İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Toplumsal Değer Dejenerasyonu Algıları Üzerine Bir Durum Çalışması

Yıl 2024, Sayı: 5, 29 - 54, 31.03.2024

Fatma Kurttekin

Öz

Bu çalışmanın amacı ilahiyat fakültesinde eğitimlerine devam eden öğrencilerin gerekçeleri ile önceledikleri üç ve toplumda dejenere olduğunu düşündükleri üç değeri incelemektir. Çalışmada karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri anket ve görüşme formu ile elde edilmiştir. Çalışma grubunu kolay örneklem yöntemi ile seçilen Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi evreninde 25.2.2022-25.5.2022 tarihleri arasında çalışmaya gönüllü olarak katılan 207 öğrenci oluşturmuştur. Toplanan verilerin incelenmesinde SPSS programı ve içerik analizinden faydalanılmıştır. Katılımcıların önceledikleri değerler adalet, saygı ve dürüstlük; toplumda dejenere olduğunu düşündükleri değerler ise adalet, saygı ve mahremiyet olarak tespit edilmiştir. Katılımcıların bu değerleri tercih nedenlerinde içsel ve dışsal denilebilecek farklı sebepler rol oynamıştır. Öncelenen değerlerin tercih nedenleri üç, dejenere olan değerlere dair görüşler ise dört gerekçe altında toplanıp değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda kök değerler olarak eğitim programlarında yer alan bu değerlerin hayata yansıtılamamasında bilgi değil, içselleştirilememesinden kaynaklanan problemlerin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çağın gerekleri ve ihtiyaçları doğrultusunda değer kazandırma yöntemleri yanında kök değerlerin güncellenmesi ve eklemeler yapılabileceği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Değer, Değer Tercihi, Değer Dejenerasyonu, İlahiyat Fakültesi

Etik Beyan

Bu araştırma Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Etik Kurulunun E-60263016-050.06.04-136512 sayılı yazısı ve 24.02.2022 tarihli kararı ile onaylanmıştır.

A Case Study on Theology Faculty Students’ Value Orientations and Perceptions of Social Value Degeneration

Öz

This study aims to examine the three values that students who continue their education at the Faculty of Theology prioritise with their reasons and the three values that they believe are degenerating in society. The study was conducted with the mixed-research model. The data of the study were obtained through survey and interview forms. The study group consisted of 207 voluntary participants who voluntarily participated between February 22 and May 25, 2022 in the Sivas Cumhuriyet University Faculty of Theology, which was selected through a systematic sampling method. Data analysis employed SPSS and content analysis techniques. Participants ranked justice, love, and honesty as their primary values while identifying justice, respect, and privacy as values they perceived as degenerate in society. Internal and external factors significantly shaped participants’ prioritization of these values. The reasons for the preference of the prioritised values were collected and evaluated under three reasons, while the reasons for the degenerated values were collected and evaluated under four reasons. In line with the data obtained, it has been concluded that the failure to apply these values, which are included as fundamental values in the educational programmes, to life is not due to knowledge, but to problems arising from the failure to internalise them. It was also concluded that the root values and methods of value acquisition can be updated to align with the requirements and needs of the age.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Value, Value Choice, Value Degeneration, Theology Faculty

Etik Beyan

This research was approved by Sivas Cumhuriyet University Ethics Committee with the number E-60263016-050.06.04-136512 on 24.2.2022.

Kaynakça

• Akhan, Nadire Emel vd. “Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimine Yönelik Görüşleri”. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi 3/2 (2020), 115-134. https://dergipark.org.tr/en/pub/jena/issue/59198/772090
• Akıtürk, Hatice Kübra - Bağçeli Kahraman, Pınar. “Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimine Yönelik Görüşleri”. Değerler Eğitimi Dergisi 17/38 (2019), 267-294. https://doi.org/10.34234/ded.563493
• Aristotales. Nikomakhos’a Etik. çev. Saffet Babür. Ankara: Bilgesu Yayınları, 2017.
• Arslan, Mustafa - Tunç, Esra. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimlerindeki Farklılaşmalar”. Değerler Eğitimi Dergisi 11/26 (2013), 7-39. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302406
• Balay, Refik - Kaya, Ahmet. “Eğitim Fakültesinde Okuyan Öğretmen Adaylarının Ahlaki Değer Yönelimleri”. Değerler Eğitimi Dergisi 12/28 (2014), 7-45. https://dergipark.org.tr/en/pub/ded/issue/29170/312360
• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7/1 (2018), 231-274. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/497090
• Benkler, Yochai. “The Unselfish Gene”. Harvard Business Review. 2011. Erişim 11 Eylül 2023. https://hbr.org/2011/07/the-unselfish-gene
• Costa, Patricia - Goodwin, Robin. “The Role of Religion in Human Values: A Case Study”. Journal of Beliefs & Values 27/3 (2006), 341-346. https://doi.org/10.1080/13617670601001215
• Coşkun, Yemliha - Yıldırım, Adem. “Üniversite Öğrencilerinin Değer Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6/1 (2009), 311-328. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyuefd/issue/13711/166007
• Creswell, John W. Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore: Sage Publications, 3. Baskı, 2009.
• Çelikkaya, T. - Yılmaz, T. “Değerler Eğitimine İlişkin Öğretmen, Öğrenci ve Velilerin Karşılıklı Beklentileri”. Researcher 5/2 (2017), 395-416. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2151412
• Çelikkaya, Tekin - Kürümlüoğlu, Mutlu. “Veliler, Öğrenciler ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 2005 Programdaki Değerlere İlişkin Değer Hiyerarşileri, Gerekçeleri ve Önerileri”. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi 4/8 (2017), 243-264. http://dx.doi.org/10.20860/ijoses.338565
• Dere, İlker - Yavuzay, Muhammet. “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine Göre Okulda Değerler Eğitimi: Bir Olgubilim Çalışması”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 56 (2020), 61-91. https://doi.org/10.21764/ maeuefd.607187
• Dilmaç, Bülent. İlköğretim Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimi Verilmesi ve Ahlaki Olgunluk Ölçeği ile Eğitimin Sınanması. İstanbul: Marmara Universitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans, 1999. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=hQKyeEDhKH1cSuJadgS3eQ&no=hQKyeEDhKH1cSuJadgS3eQ
• Dinçer, B. - Gözel, Ü. “İlkokul Programlarında (1-4) Yer Alan ve Kazandırılması Hedeflenen Değerlere İlişkin Sınıf Öğretmenlerinin ve Öğrenci Velilerinin Görüşlerinin İncelenmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi 17/38 (2019), 207-234. https://doi.org/10.34234/ded.536439
• Doğan Geysoğlu, Sultan - Koç, Mustafa. “Sınıf Öğretmenlerinin Önceledikleri Üç Değerin Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 55 (2022), 264-275. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2117913
• Eskicumalı, Ahmet. “Eğitim ve Toplumsal Değişme: Türkiye’nin Değişim Sürecinde Eğitimin Rolü 1923- 1946”. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi 19/2 (2003), 15-29. https://docplayer.biz.tr/4908579-Egitim-ve-toplumsal-degisme-turkiye-nin-degisim-surecinde-egitimin-rolu-1923-1946.html
• Ezer, Feyzullah - Kınacı, Müşerref K. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimine ve Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerlere Yönelik Görüşleri”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 21/1 (2020), 346-365. https://doi.org/10.17679/inuefd.547138
• Gazâlî, M. “İslam Ahlâkı”. Çev. Akif Nuri Karcıoğlu, İstanbul: Sinan Yayınevi.
• Goleman, Daniel. Ecological Intelligence: The Coming Age of Radical Transparency. England: Penguin Books, 2010. Inglehart, Ronald. Modernization: Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies and Postmodernization. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1997.
• Kalgı, Mehmet Emin vd. “Lisans Öğrencilerinin Değer Yönelimleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz-Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 559-580. https://doi.org/10.33460/beuifd.810238
• Karababa, Ali. “Kuramsal Temelde Değerler”. Değerler ve Değerler Psikolojisi. ed. Bülent Dilmaç - Hasan H. Bircan. 1-19. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2019.
• Karatekin, Kadir vd. “Öğrenci, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayı ve Öğretmenlerinin Değer Hiyerarşisi”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14 (2013), 411-459. https://doi.org/10.14520/adyusbd.610
• Kılcan, Tuğba. “Ortaokul Öğretmenlerinin Öğretim Programlarında Yer Alan Kök Değerlerin Önem Sırasına ve Eğitimine İlişkin Görüşleri”. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi 5/2 (2020), 134-145. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1374463
• Kızılgeçit, Muhammed vd. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Rize Örneği)”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (2015), 43-84. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/285867
• Korkmaz, İlhan. “Facebook ve Mahremiyet: Görmek ve Gözetle(n)mek”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 3/5 (2013). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/800949
• Kozi̇koğlu, İshak. “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine İlişkin Tutum ve Görüşlerinin İncelenmesi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 7/4 (2018), 2698-2720. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/623595
• Kur’ân Yolu. Erişim 23 Haziran 2023. https://kuran.diyanet.gov.tr/Tefsir/
• Kurttekin, Fatma. “Bilişim Çağında ‘Gençlik, Din ve Değer’ Konularını Ele Alan Makaleler Üzerine Bir İnceleme”. Eskiyeni 45 (Eylül 2021), 781-795. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.937521
• Maslow, Abraham H. Motivation and Personality. New York: Harper & Row, 1954.
• MEB. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB, 2018.
• MEB. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB, 2018.
• Mehmedoğlu, Ali̇. “İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer Ilişkisi (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Örneği)”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2006), 133-167. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/162697
• Mücahit, Mustafa. Ailede Mahremiyet Eğitimi. Ankara: Sonçağ Akademi, 2021.
• Oğuz, Ebru. “Views of Pre-Service Teachers on Values and Value Education.” Kuram ve Uygulamalı Eğitim Bilimleri 12/2 (Ek Özel sayı) (2012), 1320-1325. https://www.researchgate.net/profile/Ebru-Oguz-3/publication/289133842_Views_of_pre-service_teachers_on_values_and_value_education/links/5c6d0bc34585156b570adc35/Views-of-pre-service-teachers-on-values-and-value-education.pdf
• Platon. Devlet. çev. Hüseyin Demirhan. Ankara: Palme Yayıncılık, 2007.
• Pollock, Joycelyn M. Ethical Dilemmas and Decisions in Criminal Justice. Boston: Cengage Learning, 11. Baskı, 2021. Rokeach, Milton. The Nature of Human Values. New York: Free Press, 1973.
• Schwartz, Shalom H. “Are There Universal Aspects in the Structure and Contents of Human Values?” Journal of Social Issues 50/4 (1994), 19-45. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1994.tb01196.x
• Schwartz, Shalom H. “Universals in the Content and Structure of Values: Theoretical Advances and Empirical Tests in 20 Countries”. Advances in Experimental Social Psychology Volume 25. ed. Mark P. Zanna. 25/1-65. San Diego, Calif: Academic Press, 1992.
• Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Türkiye Diyanet Vakfı, 1990.
• Starbuck, Edwin Diller. The Psychology of Religion: an Empirical Study of the Growth of Religious Consciousness. London: Walter Scott Limited, 1899.
• Şen, Ali. “Eğitim ile Bencillik Arasındaki İlişki: Dumlupınar Üniversitesi Örneği”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5/7 (2016), 1892-1904. https://doi.org/10.15869/itobiad.259351
• Tataroğlu, Muhittin. “Mahremiyet Sorunlarının Önlenmesinde Mahremiyet Etki Değerlendirmesi (MED)”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi 20/1 (2013), 263-289. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/146126
• Tay, Bayram vd. “Sosyal Bilgiler Dersi Kapsamında Öğrencilerin Değer ve Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri”. Journal of Gazi Educational Faculty 33/1 (2013), 67-93. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6733/90512
• Tay, Bayram. “The Views of Prospective Social Studies and Classroom Teachers About Values and Values Education”. Educational Research and Reviews 8/9 (2013), 560-567. https://doi.org/10.5897/ERR2012.1098
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). “Bakan Yılmaz, güncellenen öğretim programları taslağını tanıttı”. 13 Ocak 2017. Erişim 25 Temmuz 2023. https://www.meb.gov.tr/bakan-yilmaz-guncellenen-ogretim-programlari-taslagini-tanitti/haber/12728/tr
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). “M.E.B Müsteşarı Tekin Müfredatın Güncellenmesinin Neden Gerekli Olduğunu Ayrıntılarıyla Açıkladı”. 23 Temmuz 2017. Erişim 25 Temmuz 2023. https://mersin.meb.gov.tr/www/meb-mustesari-tekin-mufredatin-guncellenmesinin-neden-gerekli-oldugunu-ayrintilariyla-acikladi/icerik/1472
• Thaler, Richard H. “Anomalies: The Ultimatum Game”. Journal of Economic Perspectives 2/4 (1988), 195-206. https://doi.org/10.1257/jep.2.4.195
• Tuğral, Süleyman. Kur’an’da Değerler Si̇stemi̇. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2055. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/28344/2383.pdf?sequence=1
• Ulu Kalın, Özlem. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Değer Hiyerarşisi”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14/38 (2017), 29-44. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/30676/298592
• Ulu, Mustafa. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşları ile Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/37 (2018), 183-215. https://doi.org/10.17335/sakaifd.414012
• Uzun, M. - Köse, A. “Okul Öncesi Eğitimde Değerler Eğitiminin Uygulanmasına Yönelik Öğretmen Görüşleri”. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi 12/23 (2017), 305-338. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/317295
• Uzunkol, Ebru - Yel, Selma. “Hayat Bilgisi Dersinde Uygulanan Değer Eğitimi Programının Özsaygı, Sosyal Problem Çözme Becerisi ve Empati Üzerine Etkisi”. Eğitim ve Bilim 41/183 (2016), 267-292. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.5550
• Yapıcı, Asım vd. “Öğretmen Adaylarının Değer Yönelimleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/42 (2012), 129-151. https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6156/82729
• Yapıcı, Asım - Zengin, Zeki Salih. “İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları Üzerine Psikolojik Bir Araştırma: Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/4 (2003), 173-206. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302598
• Yılar, Murat Bayram - Karadağ, Yıldıray. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının 2018 Öğretim Programındaki Değerlere İlişkin Hiyerarşileri, Gerekçeleri ve Önerileri”. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 43 (2021), 476-505. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.907315
• Yıldırım, Sevda Gülşah vd. “Farklı Bakış Açılarına Göre Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi”. İlköğretim Online 16/4 (2017), 1575-1588. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342975
• Yıldırım, Tercan. “Tarih Öğretmen Adaylarının Programdaki Değerlere İlişkin Değer Hiyerarşileri, Gerekçeleri ve Önerileri”. OPUS International Journal of Society Researches 8/14 (2018), 296-320. https://doi.org/10.26466/opus.404219
• Yiğittir, Süleyman - Öcal, Adem. “İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Değer Yönelimleri”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24 (2010), 407-416. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbed/issue/61801/924642
• Yürük, Tuğrul - Düzenli, Ahmet. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programlarının Kazanımlarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 21/2 (2021), 715-740. https://doi.org/10.30627/cuilah.987645
• Zengin, Mahmut. “Herkes İçin Geçerli Uygun Değerleri Belirlemek ve Öğretmek Mümkün Mü? Değer Eğitimi Yaklaşımları Bağlamında Bir Analiz”. Sakarya University Journal of Education 7/2 (2017), 432-445. https://doi.org/10.19126/suje.307128