ULUSLARARASI UZAY İSTASYONUNA İLİŞKİN ANLAŞMADA PATENT HUKUKU ALANINDAKİ KANUNLAR İHTİLAFI KURALI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 239 - 251, 31.12.2020

Tuğrul Çakır

Öz

Uzay çağının başındaki durumdan farklı
olarak, özel kişiler, uzay faaliyetlerinin ticarileşmesiyle, uzayda daha etkin bir rol oynamaktadır.
Uzayda değişen bu bağlamın sonuçlarından birisi
patent haklarının korunması hususudur. Uzay
alanında görülen en önemli iş birliği örneklerinden
birisi olan Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ),
mikrogravital koşullarda deneylerin yapılmasına
olanak vermektedir. Bu noktada ortaya çıkan sorun
UUİ’de yapılan veya kullanılan buluşlar dolayısıyla
hangi patent hukukunun uygulanacağıdır.

Anahtar Kelimeler

uluslararası uzay istasyonu, patent hukuku, uygulanacak hukuk

THE RULE OF CONFLICTS OF LAW REGARDING PATENT LAW IN THE INTERNATIONAL SPACE STATION AGREEMENT

Öz

In contrast to the beginning of the space age, private entities now play a central role in space operations under the influence of commercialization of space activities. The changing context of space has raised the issue of protecting patent rights. The International Space Station (ISS), one of the most important examples of international cooperation in the space field, allows certain scientific experiments to be carried under micro gravity conditions. The question posed here is: which patent law is applicable to protect an invention made or used on board the ISS?

Anahtar Kelimeler

international space station, patent law, applicable law

Kaynakça

• 12 Kasım 1974 tarihli, Uzaya Fırlatılan Cisimlerin Tescili Sözleşmesi.
• 27 Nisan 1968 tarihli, Astronotların Kurtarılması, Astronotların ve Uzaya Fırlatılmış Olan Araçların Geri Verilmeleri Hakkında Anlaşma.
• 27 Ocak 1967 tarihli, Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Anlaşma.
• 29 Mart 1972 tarihli, Uzay Cisimlerinin Verdiği Zarardan Dolayı Uluslararası Sorumluluk Hakkında Sözleşme.
• Agreement among the government of Canada, governments of member states of the European Space Agency, the government of Japan, the government of the Russian Federation, and the government of the United States of America concerning cooperation on the civil international space station, Washington’da 29 Ocak 1998 günü imzalanmış ve 27 Mart 2001’de yürürlüğe girmiştir.
• Amerikan Patent Kanunu, Title 35 of the United States Code, Public Law 593-July 19, 1952.
• Avrupa Patentlerinin Verilmesi ile İlgili Avrupa Patent Sözleşmesi, 5 Ekim 1973 tarihinde imzalanmış, 17 Aralık 1991 ve 29 Kasım 2000 tarihinde revize edilmiştir.
• Balsano A.M./ Wheeler J. (2006) “The IGA and ESA: Protecting Intellectual Property Rights in the Context of ISS Activities”: Dunk F.G. von der / Brus M.M.T.A. (editörler), The International Space Station Commercial Utilisation from a European Legal Perspective, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden, s.63-86.
• Balsano, Anna Maria/ de Clercq Aude (2004) “The Community Patent and SpaceRelated Inventions”, Journal of Space Law, vol.30/1, s.1-11.
• Bhat B, Sandeepa (2010) “Inventions in Outer Space: Need for Reconsideration of the Patent Regime”, Journal of Space Law, Vol.36/1, s.1-17.
• BMGK, Resolution 1721 B (XVI) of 20 December 1961, International Cooperation in the Peaceful Uses of Outer Space.
• Bourely, Michel (1982) “Le Droit de l’Espace et les Organisations Internationales”, Annals of Air and Space Law, vol.VII, s.241-259.
• Cakir, Tugrul (2017) “La Compétence Personnelle en Droit Spatial : un Principe Interprété Différemment par les États”, Revue Française de Droit Aérien et Spatial (Fransız Hava ve Uzay Hukuku dergisi), Vol. 281/1, s. 65-73.
• Cakir, Tugrul (2017) “La Garantie de l’État dans la Loi Française Relative aux Opérations Spatiales: un Atout de la Politique Juridique de la France?”, Zeitschrift für Luft-und Weltraumrecht (Alman Hava ve Uzay Hukuku Dergisi), 66/1, s.104-112.
• Cakir, Tugrul (2020) “La Loi Applicable aux Crimes Commis en Espace ExtraAtmosphérique”, Revue de Droit Insolite, Vol.1 (yayınlanacak).
• Committee on the Peaceful Uses of Outer Space Legal Subcommittee Fifty-eighth session, Status of International Agreements relating to activities in outer space as at 1 January 2019, 1 April 2019, English only, A/AC.105/C.2/2019/CRP.3.
• Couston, Mireille (2014) Droit Spatial, Ellipses, Mise au point.
• Couston, Mireille, “Immatriculation des Objets Spatiaux”, Lexisnexis, 9 Haziran 2017. De la Rochere, Jacqueline (1967) “La Convention sur l'Internationalisation de l’Espace”, Annuaire Française de Droit International, Vol. 13, s.607-647.
• Doldirina Catherine (2015) “Intellectual Property Rights in the Context of Space Activities”: Dunk, F.G. von der/ Tronchetti, Fabio (editörler), Handbook of Space Edward Elgar Publishing, Cheltenham, Northampton, s. 949-994.
• Dunk F.G. von der (2015) “International Organizations in Space Law”: Dunk, F.G. von der/ Tronchetti, Fabio (editörler), Handbook of Space Edward Elgar Publishing, Cheltenham, Northampton, s.269-330.
• Dunk, Frans von der (1991) “Pandora's Box? The Basic Legal Framework for Doing Business with a Space Station: An Inventory of Problems”, Legal Aspects of Space Commercialization, s.114-138.
• Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Kurucu Sözleşmesi, 14 Temmuz 1967 tarihinde Stockholm’de imzalanmıştır.
• Farand, Andre (1992) “The Legal Regime Application to the Space Station Cooperation: A Canadian Perspective”, 17 Annals Air & Space L., s.293-302.
• Fransız Fikri Mülkiyet Kanunu, Loi n° 2008-518 du 3 juin 2008 relative aux opérations spatiales, Journal Officiel de la République Française du 4 juin 2008.
• Hoover, Roger K. (1983) “Law and Security from the Viewpoint of Private Industry”, Journal of Space Law, Vol.11/1-2, s.115-124.
• Intellectual Property and Space Activities, Issue paper prepared by the International Bureau of WIPO, April, 2004.
• Jakhu, Ram/Freeland, Steven (2009) “Article II”: Hobe, Stephan/Schmidt-Tedd, Bernard/Schrogl, KaiUwe (Editörler), Cologne Commentary on Space Law: Volume I, Outer Space Treaty, Koln, Carl Heymanns Verlag, s.44-63.
• Kaya, Arslan (1997) “Türk Hukukunda Patentten Doğan Haklar”, İHFMC: LV-S 4, s.173- 200.
• Lafferranderie, Gabriel, “Jurisdiction and Control of Space Objects and the Case of an International Intergovernmental Organisation (ESA)”, Zeitschrift für Luft-und Weltraumrecht 54. Jg. 2/2005, s.228-242.
• Luxenberg, Barbara/Mossinghoff, Gerald J. (1985) “Intellectual Property and Space Activities”, Journal of Space Law, Vol. 13/1, s.8-21.
• Lyall Francis/ Larsen Paul B. (2009) Space Law a Treatise, Ashgate.
• Matte, Nicolas Mateesco (1985) “Space Stations: A Peaceful Use for Humanity”, 10 Annals Air & Space L., s.417-451.
• Ministère de la recherche, Direction de la Technologie (2002) L’évolution du droit de l’espace en France.
• Noyan, Erdal (2015), Patent Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara.
• Oosterlinck, R. (1989) “The Intergovernmental Space Station Agreement and Intellectual Property Rights”, Journal of Space Law, Vol.17/1, s.23-36.
• Sattler, Rosanna (2003), “US Commercial Activities aboard the International Space Station”, Air & Space Law, vol. xxviii/2, s.66-82.
• Sınai Hakların Korunması Hususunda Paris Sözleşmesi, 20 Mart 1883 Tarihinde İmzalanmış, 14 Aralık 1900’de Brüksel’de, 2 Haziran 1911’de Washinton’da, 6 Kasım 1925’te La Haye’de, 2 Haziran 1934’te Londra’da, 31 Ekim 1958 Lizbon’da ve 14 Temmuz 1967’de Stockholm’de revize edilmiştir.
• Uzay Operasyonlarına İlişkin Fransız Kanunu, Loi n° 92-597 du 1er juillet 1992 relative au code de la propriété intellectuelle, Journal Officiel de la République Française du 3 juillet 1992.
• van Traa-Engelman, Hanneke (2008) “The need for a uniform law system protecting intellectual property rights in outer space”, 51 Colloquium on the law of outer space, s.38-43.
• Vereshchetin, Vladlen S. (1977) “On the principle of state sovereignty in international space law”, 2 Annals Air & Space L., s.429-436.
• Vereshchetin, Vladlen S. (1980) “Interaction of International Space Law and Domestic Law in Space and Time”, 23 Proc. on L. Outer Space, s.209-210.