Literary Tale Theory Throug the Works of Oguz Tansel

Yıl 2024, Sayı: 368, 57 - 75, 22.09.2024

Anastasiia Zherdieva , Leyla Dalkılıç

https://doi.org/10.61620/tfra.1017

Öz

Oguz Tansel is not only one of the genuine Turkish poets, but also a master of fairy
tales. The fairy tales he listened and collected from the villagers during his fieldwork
were published and presented to the readers in five books entitled Six Siblings, Seven
Dews, Three Girls, Blue Bride and Al’lı and Fırfırı. A total of forty-three fairy tale texts
were published in Tansel’s books. Forty-one of Tansel’s stories are rewritten or
literarily processed tales. These texts were created considering the traditional folk
features. Two tales in Tansel’s work stand apart. These tales are The Shepherd and the
Bey’s Daughter and The Talking Fish and the Lonely Girl. These two tales were written
by Tansel himself, but they are based on the fairy tale tradition. The Shepherd and the
Bey’s Daughter and Talking Fish and the Lonely Girl do not follow the tradition of
Turkish folktales, they are completely new tales not only from the point of view of
their subjects, but also from the point of view of their contents, involving unique
works of the folklore world and original aesthetic ideas. It is possible to say that both
tales are written as literary works in the true sense. In this respect, the study has two
main aims. The first aim of the study is to determine what principles Tansel was using
to create these stories. Based on the characteristics of Tansel’s works, this article
examines the relationship between folklore and literature. The second purpose of the
paper is to analyze the literary context of these two unique stories, and to determine
what methods Tansel was using to create them. In the analysis of the fairy tales, the
literary fairy tale theory of Russian literary scholars such as E.I. Larionova, M.N.
Lipovetski, I. Lupanova and V.G. Zusman wasused.

Anahtar Kelimeler

Oğuz Tansel, folklore, literary tale, poeticisim, mythology

OĞUZ TANSEL’İN ESERLERİ ÜZERİNDEN EDEBİ MASAL TEORİSİ

Öz

Oğuz Tansel, Türk edebiyatının özgün şairlerinden biri olduğu kadar derlediği
masalları kendine has bir tarzda işleyerek onları yeniden yazan bir masal ustasıdır. Alan
çalışmaları sırasında köylülerden dinleyip derlediği masallarını, Altı Kardeşler, Yedi
Devler, Üç Kızlar, Mavi Gelin ve Al’lı ile Fırfırı başlıkları altında beş ayrı eser şeklinde
yayınlayarak okuyuculara sunmuştur. Tansel’in farklı türdeki kitaplarında toplam kırk
üç masal metni yayımlanmıştır. Basılan kırk bir masal geleneksel halk özellikleri dikkate
alınarak oluşturulmuş olmakla birlikte bunların halk masallarının yeniden ele alınıp
edebi bir dil kullanımıyla özgün hale getirildikleri görülmektedir. Bu sayının dışında
kalan Çobanla Bey Kızı ve Konuşan Balıkla Kız başlıklı son iki masalı ise sunulan olay
örgüsü açısından geleneksel Türk halk masallarında yer almayan, buna karşılık yaratım
aşamasında mitolojik motiflerden yararlanılarak oluşturulan edebi masal türünde
eserlerdir. Söz konusu masallar Tansel’in kaleminden çıkmasına karşın, belirgin bir
şekilde edebi masal geleneğine ait özellikler sergilemektedir. Bu açıdan çalışmada iki
ana amaç bulunmaktadır. Tansel’in ortaya koyduğu eserlerin özellikleri temel alınarak
folklor ve edebiyat arasındaki ilişkinin incelendiği bu makalenin ilk amacı Tansel’in
masal yazım ilkelerini saptayarak analiz etmektir. İkinci olarak ise masal kavramı için
oldukça özgün olan ve kırk bir masalın dışında kalan iki masalı analiz ederek edebi
masal olgusunu incelemek, masalların çözümlemesini yapmaktır. Bunun için masalların
oluşturulmasında Tansel tarafından izlenen yöntemler belirlenmiştir. Masalların
analizinde E.İ. Larionova, M.N. Lipovetski, İ. Lupanova ve V.G. Zusman gibi Rus
edebiyat uzmanlarının edebi masal teorisinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Oğuz Tansel, folklor, edebimasal, şiirsellik, mitoloji

Kaynakça

• Ateş, K. (2017). Kayıp bir dilin yazarı: Oğuz Tansel. Uluslararası Türk masal dünyası ve doğumunun 100. yılında Oğuz Tansel sempozyumu bildiriler kitabı. 153-158, Ankara Üniversitesi.
• Bahtin, M.M. (1972). Problemı poetiki Dostoyevskogo. [Bahtin, M.M. (1972). Dostoyevski’nin şiir tekniğindeki sorunlar. Hudojestvennaya literatura]. [Bahtin, M.M. (1972). Problems in Dostoevsky’s poetic technique. Art literature].
• Boratav, P.N. (2009). Dülger kızı: Zaman zaman içinde. İmge.
• Boratav, P.N. (2014). Az gittik uz gittik. İmge.
• Boratav, P.N. (1958). Zaman zaman içinde. Remzi.
• Çevik, M. (2017). Anonimlik-Bireysellik bağlamında Oğuz Tansel’in masallarındaki tekerlemeler. Uluslararası Türk masal dünyası ve doğumunun 100. yılında Oğuz Tansel sempozyumu bildiriler kitabı. 197-212, Ankara Üniversitesi.
• Çevik, M. (2017). Pertev Naili Boratav – Oğuz Tansel mektuplaşması. folklor/edebiyat, C. 21, S. 84, 159-173.
• Dilidüzgün, S. (2017). Oğuz Tansel’in masallarında dil anlayışı. Uluslararası Türk masal dünyası ve doğumunun 100. yılında Oğuz Tansel sempozyumu bildiriler kitabı. 223-232, Ankara Üniversitesi.
• Dmitriev, N.K. (1967). Turetskie narodnıe skazki (perevod s turetskogo N.A. Tsetinoviç Gryunberg / redaktsiya, vstupitelnaya statya, kommentarii N.K. Dmitrieva). Glavnaya redaktsiya vostoçnoy literaturı. [Dmitriev, N.K. Türk Halk masalları (Türkçeden çeviren N.A. Tsetinoviç-Gryunberg / N.K. Dmitriev’in editörlüğü, önsözü, yorumlarıyla). Doğu edebiyatı]. [Dmitriev, N.K. Turkish folk tales (translated from Turkish by N.A. Tsetinovich-Gryunberg / edited by N.K. Dmitriev, with foreword and comments). Eastern literature].
• Gordlevski, V.A. (1962). İz Osmanskoy Demonologii. İzbrannıe soçineniya. İstoriya i kultura. Vostoçnaya literatura.
• [Gordlevski, V.A. (1962). Osmanlı demonolojisi. Derleme eserler. Tarih ve Kültür. Doğu edebiyatı]. [Gordlevski, V.A. (1962). Ottoman demonology. Collected works. History and Culture. Eastern literature].
• Güner, G. (2017). Türkçenin bilge ustası Oğuz Tansel’in sözcükleri ve acunu. Uluslararası Türk masal dünyası ve doğumunun 100. yılında Oğuz Tansel sempozyumu bildiriler kitabı. 253-266, Ankara Üniversitesi.
• Kunos, I. (1889). Oszmán-Török népköltési gyujtemény. Masodik kötet: Oszman-Török népmesék és népdalok. Kiadja a Maygar Tudomanyos Akademia. [Kunos, I. (1889). Osmanlı Türk folkloru derlemesi. Cilt 2: Osmanlı-Türk halk masalları ve türküleri. Maygar Akademik]. [Kunos, I. (1889). Collection of Ottoman-Turkish folklore. Volume 2: Ottoman-Turkish folk tales and folk songs. Maygar Academic].
• Larionova, E.İ. (2008). Sovremenneaya Turetskaya literaturnaya skazka: tipologiya i evolyutsiya Janra. Avtoreferat, Moskovskiy universitet. [Larionova, E.İ. (2008). Çağdaş Türk edebi masalı: tipolojisi ve türün gelişimi. Tez özeti. Moskova Üniversitesi.]. [Larionova, E.I. (2008). Contemporary Turkish literary tale: typology and development of the genre. Thesis abstract. Moscow university].
• Lipovetski, M.N. (1992). Poetika literaturnoy skazki. Ural’skiy universitet. [Lipovetski, M.N. (1992). Edebi masalın şiirselliği. Ural Üniversitesi]. [Lipovetski, M.N. (1992). Poetics of the literary fairy tale. Ural University].
• Lupanova, İ. (1981). Sovremennaya literaturnaya skazka i ee kritiki (Zametki folklorista). Petrozavodskiy universitet. [Lupanov, İ. (1981). Çağdaş edebi masal eleştirisi (Bir halkbilimcinin notları). Petrozavod üniversitesi]. [Lupanov, I. (1981). Contemporary literary criticism of fairy tales (Notes of a folklorist). Petrozavod University].
• Mashtakova, E.İ. (1984). Turetsakaya literatura kontsa XVII naçala XIX vv. K Tipologii perehodnogo perioda. Nauka. [Maştakova, Ye.İ. (1984). XII yy. sonu XIX. yy. başı Türk edebiyatı. Geçiş döneminin tipolojisi. Bilim]. [Mashtakova, Ye.I. (1984). Turkish literature of the late XII early XIX centuries. Typology of the transition period. Science].
• Onur, G., Sarıca-Zerenler, D. (2002). Allı ile Fırfırı: Bir masal çözümlemesi. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi. C. 14, 193-200.
• Ozan, M. (2017) Anlatı geleneğinde farklı bir üslup. Oğuz Tansel masalı Al’lı ile Fırfırı. Uluslararası Türk masal dünyası ve doğumunun 100. yılında Oğuz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 317-328, Ankara Üniversitesi.
• Öztürk, A.O. (1997). Oğuz Tansel’in masal ve şiirlerinde mavinin gizemi. Çalı Kültür Sanat Dergisi, Oğuz Tansel Özel Sayısı, S. 9, 17-19.
• Paksoy, A. (1996). Ekmek kokulu sevgi nerde: Üç kanatlı masal kuşu. Ürün.
• Sever, S. (2014). Oğuz Tansel’in derleyip yazdığı masal kitaplarında yer alan sözvarlığı öğelerinin incelenmesi. folklor/edebiyat, S. 20, C. 77, 173-188.
• Tansel, A. (2003). Oğuz Tansel'in yaşamı ve eserleri. folklor/edebiyat, S. 9, C. 33, 131-133.
• Tansel, A. (2008) Masalları çocukları uyutmak için değil uyandırmak için yazmıştı… Yasakmeyve, S. 6, C. 24, 63-65.
• Tansel, A. (2018, 15 Ağustos) [Elektronik mesajlaşma listesi mesajı].
• Tansel, O. (1976). Yaşantıma karışan halk masalları. Cumhuriyet, 21 Kasım 1976.
• Tansel, O. (2012). Masal dünyası-World of tales. Elips Kitap.
• Tansel, O. (2013) Mutluluk peşinde (Seçme şiirler). Evrensel Basım Yayın.
• Tansel, O. (2016). Konuşan balıkla yalnız kız (Al’lı ile Fırfırı içinde). Elips Kitap, 69-83.
• Tansel, O. (2016). Çobanla bey kızı (Al’lı ile Fırfırı içinde). Elips Kitap, 247-255.
• Tansel, O. (2016). Al’lı ile Fırfırı 1. ve 2. cilt bir arada. Elips Kitap.
• Uğurlu, A.S. (2009). İdeolog – Şair Ziya Gökalp’in kaleminden masallar. Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. S. 4.,C. 1-IVol 4/ 1-I, 1025-1040.
• Zusman, V.G. (1987) Literaturnaya Skazka. Literaturnaya uçeba, № 1, 228-230. [Zusman. V.G. (1987) Edebi masal. Edebiyat eğitim dergisi, № 1, 228-230 ]. [Zusman. V.G. (1987) Literary fairy tale. Journal of literary education, № 1, 228-230].