AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRK HUKUKUNDA MENŞE ADININ VE MAHREÇ İŞARETİNİN TESCİL EDİLEBİLME ŞARTLARI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 283 - 309, 31.12.2020

Salih Polater , Salih Polater

Öz

Avrupa Birliği ve Türk hukukunda menşe adının ve mahreç işaretinin tescil edilebilme şartlarına ilişkin düzenlemeler büyük ölçüde benzerlik arz etmektedir. Ancak menşe adı ve mahreç işareti olarak tescil edilebilecek ürün çeşitleri, ürün çeşitlerinin menşe adı ve mahreç işareti olarak tescil edilebilme şartları gibi temel bazı hususlarda her iki hukuk sistemi arasında belli başlı farklılıklar söz konusudur. Yasal düzenlemelerdeki bu farklılıklar, sadece teorik bir anlama sahip olmayıp Türkiye’de tescilli menşe adlarının ve mahreç işaretlerinin Avrupa Birliği’nde tescil aşamasında da önemli bir rol oynamaktadır. Zira Türkiye’de tescilli menşe adlarının ve mahreç işaretlerinin Avrupa Birliği’nde tescil edilebilmesi için aynı zamanda Avrupa Birliği müktesebatında aranan şartlara da uygun olmaları gereklidir. Avrupa Birliği hukukundaki menşe adlarına ve mahreç işaretlerine ilişkin yasal düzenlemelerin ve Avrupa Birliği Adalet Divanı içtihatlarındaki güncel gelişmelerin yakinen takip edilip tescil başvurularının bu bilgiler ışığında yapılması, Avrupa Birliği’nde yapılacak menşe adı ve mahreç işareti tescil süreçlerinin hızlandırılmasında ve tescil başvurularının sorunsuz bir şekilde sonuçlanmasında önemli bir rol oynayacaktır. Bu çalışma kapsamında ilk olarak Avrupa Birliği ve Türk hukukunda köken bildiren işaretlere yönelik kavramsal farklılıklar ele alındıktan sonra menşe adının ve mahreç işaretinin tescil edilebilme şartları ve tescil edilemeyecek menşe adları ve mahreç işaretleri, Avrupa Birliği Adalet Divanı kararları ile birlikte ele alınarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Menşe Adı, Mahreç İşareti, Tescil Şartları, Tescil edilebilecek ürün çeşitleri

THE REGISTRATION REQUIREMENTS FOR THE DESIGNATIONS OF ORIGIN AND THE GEOGRAPHICAL INDICATIONS IN THE EUROPEAN UNION AND TURKISH LAW

Öz

The regulations regarding the registration requirements for the designations of origin and the geographical indications in the European Union and Turkish law share considerable similarities. However, there are certain differences between the two legal systems in some fundamental issues such as the product types that can be registered as designation of origin and geographical indication, and the conditions for the registration of product types as designation of origin and geographical indication. The differences in legal regulations not only have a theoretical importance but also are critical in the registration process of designations of origin and geographical indications, which are registered in Turkey, in the European Union. This is because designations of origin and geographical indications registered in Turkey have to be in accordance with the requirements of the European Union acquis in order to be registered in the European Union. Following closely the legal regulations regarding the designations of origin and geographical indications in the European Union law and the current developments in the jurisdictions in the Court of Justice of the European Union and making the registration applications in the light of this information will play a critical role in speeding up the registration processes of designations of origin and geographical indications and concluding the registration applications smoothly. Within the scope of this study, firstly, conceptual differences regarding the geographical indications in European Union and Turkish law will be discussed and then registration requirements of the designations of origin and geographical indications and non-registrable designations of origin and geographical indications will be examined in conjunction with the decisions of the Court of Justice of the European Union.

Anahtar Kelimeler

designations of origin, geographical indications, registration requirement, non registrable designations of origin and geographical indications, registrable products

Kaynakça

• Altuğ, Yılmaz & Yasan, Mustafa (2003), ‘Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeni’, Prof. Dr. Ergun Önen'e Armağan, İstanbul, Alkım Yayınevi, s. 139-150.
• Becker, Tilman (2002) Bedeutung und Nutzung geschützter Herkunftsangaben, <https://www.uni-hohen-heim.de/fileadmin/einrichtungen/marktlehre/Forschung/Herkunftsangaben/Gutachten_Herkunftszeichen.pdf> s.e.t. 01.08.2020.
• Berksoy, İrem (2016), ‘Vergi Güvenliğinin İki Boyutu: Yasallık İlkesi Karşısında Meşru Güven İlkesi’, Journal of Life Economics, S. 1, C. 3, s. 71-92.
• Blakeney, Michael (2014) The Protection of Geographical Indications, Cheltenham & Northampton, Edward Elgar Publishing Limited.
• Bozbel, Savaş (2015) Fikri Mülkiyet Hukuku, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Bozgeyik, Hayri (2009), ‘Coğrafi İşaretlerin Kullanımı ve Denetimi (Antep Bak-lavasının Coğrafi İşaret Olarak Tescili Üze-rine)’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, S. 2, C. 9, s. 9-21.
• Çelik, Halil Uğur (2019) Gastronomı̇de Şarabın Yerı̇ ve Önemı̇ Bı̇r İşletme Örneğı̇, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Li-sans Tezi Çolak, Uğur (2018) Türk Marka Hu-kuku, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Gündoğdu, Gökmen (2006) Türk Hukukunda Coğrafi İşaret Kavramı ve Korunması, İstanbul, Beta Yayınları. v. Falckenstein, Vogel, Designgesetz. Eichmann, Helmut & von Falckenstein, Vogel & Kühne, Marcus (Editör) (2015), München, C.H. Beck Verlag.
• Fezer, Karl-Heinz (2009) Marken-recht. München, C.H. Beck Verlag.
• Härtel, Ines (2014), ‘Geografische Herkunftsangaben als Rechtsgut – das Schutzsystem der EU für Agrarerzeugnisse und Lebensmittel’. Przegląd Prawa Rolnego (Agricultural Law Review), S. 15, C. 2, s. 175-198.
• Heine, Joachim Friedrich (1993), ‘Das neue gemeinschaftsrechtliche System zum Schutz geographischer Bezeichnungen’, GRUR, s. 96-103.
• Knaak, Roland (2006), ‘Gemeinschaftsweiter Schutz der Bezeichnung "Feta" für Erzeugnisse aus Griechenland’, ZLR, C. 1, s. 59-66.
• Mantrov, Vadim (2014) EU Law on Indications of Geographical Origin: Theory and Practice, Cham & Heidelberg & New York & Dordrecht & London, Springer.
• May, Sarah & Sidali, Katia Laura & Spiller, Achim & Tschofen, Bernhard, ‘Geographische Herkunftsangaben. Schutzinstrument der Europäischen Union für regionale Spezialitäten’, Kultur als Eigentum: Instrumente, Querschnitte und Fallstudien. Groth, Stefan & Bendix, Regina F. & Spiller, Achim (Editör) (2015), Göttingen, Göttingen University Press.
• Özgür, Didem (2011) Coğrafi İşaretle-rin Korunması: Avrupa Birliği’ndeki Hukuki Çerçeve ve Türkiye Uygulaması. İzmir, Do-kuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Avrupa Birliği Anabilim Dalı, Avrupa Çalışmaları Programı, Yayımlanmamış Dok-tora Tezi (Kısaltma: Özgür, Coğrafi İşaretler, s.).
• Özgür, Didem (2015), ‘Avrupa Birliği Hukukunda Alkollü Sert İçkilerin Üzerinde-ki Coğrafi İşaretlerin Korunması’, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, C. 16, s. 3507-3534 (Kısaltma: Alkollü İçkiler Üze-rindeki Coğrafi İşaretler).
• Ramírez, Cecilia A. León (2007) Der Schutz von geographischen Angaben und Ursprungsbezeichnungen für Agrarerzeugnisse und Lebensmittel nach der Verordnung (EG) Nr. 510/2006, Göttingen, Nomos Verlag.
• Rathke, Kurt-Dietrich (2018), Lebensmittelrecht, W. Zipfel & K. D. Rathke (Editör), München, Verlag C.H. Beck.
• Rauffus, Gunnar (2010) Der internationale Schutz geografischer Herkunftsangaben, Sipplingen, Jenaer Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft.
• Ruhl, Oliver (2010) Gemeinschaftsgeschmacksmuster. Köln, Carl Heymanns Verlag.
• Schoene, Volker (2014), ‘Gattungsbezeichnung in der Verordnung 1151/2012 – Beweislast, Beweisanforderungen und Gutachterkosten’, GRUR, C. 7, s. 641-644.
• Schulteis, Thomas (2020), BeckOK Markenrecht, Kur, Annette & v. Bomhard, Verena & Albrecht, Friedrich (Editör), München, Verlag C.H. Beck.
• Suluk, Cahit, Fikri Mülkiyet Hukuku, Suluk, Cahit & Karasu, Rauf & Nal, Temel (Editör) (2017), Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Burçak (2007), ‘Coğrafî İşaretlere ve Coğrafî Köken Gösteren Diğer İşaret-lere İlişkin Olarak Uluslararası Sözleşme-lerde ve Avrupa Birliği Hukukunda Kullanılan Kavramların Kapsamı ile Bu Kavramların Hukukumuza Uyarlanması Sorunu’, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hu-kuku Dergisi, S. 4, C. 7, s. 33-95 (Kısaltma: Yıldız, Coğrafi İşaret Kavramı, s.).
• Yıldız, Burçak (2008), ‘WIPO’nun Coğrafî İşaret Hukuku Alanındaki Faaliyetleri ile Paris, Madrit ve Lizbon Sözleşmelerinde Coğrafî Köken Gösteren İşaretlere İlişkin Düzenlemeler’, Ankara Barosu Fikri Mülki-yet ve Rekabet Hukuku Dergisi, S. 1, C. 8, s. s. 35-99.
• Yıldız, Burçak (2008), ‘510/2006 Sa-yılı Tüzük’teki Düzenlemeler Işığında Avrupa Birliği Hukukunda Tarım Ürünleri ve Gıda Maddeleri Üzerindeki Menşe Adları ile Coğrafî İşaretlerin Korunması’, Ankara Ba-rosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, S. 2, C. 8, s. 11-75 (Kısaltma: Yıldız, 510/2006 Sayılı Tüzük, s.).
• Yıldız, Burçak (2018), ‘Sınaî Mülkiyet Kanunu Açısından Geleneksel Ürün Adları’ İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1, C. 9, s. 27-60 (Kısaltma: Yıldız, Gelenek-sel Ürün Adları, s.).
• Zappalaglio, Andrea & Guerrieri, Flavia & Carls, Suelen (2020). ‘Sui Generis Geographical Indications for the Protection of Non-Agricultural Products in the EU: Can the Quality Schemes Fulfil the Task?’, IIC, C. 51, s. 31–69.