Dijital Oyunların Çocukların Dinî-Ahlaki Gelişimine Olumsuz Etkileri Üzerine Nitel Bir Araştırma: Judgement Day: Tanrı’nın Meleği Örneği

Yıl 2023, Sayı: 4, 279 - 309, 17.10.2023

Hatice Kılınçer

https://doi.org/10.55709/tetkik.4.1340720

Öz

Oyun, çocuklar için hayatı keşfetme aracı ve en temel bir ihtiyaçlardandır. Günümüz dijital dünyasının yeni sakinleri olan çocukların oyun arkadaşları da dijital oyunlardır. Dijital oyunların çocukların gelişimi üzerindeki olumsuz etkileriyle alakalı pek çok araştırma yapılmış olsa da dinî-ahlaki gelişimi üzerindeki etkilerine dair araştırmaların sayısı sınırlıdır. Çalışma simülasyon oyunlarından biri olan Judgement Day: Tanrı’nın Meleği oyununun çocukların ahlaki-dinî gelişimleri başta olmak üzere temel gelişim alanlarında ortaya çıkarabileceği olumsuz etkileri ve riskleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Türkiye’de çok fazla indirilme oranını sahip olan Judgement Day: Tanrı’nın Meleği oyununun seçilme nedeni oyunun yapısı, tasarımı, ara yüzü, oynama kolaylığı açısından orta çocukluk dönemindeki 7-12 yaş çocuklar tarafından çokça tercih edilmesidir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmış elde edilen veriler ise içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu bağlamda oyun ileri seviyelere kadar oynanmış ve oyunda çocukların dinî-ahlaki gelişimi başta olmak üzere temel gelişim alanlarını olumsuz etkileyebilecek, risk oluşturabilecek içerik ve temalar analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular Dinî Gelişimi Olumsuz Etkileyebilecek Ögeler, Ahlak-Değerler Gelişimini Olumsuz Etkileyebilecek Ögeler, Diğer Temel Gelişim Alanlarını Olumsuz Etkileyebilecek Ögeler olmak üzere üç başlık altında sunulmuştur. Oyunda yer alan sembol, öncül, yönerge, mekânsal özellik ve içeriğin dini-ahlaki gelişim başta olmak üzere diğer gelişim alanlarını (sosyal duygusal gelişim, cinsel gelişim, öz-bakım beceriler) olumsuz etkileyebilecek öğeler ve riskler barındırdığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Dijital Oyunlar, Dini Gelişim, Ahlaki Gelişim, Judgement Day:Tanrının Meleği

Etik Beyan

Bu makale, 3. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu’nda sözlü olarak sunulan ancak tam metni yayımlanmayan “Dijital Oyunların Dini-Ahlaki Gelişime Olumsuz Etkileri Üzerine Nitel Bir Araştırma: Judgement Day: Tanrı’nın Meleği Örneği” adlı tebliğin içeriği geliştirilerek ve kısmen değiştirilerek üretilmiş hâlidir.

A Qualitative Study on the Negative Effects of Digital Games on Children's Religious and Moral Development: The Example of Judgement Day: Angel of God

Öz

Play is a means for children to explore life and is one of their fundamental needs. In today's digital world, children, the new inhabitants of the digital realm, also have digital games as their playmates. While numerous studies have been conducted on the harmful effects of digital games on children's development, there is limited research on their impact on religious and moral development. This study aims to identify the potential adverse effects and risks that the simulation game "Judgement Day: Angel of God" may have on children's moral and religious development, and their fundamental developmental areas. The reason for selecting "Judgement Day: Angel of God," which has a high download rate in Turkey, is its popularity among children aged 7-12 due to its game structure, design, user interface, and ease of play. This study, used qualitative research methods, specifically document analysis, and the data obtained were analyzed using the content analysis method. In this context, the game was played up to advanced levels, and the content and themes that could negatively affect children's moral and religious development, and other areas of development, were analyzed. The findings are presented under three headings: Elements That Could Negatively Affect Religious Development, Elements That Could Negatively Affect Moral-Values Development and Elements That Could Negatively Affect Other Fundamental Areas of Development. It was determined that the symbols, cues, instructions, spatial features, and content in the game contained elements and risks that could negatively affect religious and moral development, and other areas of development (social-emotional development, sexual development, self-care skills).

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Digital Games, Religious Development, Moral Development, Judgment Day: Angel of God

Etik Beyan

This article is the revised and developed version of the unpublished conference presentation entitled “A Qualitative Study on the Negative Impacts of Digital Games on Moral-Spiritual Development: The Case of Judgment Day: Angel of God”, orally delivered at the 3rd Turkish Symposium of Social Sciences.

Kaynakça

• Aral, Neriman. “Bilişsel Gelişim”. Çocuk Gelişimi. ed. Neriman Aral - Gülen Baran. 99-158. İstanbul: YA-PA Yayınları, 2011.
• Bakan, Uğur - Salman, Fikri. “Öğrencilerin Popüler Dijital Oyun Karakterlerinin Seçiminde Görsel Unsurların Etkileri”. Akademik Sanat Dergisi 5/9 (2020), 110-130. https://doi.org/10.34189/asd.5.9.007
• Bandura, Albert. “Origin of the Behavior”. Social Learning Theory. ed. Albert Bandura. 15-57. New Jersey: Prentice-Hall, 1977.
• Bekmezci, Hediye - Özkan, Hava. “Oyun ve Oyuncağın Çocuk Sağlığına Etkisi”. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi 5/2 (2015), 81-87. https://doi.org/10.5222/buchd.2015.081
• Cıngı, Mustafa. “Dijital Oyunseverlerin İslamofobi İçerikli Oyunlara Bakışı”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 1/1 (2018), 49-72.
• Çam, Zekeriya vd. “Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/2 (2012), 1211-1225.
• Çankırılı, Ali. Çocuğun Manevi Eğitimi. İstanbul: Zafer Yayınları, 2012.
• Çelik, Abbas. “Çocuk, Oyun ve Din Eğitimi”. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 9 (2004), 188-196.
• Doğan Keskin, Ayten - Aral, Neriman. “Oyun Bağımlılığı: Güncel Bir Gözden Geçirme”. Bağımlılık Dergisi 22/3 (2021), 327-339. 27-339. https://doi.org/10.51982/bagimli.880679
• Doodle God: Alchemy Simulator. “Doodle God: Alchemy Simulator - Google Play’de Uygulamalar”. 2022. Erişim 11 Aralık 2022. https://play.google.com/store/apps/details?id=joybits.doodlegod_hd_blitz&hl=tr&gl=GB
• DSM-V. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). Washington: American Psychiatric Association, 5th Ed., 2013.
• Erdoğan, Serap. “Cinsel Gelişim”. Çocuk Gelişimi. ed. Neriman Aral - Gülen Baran. 285-301. İstanbul: YA-PA Yayınları, 2011.
• Eryiğit, Eda. Dijital oyunlarda kullanılan sembollerin 12-17 yaş grubundaki bireylerin dini değerlerine yansımaları. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/88978
• Ferah, Nimet. “Dijital Ebeveynlikte Dini Tutumlar Üzerine Nitel Bir Araştırma”. Eskiyeni 49 (2023), 393-416. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1275504
• Ferdig, Richard E. “Developing a Framework for Understanding the Relationship Between Religion and Videogames”. Heidelberg Journal of Religious on the Internet 5 (2014), 68-85. https://doi.org/10.11588/rel.2014.0.12158
• Fowler, James W. “I. Toward a Developmental Perspective on Faith 1”. Religious Education 69/2 (1974), 207-219. https://doi.org/10.1080/0034408740690213
• GSB, Gençlik ve Spor Bakanlığı. Bilgisayar Oyunlarında İslamofobi Araştırma Raporu Ankara: GSB, 2016. https://yayinlar.gsb.gov.tr/public/online/0071_OyunlardaIslamafobiTR/files/assets/basic-html/page6.html
• Gewirtz, Jacob L. - Pelaez Nogueras. “Proximal Mecha11isms Underlying the Acquisition of Moral Behavior Patterns”. Handbook of Moral Behavior and Development. ed. William M. Kurtines - Jacob L. Gewirtz. 153-183. New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates., 1991.
• Godus. “Godus - Apps on Google Play”. 2023. Erişim 22 Mart 2023. https://play.google.com/store/apps/details?id=com.mobage.ww.a1912.Godus_Android&hl=en_US
• Gregory, Erik M. “Çocukların Medya Kullanımı: Pozitif Psikoloji Yaklaşımı”. çev. Ayşe Aksakal. I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı 2. ed. Hakan Toker. 91-117. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2013.
• Gürses, İbrahim - İrk, Esra. “İnternet Kullanımı Ve Ergenlerin Dini Gelişimleri Üzerine Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 27/1 (01 Ağustos 2018), 109-135.
• Gürsoy, Sema. “Dijital Oyunlarda İslamofobik Unsurlar”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2022), 107-129. https://doi.org/10.34085/buifd.1096738
• Gürsu, Orhan - Özçelik, Murat Faruk. “Ergenlik Döneminde Dijital Oyun Bağımlılığı ve Dindarlık İlişkisi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/1 (2022), 199-216. https://doi.org/10.30627/cuilah.1092685
• Güvendi, Burcu vd. “Digital Game Addiction And Aggression in Secondary School Students”. Opus International Journal of Society Researches 11/18 (2019), 1194-1217. https://doi.org/10.26466/opus.547092
• Haberli, Mehmet. “Dijital Çağda Din ve Dindarlığın Dönüşümü”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 2/2 (2019), 307-315.
• Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Ergenlerde Sosyal Medya Bağımlılığı, Dindarlık ve Ahlaki Kayıtsızlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/2 (2021), 877-907. https://doi.org/10.33415/daad.954334
• Hoover, Stewart M. “Dijital Çağda Çocuk Medyası (ve Din): Zorluklar ve Koşullar”. çev. Pınar Şengözer Şiraz. Çocuk ve Medeniyet Dergisi 6/12 (2021), 197-206. https://doi.org/10.47646/CMD.2021.268
• Işıkoğlu Erdoğan, Nesrin. “Dijital Oyun Popüler mi? Ebeveynlerin Çocukları İçin Oyun Tercihlerinin İncelenmesi”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 46 (2019), 1-17. https://doi.org/10.9779/pauefd.446654
• İrk, Esra. İnternet kullanımının ergenlerin dini gelişimine etkisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2015. http://acikerisim.uludag.edu.tr/jspui/handle/11452/7372
• Judgment Day: Tanrı’nın Meleği. “Judgment Day: Tanrı’nın Meleği - Google Play’de Uygulamalar”. Erişim 11 Aralık 2022. https://play.google.com/store/apps/details?id=com.matchingham.judgementday&hl=tr&gl=US
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset, 2. Basım, 2015.
• Karaca, Faruk. Dini Gelişim Psikolojisi. İstanbul: Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık, 2022.
• Karaca, Faruk. Dini Gelişim Teorileri. İstanbul: DEM Yayınları, 2007.
• Kavathatzopoulos, Iordanis. “Kohlberg and Piaget: Differences and Similarities”. Journal of Moral Education, 47-54. https://doi.org/10.1080/0305724910200104
• Kaytez, Nazan - Durualp, Ender. “Türkiye’de Okul Öncesinde Oyun İle İlgili Yapılan Lisanüstü Tezlerin İncelenmesi”. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2/2 (2014), 110-122.
• Kıral, Bilgen. “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15 (2020), 170-189. ISSN: 2147-8406
• Kiye, Semra - Yalçın, İlhan. “Oyun Terapisi ve Oyun Terapisinin Gruplarda Kullanımı”. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 51 (2021), 287-303. https://doi.org/10.53444/deubefd.836043
• Klimmt, Christoph vd. “How Players Manage Moral Concerns to Make Video Game Violence Enjoyable”. Communications 31/3 (2006), 309-328. https://doi.org/10.1515/COMMUN.2006.020
• Kohlberg, Lawrence. “Education for Justice”. Moral Educatıon / Fıve Lectures. 57-85. Cambridge: Harvard University Press, 1973.
• Kohlberg, Lawrence - Hersh, Richard H. “Moral Development: A Review of the Theory”. Theory Into Practice 16/2 (1977), 53-59. https://doi.org/10.1080/00405847709542675
• Kur’ân Yolu. Erişim 23 Eylül 2023. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Lemish, Dafna - Kolucki, Barbara. “Medya ve Erken Dönem Çocukluk Gelişimi”. çev. Şeyma Yeğin. 1.Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı 2. ed. Feride Zeynep Güder. 13-35. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2013.
• Mansız, Ali Selim - Kolburan, Güliz. “Dijital Oyunlar ile Şiddet ve Saldırganlık Arasındaki İlişki”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 21/83 (2022), 1389-1407. https://doi.org/10.17755/esosder.842442
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi - Aygün, Adem. “James W. Fowler ve İnanç Gelişim Teorisi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2006), 118-140.
• Mustafaoğlu, Rüstem vd. “Dijital Teknoloji Kullanımının Çocukların Gelişimi ve Sağlığı Üzerine Olumsuz Etkileri”. The Turkish Journal on Addictions 5/2 (2018), 1-21. https://doi.org/10.15805/addicta.2018.5.2.0051
• Mustafaoğlu, Rüstem - Yasacı, Zeynal. “Dijital Oyun Oynamanın Çocukların Ruhsal ve Fiziksel Sağlığı Üzerine Olumsuz Etkileri”. Bağımlılık Dergisi 19/3 (2018), 51-58.
• Oruç, Cemil. “Erken Çocukluk Dönemi Dini Gelişim Teorileri Bağlamında Din Eğitimi”. Turkish Studies 8 (2013).
• Özden, Betül. “Dijital Çağ ve Ahlaki Değerler Üzerine Bir İnceleme”. Sosyal Medya ve Mahremiyet Z kuşağı. ed. Abdullah Pakoğlu - Rukiye Gögen. 97-109. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2022.
• Özkan, Merve Nur. Dijital oyunlarda kutsal sembolizmi ve oyuncularına yansımaları. İbn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022. http://openaccess.ihu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12154/2014
• Özüdoğru Erdoğan, Halide Nur. “Dijital Oyunlarda İslam Karşıtlığı”. Current Perspectives in Social Sciences 26/1 (2022), 162-168. DOI: 10.54614/JSSI.2022.1052901
• Pedük, Şenay - Erdoğan, Serap. “Ahlak Gelişimi”. Çocuk Gelişimi. ed. Neriman Aral - Meryem Baran. 259-281. İstanbul: YA-PA Yayınları, 2011.
• Piaget, Jean. Çocuğun Ahlaki Yargısı. çev. İdil Dündar. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2015.
• Piotrowski, Jessica Taylor - Vossen, Helen G. M. “Medya ve Çocuk Gelişimi”. çev. Ayşe Aksakal. I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı. 49-77. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2013.
• Religion Inc. God Simulator. “Religion Inc. God Simulator - Apps on Google Play”. 2022. Erişim 11 Aralık 2022. https://play.google.com/store/apps/details?id=com.gamefirst.free.strategy.god.simulator&hl=en&gl=US
• Sak, Ramazan vd. “Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi”. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4/1 (2021), 227-256. https://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Santrock, John W. Ergenlik-Adolesence. çev. Diğdem Müge Siyez. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 14. Basım, 2012.
• SB, Sağlık Bakanlığı. Dijital Oyun Bağımlılığı Çalıştayı Sonuç Raporu. Ankara: Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, 2018. https://sggm.saglik.gov.tr/TR-78285/dijital-oyun-bagimliligi-calistayi-sonuc-raporu.html
• Straughan, Roger vd. “Ahlaki Gelişim, Dini Düşünce ve Davranışlar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/17 (2008), 17-24.
• Şimşek, Eyüp. “Çocukluk Dönemi Dini Gelişim Özellikleri ve Din Eğitimi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/1 (2004), 207-220.
• TC. Sağlık Bakanlığı. Dijital Oyun Bağımlılığı Çalıştayı Sonuç Raporu. Çalıştay Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü: TC. Sağlık Bakanlığı, 2018. TC. Sağlık Bakanlığı.
• Toran, Mehmet vd. “Çocukların Dijital Oyun Kullanımına İlişkin Annelerin Görüşlerinin Değerlendirilmesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 24/5 (2016), 2263-2278.
• Trocholepczy, Bernd. “Dijital Medya ve Din Eğitimi: Ayrı Dünyalar?” çev. Ayşe Aksakal. Çocuk ve Medeniyet Dergisi 6/2 (2021), 183-196. DOI: https://doi.org/10.47646/CMD.2021.263
• TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu. Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması (Aralık 2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132
• Yavuzer, Haluk. Ana-Baba ve Çocuk. Ankara: Remzi Kitabevi, 5. Basım, 1993.
• Yazgan İnanç, Banu vd. Gelişim Psikolojisi: Çocuk ve Ergen Gelişimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 7. Basım, 2011.
• Yıldız, Zafer. “Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı ve Din Eğitimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33 (2014), 147-161.
• Yiğit, Emrullah - Günüç, Selim. “Determination Of Children’s Family Profiles According To Their Digital Game Addiction”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakultesi Dergisi 17/1 (2020), 144-174. https://doi.org/10.33711/yyuefd.691498
• Yorulmaz, Bilal. “Dijital Oyunlarda Müslüman Temsili”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 1/2 (2018), 275-286.
• Yorulmaz, Bilal. “Dijital Oyunlardaki Din ve Din Eğitiminde Dijital Oyunların Kullanılma İmkanı”. Dijitalleşen Din. ed. Mete Çamdereli vd. 365-411. İstanbul: Köprü Yayınları, 2015.
• Yücel, Gülşah - Şan, Şenay. “Dijital Oyunlarda Bağımlılık ve Şiddet: Blue Whale Oyunu Üzerinde Bir İnceleme”. Academic Journal of Information Technology 9/32 (2018), 87-100. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2018.2.006.x