Anxiety, Sexuality and Quality of Life of Individuals with Stoma: A Systematic Review

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 41 - 52, 27.12.2021

Pınar Ongün , Nur Banu Yılmaz , İnci Kırtıl

Öz

Aim: The aim of this study was to investigate the stoma-related anxiety experienced by individuals with stoma and the effects of stoma on sexuality and quality of life in Turkey.
Material and Method: This systematic review included studies which was published in Turkish between 2008-2018, full text was available, and with the inclusion of individuals with colostomy or ileostomy who did not receive psychological support and/or treatment. ULAKBİM Medical Database, Google Scholar, YÖK National Thesis Center and Turkish MEDLINE were searched online. As a result of the screening with determined keywords, 844 articles were reached. As a result of the review of these articles, a total of nine studies were identified and examined.
Results: When the results of the study were considered, it was determined that after stoma surgery, individuals had decreased quality of life, did not feel physically healthy, experienced anxiety disorders and experienced sexual reluctance.
Conclusion: Regardless of whether the stoma is permanent or temporary, it was found that it increased anxiety and negatively affected sexual life and satisfaction. In addition, it was found that patients who received counseling or training had better quality of life and compliance with the stoma. 

Anahtar Kelimeler

Anxiety, surgical stomas, sexuality, ileostomy, colostomy, quality of life.

Stomalı Bireylerde Anksiyete, Cinsellik ve Yaşam Kalitesi: Sistematik Derleme

Öz

Amaç: Bu sistematik derleme Türkiye'de stomalı bireylerin yaşadıkları stoma kaynaklı anksiyeteyi ve stomanın cinsellik ve yaşam kalitesine etkilerini incelemektir.
Gereç ve Yöntem: 2008-2018 yılları arasında Türkçe olarak yayımlanan, tam metni olan ve ruhsal destek ve/veya tedavi almayan kolostomi veya ileostomili bireylerin katıldığı çalışmaları içermektedir. ULAKBİM Tıp Veri Tabanı, Google Akademik, YÖK Ulusal Tez Merkezi ve Türk MEDLINE çevrimiçi olarak tarandı. Belirlenen anahtar kelimelerle yapılan taramada toplam 844 makaleye ulaşıldı. Bu makale ve tezlerin incelenmesi sonucunda (katılım ölçütlerine) toplam dokuz araştırma belirlendi ve incelendi.
Bulgular: Araştırma sonuçları göz önüne alındığında; stoma ameliyatı sonrasında bireylerin, yaşam kalitelerinin düştüğü, kendilerini fiziksel olarak sağlıklı hissetmedikleri, anksiyete bozuklukları deneyimledikleri ve cinsel isteksizlik yaşadıkları belirlendi. Stoma açılması, bütün yaşam alanlarında belirgin sıkıntıya neden olabilmekte ve beraberinde depresyon, anksiyete, beden imajı algısı, cinsellik ve yaşam kalitesi üzerinde olumsuz sonuçları da getirebilmektedir.
Sonuç: Stomanın kalıcı ya da geçici olmasına bakılmaksızın anksiyeteyi artırdığı, cinsel yaşamı ve doyumu olumsuz yönde etkilendiği saptandı. Ayrıca danışmanlık ya da eğitim alan hastaların yaşam kalitesinin ve stomaya uyumunun daha iyi olduğu sonucu bulundu. 

Anahtar Kelimeler

Anksiyete, cerrahi stomalar, cinsellik, ileostomi, kolostomi, yaşam kalitesi.

Kaynakça

• McGee MF. Stomas. JAMA. 2016;315(18):20-32.
• Ostomy Guidelines Task Force, Goldberg M, Aukett LK, Carmel J, Fellows J, Folkedahl B, Pittman J, Palmer R. Management of the patient with a fecal ostomy: best practice guideline for clinicians. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2010 Nov-Dec;37(6):596-8. doi: 10.1097/WON.0b013e3181f97e37.
• Yılmaz G, Harputlu D, Pala Mİ, Mert T, Çakıt H, Sücüllü İ, Kuzu MA. Türkiye’de stoma açılan hastaların kesitsel değerlendirmesi. Turk J Colorectal Dis. 2021;31:136-142. doi: 10.4274/tjcd.galenos.2020.2020-10-10
• Wound, Ostomy and Continence Nurses Society; Guideline Development Task Force. WOCN Society clinical guideline: Management of the adult patient with a fecal or urinary ostomy-An executive summary. J Wound Ostomy Continence Nurs. 2018 Jan/Feb;45(1):50-58. doi: 10.1097/WON.0000000000000396.
• Öztürk O, Yalçın BM, Ünal M, Yıldırım K, Özlem N. Sexual dysfunction among patients having undergo colostomy and its relationship with self-esteem. J Family Med Community Health. 2015;2(1):1028. Ayaz S. Stomalı bireylerde hemşirenin rolü. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2007;27:86-90.
• Çakır SK, Özbayır T. Assessment of patient anxiety levels before and after stoma surgery. Turk J Colorectal Dis. 2018;28:159-163. doi: 10.4274/tjcd.15046.
• Bahayi K. İleostomi ve kolostomi ameliyatı olan hastaların depresyon anksiyete ve cinsel işlev bozukluk düzeylerinin saptanması [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü; 2015.
• Sceats LA, Dehghan MS, Rumer KK, Trickey A, Morris AM, Kin C. Surgery, stomas, and anxiety and depression in inflammatory bowel disease: a retrospective cohort analysis of privately insured patients. Colorectal Dis. 2020 May;22(5):544-553. doi: 10.1111/codi.14905.
• Thorpe G, McArthur M, Richardson B. Bodily change following faecal stoma formation: qualitative interpretive synthesis. J Adv Nurs. 2009 Sep;65(9):1778-89. doi: 10.1111/j.1365-2648.2009.05059.x.
• Ory C, Burgess-Stocks J, Hooper J. Intimacy After Ostomy Surgery Guide. United Ostomy Associations of America (UOAA); 2018. [Erişim Tarihi: 25.12.2020] Erişim adresi: https://www.ostomy.org/wp-content/uploads/2018/03/Intimacy-After-Ostomy-Surgery-Guide.pdf
• Mahjoubi B, Mirzaei R, Azizi R, Jafarinia M, Zahedi-Shoolami L. A cross-sectional survey of quality of life in colostomates: a report from Iran. Health Qual Life Outcomes. 2012;10:136. doi: 10.1186/1477-7525-10-136.
• Schmelzer M. Lower gastrointestinal problems. In: Lewis S, Dirksen S, Heitkemper M, Bucher L, editors. Medical surgical nursing assessment and management of clinical problems. 9th ed. Missouri: Mosby; 2014. p. 961-1006
• Ege E, Akın B, Arslan S, Bilgili N. Sağlıklı kadınlarda cinsel fonksiyon bozukluğu sıklığı ve risk faktörleri. TÜBAV Bilim Dergisi. 2010;3(1):137-144.
• Flynn KE, Reese JB, Jeffery DD, Abernethy AP, Lin L, Shelby RA, et al. Patient experiences with communication about sex during and after treatment for cancer. Psychooncology. 2012 Jun;21(6):594-601. doi: 10.1002/pon.1947.
• Shaffy SK, Karobi D, Gupta R. Psychosocial experience of the patients with colostomy/ilesotomy: a qualitative study. Indian J Soc Psychiatry. 2014;30(1-2):28-34.
• Traa MJ, De Vries J, Roukema JA, Rutten HJ, Den Oudsten BL. The sexual health care needs after colorectal cancer: the view of patients, partners and health care professionals. Support Care Cancer. 2014 Mar;22(3):763-72. doi: 10.1007/s00520-013-2032-z.
• Karadağ A. Stoma ve parastomal alanın değerlendirilmesi. Turk J Colorectal Dis. 2008;2:63-70.
• Danielsen AK, Burcharth J, Rosenberg J. Patient education has a positive effect in patients with a stoma: a systematic review. Colorectal Disease. 2013;15(6):276–283. doi:10.1111/codi.12197.
• Yaşan A, Ünal S, Gedik E, Girgin S. Kalıcı ve geçici ostomi yapılmış kişilerde yaşam kalitesinde değişim, depresyon ve anksiyete. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2008;9:162-168.
• Başıbüyük M. Stomalı hastalarda erken dönemde anksiyete [Yüksek lisans tezi]. Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2014.
• Sütsünbüloğlu E. Stoması olan bireylerin cinsel doyum ve fonksiyonlarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2016.
• Nalcı D. Stomalı hastalarda yaşam kalitesinin ve eğitim gereksinimlerinin değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2016.
• Dizer B. Stomalı hastaların etkin beslenme stratejilerinin belirlenmesi [Doktora tezi]. Ankara: GATA Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2009.
• Tarı Ö. Abdominal stomalı hastalarda yaşam kalitesinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2011.
• İslamtürk F. Kolostomili hastalarda stomalı yaşama uyumlarının ve yaşam kalitelerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
• Duluklu B. Kalıcı kolostomisi olan bireylerde stoma torbasına konulan lavanta esansiyel yağının kokunun giderilmesine, yaşam kalitesine ve stoma uyumuna etkisi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
• Moraes JT, Borges EL, Santos CF, Silva ME, Sá FS. Prevalence of anxiety and depression in persons with ostomies. J Wound Ostomy Continence Nurse. 2020;47(6):595-600. doi: 10.1097/WON.0000000000000718.