Hadisçilerdeki Tevsikü’l Cemai

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 363 - 383, 30.12.2020

Asma Albogha

https://doi.org/10.32711/tiad.797902

Öz

Bu çalışmada Tevsiku’l cemai" ravilerin hepsini bir arada tadil etmek "bütün yönleriyle incelenecektir. Tevsiku’l cemai’nin manası, Tevsiku’l Zimni ile alakası, hükmü ve ulema tarafından ne kadar itimad edildiği, tadil yöntemleri arasındaki mertebesi ve onunla amel etmenin şartları da açıklanmıştır. Ayrıca tevsiku’l cemainin türleri de sıralı bir şekilde anlatılmıştır. Tevsiku’l Cemai dört şekilde yapılmaktadır; bunların ilki: sika ravilerden başkasının rivayetinin yer almadığı rivayetlerdir. İkinci tür: Meşyeha kitaplarıdır; bu kitaplar sika ravilerle sınırlandırılmış ve hakkında cerh olan hocaların da zikredildiği Meşyeha kitapları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ayrıca bu çalışmada söz konusu Meşyeha kitapları ve sika ravilerin toplandığı kitaplar arasındaki farklar da açıklanmıştır. Tevsiku’l cemai şekillerinden üçüncüsü ise; hadis kitaplarında ravilerinin sika olduğuna dair hüküm verilen isnattır. Dördüncü şekil zayıf raviler hakkında eser tasnif eden hocalardır; bu eserlerde sika ravileri almamak şart koşulmuştur. Zikredilen bu türler, uygulamaları, alimlerin ne kadar itimat ettiği ve bu türler hakkında yapılan tenkit ve itirazlar da çalışmanın içerisinde bulunmaktadır. Sonuçta ise tevsiku’l cemai ve cerh arasında karşılaştırma yapılarak değerlendirme yapılmıştır. Bu çalışmada bahsedilen sonuçların yanısıra bu yöntemin alimlerce muteber ve onunla amel edilen bir yöntem olduğuna da ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Tevsikul cemai, Tadil, Tevsiku’l Zimni, Meşyeha, Sika

التوثيق الجماعي عند المحدثين

Öz

تتجه الدراسة إلى الحديث عن التوثيق الجماعي، القائم على تعديل جماعة لهم صفة مشتركة بشكل جماعي، وجمع مفرداته، فقامت بتوضيح معناه وتوضيح العلاقة بينه وبين التوثيق الضمني، ثم بينت حكمه عند العلماء واعتماده عندهم، ومرتبته وشرط إعماله، أيضاً عرضت الدراسة أشكال التوثيق الجماعي بشكل متسلسل، حيث تفرع إلى أربعة أشكال، الأول: رواية من عُرف عنه أنه لا يروي إلا عن ثقة، ثم الشكل الثاني وهو المشيخات المقيدة بالثقات، والمشيخات التي اشترط أصحابها تبيين الجرح في الشيوخ الذين سيذكرهم إن وجد، كما وبينت الفرق بين هذه المشيخات وبين الكتب التي جمعت الرواة الثقات، ثم انتقلت إلى الشكل الثالث من أشكال هذا التوثيق وهو ما ورد في كتب الحديث من الحكم على إسناد بأن رجاله ثقات، ثم إلى الشكل الرابع وهو شيوخ من صنف في الضعفاء واشترط أن لا يبقي إلا من هو ثقة أو صدوق، مع ذكر تطبيقات كل شكل وأمثلته، واعتماد العلماء عليه، والاعتراضات والانتقادات إن وجدت، وفي النهاية ناقشت مسألة تعارض التوثيق الجماعي مع الجرح، وخلصت الدراسة بالإضافة إلى توضيح أشكال التوثيق الجماعي وحكم العلماء فيها وتطبيقاتها، إلى أن التوثيق الجماعي معتبر عند العلماء ومعمول به كما اتضح من الأمثلة التي عرضت أثناء البحث.

Anahtar Kelimeler

الحديث, التوثيق الجماعي, تعديل،, التوثيق الضمني, المشيخات, ثقة

Al Tawthiq Al Gamaii At Muhaddithin

Öz

In this study, the Tawthiq Al Gamaii " tadiil the narrators together" will be analyzed in all aspects. The meaning of the Tawthiq Al Gamaii, Its relation to Tawthiq Demni, his ruling and how much he is trusted by the muhaddithun, its rank among the amendment methods and the conditions of acting with it are also explained. In addition, the types of the Tawthiq Al Gamaii are described sequentially. Tawthiq Al Gamaii is made in four ways. The narration of those who are known to only narrate with confidence. Then the study presented the second form of this documentation, which is Mashiakhat committed to trust. The third form of Tawthiq Al Gamaii is; It is a chain of transmission in hadith books to the ruling that sikat narrated it. The fourth number is the shouyh who rated works on weak reporters. It is required not to take the sikat narrators in these works. The mentioned species, their applications, the extent of scientists confidence, and the criticisms and objections made about these species were included in the study. As a result, the evaluation was made by making a comparison between the Tawthiq Al Gamaii and the cerh. In addition to the results mentioned in this study, it was found that this method is a valid method by the scholars and operated by it.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Tawthiq Al Gamaii, Tadiil,, Tawthiq Demni, Mashiakhat, Sikat

Kaynakça

• Avuni, Hâtem b. âref eş-Şerîf. Hulâsatu’t-Taʾsîl li-‘İlmi’l-Cerh ve’t-Ta‘dîl. Mekke: Dâru ‘Alâmi’l-Fâva’id, 1421.
• Avuni, Hâtem b. âref eş-Şerîf. Şarhu’l-Mavkiza li’z-Zehebî. Suudi Arabistan: Dâru İbn el-Cevzi, 1427.
• Cüdeî, Abdullah b. Yusuf. Tâhrîr Ulumi’l-Hadis. Beyrut: Müessesetü’r -Reyyân, 1424/2003.
• Dârakutnî, Alî b. Ömer b. Ahmed. Sünenü’d-Dârekutnî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
• Ensârî, Muhamed b. Abdilbâkî Kadî’l-Mârestan. Ahâdîsu’ş-Şuyûhi’s-Sıkât. Mekke: Dâru ‘Alâmi’l-Fâva’id, 1422.
• Esmerî, Hâled. et-Tâ‘dil ed-Dımni inda İbn Adî li-Şuyuhihi. Mekke: Ummu’l-Kurâ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1429.
• Hatîb, Ahmed b. Alî el-Bağdâdî. el-Kifâye fi ilmi’r-rivâye. Medine: el-Mektebetu’l-İlmiyye, ts.
• Hatîb, Ahmed b. Alî el-Bağdâdî. Tarihu Bağdad. Thk: Beşşar Âvvâd Mârûf. Beyrut, Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• Heysemî, Ebu'l-Hasen Nûrü'd-Dîn Ali b. Ebi Bekir b. Süleymân. Mecma'l-Zav’âid ve Menbâʿl-fâvâ’id. Thk. Husâmü'd-dîn el-Kudsî. Kahire: Mektebi’l-Kudsî, 1994.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullâh. et-Temhîd. Fas: Vezâretü Umûmi’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1387.
• İbn Adî, Abdullâh b. Adî el-Cürcânî. el-Kâmil fî Duʿafâʾi’r-Ricâl. Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiye, 1418/1997.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Cerh ve’t-Ta‘dîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1952.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askâlanî. Ta‘cîlu’l-menfa‘ati bi Zavâ’idi Ricâli’l-E’immeti’l-Arba‘ati. Beyrut: Dâru’l-Beşâir, 1996.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askâlanî. Takrîbü’t-Tehzîb. Suriye: Dâru’r-Reşîd, 1986.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askâlanî. Tehzîbu’t-Tehzîb fî Ricâli’l-Hadîs. Hint: Matbaatu Dâireti’l- Maârîfi’n Nizâmiye, 1326.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askâlanî. Lisânü’l-Mîzân. Thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2002.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammad. Suâlâti Ebî Dâvûd li-lʾİmâmi Ahmed b. Hanbel fî Cerhi’r-Ruvâti ve Taʿdîlihim. Medine: Mektebetü’l-Ulûm, 1414.
• İbn Receb, Abdurrahmân b. Ahmed el-Hanbeli. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Medine: Mektebetü'l-Gurabâî el-Eseriyye, 1996.
• İbn Receb, Abdurrahmân b. Ahmed el-Hanbelî. Şerhu ‘İleli’t-Tirmizî. Thk. Hemmâm Abdurrahîm. Ürdün: Mektebetu’l-Menâr, 1987.
• İbnü’t-Türkmânî, Alâuddin Alî b. Osmân. el-Cevherü’n-Nakī fi’r-Reddi ale’l-Beyhakī. Y.y: Dâru’l Fikr, t.s. İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillâh b. Sâlih. Marifetu's-Sikāt. Medine: Mektebetü'd-Dâr, 1985.
• İsmâîlî, Ebû Bekr Ahmed b. İbrâhîm b. İsmâîl el-Cürcânî. el-Mu‘cem fî esâmî şüyûhi Ebî Bekr el-İsmâʿîlî. Medine: Mektebetü’l-Ulûm, 1410.
• Kettânî, Muhammed b. Ca‘fer b. İdrîs el-Hasenî. er-Risâletü’l-Müsteṭrafe li-beyâni Meşhûri Kütübi’s-Sünneti’l-Müşerrefe. Beyrut: Dâru’l-Beşeiri'l İslamiye, 2000.
• Minyâvî, Mahmud b. Muhamed. Şarhu’l-Mavkiza li’z-Zehebî. Mısır: Mektebetu’ş-Şâmila, 2011.
• Mizzî, Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yusuf Ebu’l-Haccac. Tehzîbu’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl. Thk. Beşşar ‘Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Muessestu’r-Risale, 1400/1980.
• Moğultay, Alâüddîn b. Kılıç. Şerhu Sünen ibnü Mâce. Mekke: Mektebetu Nizâr Mustafa el- Baz, 1999.
• Mu‘allimî, Abdurrahman b. Yahya. et-Tenkîl'u Bima Fi Te’nîbi ’l-Kevseri Mina'l-Abâtil. Y.y: Mektebetü'l-Maârif, ts.
• Omar, Beşîr Ali. Menhecu’l-İmâmi Ahmed Fi İʿlâli’l-Ahâdîs. Riyad: Vakfı’s-Selâm, 2005.
• Sehâvî, Şemsuddîn Muhammed b. Abdurrahman b. Muhammed. Fethu’l-Muğîs bi Şerhi Elfîyyeti’l-Hadîs li’l-Irâki. Thk. Ali Hüseyîn Ali. Mısır: Mektebetu’s-Sünne, 1424/2003.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celalüddin Abdurraman b. Ebî Bekr. Tedrîbu’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî. Riyâd: Dâru Taybe, 2006.
• Tahâvî, Abdulazîz b. Sa‘d. Dirâsatu’l-Mutakallami Fîhem Min Ricâli Takrîbi’t-Tehzîb. Suudi Arabistan: İmam Muhammed b. Saud Üniversitesi, Doktora Tezi, 1985.
• Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah b. Bahâdır. en-Nüket ‘alâ Mukaddimeti İbni’s-Salâh. Riyad: Dâru Edvâi’s-Selef, 1998.
• Zeylaî, Abdullah b. Yusuf b. Muhammed Ebû Muhammed el-Hanefî. Nusbü’r-Râye li-Tahrîci Ehâdîsi’l-Hidâye. Beyrut: Müessesetü’r- rayyen, 1997.