaptıran 15 kadın ile online ve yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmadan elde edilen veriler ışığında, estetik yaptıran kadınlar, bedenini bir nesne gibi ele alarak toplumun kadın bedeninin “güzel” olması gerektiğine yönelik bakışını estetik üzerinden pekiştirmekte dahası bu kalıba uymak için sosyal medyayı bir araç olarak kullanmaktadır. Katılımcılar, toplumun kadına yüklediği güzellik normlarına karşı bir görüşle kadın olmayı tanımlasalar dahi tanımlamalarında fiziksel güzellik hep ön planda olmuştur. Bu da katılımcıların toplumsal cinsiyet rollerinden ve normlarından bağımsız olmadıklarına ve kendilerini paranteze alamadıklarına işaret etmektedir. Sosyal medya uygulamaları, uygulamalarda kullanılan temalar ve topluma mal olmuş isimler kadın bedenine şekil ve yön veren parametreleri oluşturmuştur. Beden, tüm bu inşa sürecinde ideal olanı estetik üzerinden sağlayarak tüketimin bir olgusu, bir cinsiyet olarak kadının da göstergesi haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Toplumsal Cinsiyet, Beden, Estetik, Tüketim, Sosyal Medya

Aesthetic Perception on the Axis of Consumption Culture

Öz

The study focuses on examining the experiences of women who have had aesthetic interventions on their bodies or faces in the context of gender and the impact of social media on this experience. The aim is to understand whether aesthetic intervention is accepted as an element of consumption and the main motivations of women in having aesthetic intervention. In this context, online or face-to-face interviews were conducted with 15 women aged 18 and over who had aesthetics surgery. In the light of the data obtained from the study, women who have plastic surgery use their bodies as an object, reinforce the society’s view that the female body should be “beautiful” through aesthetics and moreover use social media as a means of adaptation. Even though the participants define being a woman with an opinions against the beauty norms imposed on women by society, physical beauty has always been at the forefront in their definitions. This indicates that the participants are not independent of gender roles and norms and cannot put themselves in brackets. Social media applications, the themes used in the applications, the names that belonged to the society formed the parameters that shape and direct the female body. The body has become a phenomenon of consumption, the indicator of women as a gender, by providing the ideal through aesthetics in all this construction process.

Anahtar Kelimeler

Woman, Gender, Body, Aesthetics, Consumption, Social Media

Kaynakça

• Adorno, Theodor. W. Kültür Endüstrisi-Kültür Yönetimi. Çeviren: Nihat Ülner, Mustafa Tüzel ve Elçin Gen, İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Alford, C. Fred, “Totalite’nin Karşıtı: Levinas ve Frankfurt Okulu,” Çeviren: Hüseyin Emre Bağce, Doğu Batı Dergisi sayı: 28 (2004/28): 131.
• Allianz Sigorta. “Günümüzün Popüler Mesleği Influecer Nedir? Influencer Nasıl Olunur?,” Erişim 20 Şubat 2023. https://www.allianz.com.tr/tr_TR/seninle-guzel/gunumuzun-populer-meslegi-influencer-nedir.html
• Ayparçası, Fatma. “Modernizmin Beden Tüketimine Etkisi: Estetik Cerrahi Operasyonlar Örneği.” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2015.
• Baudrillard, Jean. Baştan Çıkarma Üzerine. Çeviren: Ayşegül Sönmezay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. Çeviren: Hazal Deliceçaylı ve Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2008.
• Bauman, Zygmunt. Parçalanmış Hayat. Çeviren: İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
• Bocock, Robert. Tüketim. Çeviren: İrem Kutluk, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 1997.
• Demirel, Songül ve Ceren Yegen. “Tüketim, Postmodern ve Kapitalizm Örgüsü,” İlef Dergisi (2015/1): 115-138. http://ilefdergisi.org
• Doğan, Serap Y. “Tüketim Kültüründe Kadın Bedeninin İdealize Edilmesine Yönelik Kadın Algılamaları ve Tüketim Davranışlarıyla İlişkisi,” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2010/23): 51-59.
• Dökmen, Zehra. Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2009.
• Duman, Zeki. “Tüketimci Kapitalizmin ve Tüketim Kültürünün Eleştirisi,” Sosyoloji Dergisi (2016/33): 15-36.
• Elçik, Gülnur. “İğdiş Edilmiş Güzellik,” Cogito Dergisi: Feminizm Sayısı 58, (2009): 259-267.
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. Çeviren: M. Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 1992.
• Foucault, Michel. The Birth of Biopolitics. Çeviren: Graham Burchell, New York: Palgrave, 2008.
• Fraisse, Geneviève. “Kadınların Tarihi Devrimden Dünya Savaşına Feminizmin Ortaya Çıkışı” Cinsel Farklılığın Felsefi Bir Tarihi içinde, Editör: Georges Duby ve Perrot Michelle, 52-80. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2005.
• Giddens, Anthony ve Philip W. Sutton. Sosyolojide Temel Kavramlar. Çeviren: Ali Esgin, Ankara: Phoenix Yayınevi, 2020.
• Goffman, Erving. Damga Örselenmiş Kimliğin Üzerine Notlar. Çeviren: Şerife Geniş, Levent Ünsaldı ve Suphi Nejat Ağırnaslı, Ankara: Heretik, 2014.
• Güzel, Ebru. “Kültürel Bağlamda Kadın ve Güzellik: Türkiye’de Bir İktidar Alanı Olarak Elitler Üzerinden Güzellik Anlayışına ve Bir Tüketim Nesnesine Dönüşen Kadın Sorununa Bakış.” Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2013. Han, Byung-Chul. Şeffaflık Toplumu, Çeviren: Haluk Barışcan, İstanbul: Metis Yayıncılık, 2019.
• Heggenstaller, Alessandra, Asta Rau, Jan Coetzee and Anne Ryen. “Reflecting on Female Beauty: Cosmetic Surgery and (Dis) Empowerment,” Qualitative Sociology Review (2018/4): 48-65.
• Işık, Emre. Beden ve Toplum Kuramı. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1998.
• Kara, Oktay. “Tüketim Kültürü Nesnesi Olarak ‘Beden’ ve Tarihsel Değişimi,” Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2017/1): 179-195.
• Karakaş, Mehmet. “Tüketim Kültürü Ya Da Tüketimin Yeniden Üretimi,” Afyon Kocatepe Üniversitesi İ. İ. B. F. Dergisi 3, sayı: 1 (2001): 11-28.
• Kırıcı, Hülya. “Hedonik Tüketim Davranışları ve Toplumsal Etkileri,” Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi 10, sayı: 1 (2014): 80-100.
• Köse, Hüseyin. “Bourdieu Düşüncesinde Tahakküm-İtaat İlişkisi ve Sosyo-Politik Beden,” Ankara Üniversitesi İlef Dergisi 3, sayı: 2 (2016): 173-199.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. Çevirenler: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2009.
• Morgan, L. Henry. Eski Toplum 1. Çeviren: Ünsal Oskay, İstanbul: Payel Yayınları, 1994.
• Ritzer, George. Toplumun McDonaldlaşması – Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme. Çeviren: A. Emre Pilgir, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2021.
• Sagaert, Claudine. Kadın Çirkinliğinin Tarihi. Çeviren: Serdar Kenç, İstanbul: Maya Kitap, 2017.
• Sarı, Murat. “Sosyal Medyanın Sosyal Hareketler Üzerindeki Etkisi: Gezi Parkı Platformu Örneği.” Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, 2014.
• Selçuk, F. Ülkü ve Şule Erdem Tuzlukaya. “Çalışma Yaşamı ve Kadın” Toplumsal Cinsiyet ve Yansımaları içinde, Editör: Lerzan Gültekin, Gül Güneş, Ceylan Ertung ve Aslı Şimşek, 4-16. Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Sevim, Seçkin. & Sevim, Bilgen A. “21. Yüzyılın İlk On Yılında Estetik Cerrahinin Yükselişi: ABD Örneği,” Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi 10, sayı: 4 (2014): 68-88.
• Silverman, Kaja. Görünür Dünyanın Eşiği. Çeviren: Aylin Onacak, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2006.
• Turner, S. Bryan. Regulating Bodies: Essays in Medical Sociology. London and New York: Routledge, 2001.
• Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Derneği. “Liposuction,” Erişim 16 Şubat 2023. https://www.plastikcerrahi.org.tr/menu/17/liposuction
• Türk, Gül D. ve Serkan Bayrakcı. “Sosyal Medya ve Toplumda Değişen Estetik İşlem Yaptırma Algısı,” AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi (2019/39): 118-135.
• Wittig, Monique. Kadın Doğulmaz. Çeviren: Çiğdem Akanyıldız ve Şeyda Öztürk, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009.
• Yüksel, Murat. “Sosyal Tabakalaşma ve Spor İlişkisi: İstanbul Örneği.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2012.
• Yüksel, Reyhan. “Beden ve Estetik Üzerine: Muhafazakâr Kadının Dönüşümü,” Akademik Hassasiyetler Araştırma Makalesi 9, sayı: 18 (2022): 155-175.