Yeryüzünün Diriltilişinin Yeniden Diriliş İçin Delil Olması Meselesine Kur’anî Bir Bakış

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 690 - 714, 31.12.2022

Yahya Arslan

https://doi.org/10.32711/tiad.1156513

Öz

Kur’an-ı Kerim çok geniş bir muhtevaya sahip olmakla birlikte temelde tevhit, nübüvvet ve ahiret konularını içermektedir. Gaybi bir konu olan ahireti ve yeniden dirilmeyi ise görünen âlemden deliller sunarak insanlara arz etmiştir. Bu delillerin en önemlilerinden birisi de ölümünden sonra yeryüzünün diriltilmesidir. Bu çalışmada önemine binaen yeniden diriliş hadisesini, yeniden dirilişe delil olarak sunulan ölümünden sonra yeryüzünün diriltilişi ve diğer bazı delilleri zikretmek ve Allah Teâlâ’nın ilim, irade ve kudretine dikkatleri çekmek amaçlanmaktadır. Yöntem olarak konu ile alakalı âyetler odak nokta seçilmekte, ardından bu âyetlerin tefsiri bağlamında başta klasik tefsirler olmak üzere modern tefsirler ve yine bu âyetlerin yorumlanması hususunda yapılmış diğer çalışmalar taranmaktadır. Kapsam bakımından yeryüzünün yoktan yaratılması, ölümü, tekrar diriltilmesi, insanların ölümü, yeniden diriltilmeleri, yeryüzünün diriltilmesinin insanların diriltilmesine delil oluşu gibi konular değerlendirilmektedir. Neticede yeniden diriliş hadisesi ölümünden sonra diriltilen yeryüzüne kıyasla izah edilmekte, bu hadise bağlamında Yüce Allah’ın ilim ve kudretine, irade ve tedbirine dikkatler çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Yeryüzü, İnsan, Ölüm, Diriliş.

Kaynakça

• Arslan, Ali. Büyük Kur’an Tefsiri. 16 Cilt. İstanbul: Arslan Yayınları, ts.
• Arslan, Yahya - Yılmaz, Hasan. “İnsanın Biyolojik Yaratılışıyla İlgili Kur’an Âyetlerinin Yorumu”. Mütefekkir 9/17 (2022), 199-220.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meâlimü’t-tenzîl. 5 Cilt. Beyrut: Daru İhyai’t Türasi’l-Arabi, 1999.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullāh b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. 5 Cilt. Beyrut: Daru İhyai’t Türasi’l-Arabi, 1997.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’an’ı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. 9 Cilt. Dımeşk: Daru Tavgi’n Necat, 2001.
• Bursevî, İsmâil Hakkı. Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kurʾân. 10 Cilt. Beyrut: Daru-l Fikr, ts.
• Canan, İbrahim. Kütüb-i Sitte: Muhtasarı Tercüme ve Şerhi. ed. Ahmet Hikmet Ünalmış. 18 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, 1988.
• Çelebi, İlyas. “Gayb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13/404-409. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Çelik, Muhammed. “Kur’an’da Ölümden Sonra Dirilişin Akli Temelleri”. Diyanet İlmi Dergi 40/1 (2004), 41-61.
• Çelik, Ömer. Hakk’ın Dâveti Kur’ân-ı Kerîm Meâli ve Tefsîri. 5 Cilt. İstanbul: Erkam Yayınları, 2020.
• Düzdağ, M. Ertuğrul. Mehmed Âkif Ersoy Tefsir Yazıları ve Vaazlar. Ankara: DİB Yayınları, 3. Basım, 2016.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. 4 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l Asriyye, ts.
• Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turasi’l-Arabî, 3. Basım, 1999.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru Tunusiyye, 1984.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Galib b. Abdirrahmân b. Galib el-Muhâribî el-Gırnâtî el-Endelüsî. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l Kütübi’l İlmiyye, 2002.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-azîm. 8 Cilt. Daru Tayyibe, 2. Basım, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. 2 Cilt. Daru İhyai’l Kütübi’l Arabi, ts.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabi, 1. Basım, 2001.
• İsfahânî, Ebü’l-Kasım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kurʾân. Dımeşk: Daru’l Kalem, 1991.
• Karagöz, İsmail vd. Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: DİB Yayınları, 7. Basım, 2017.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2007.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-ahkâmi’l-Kurʾân. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
• Kutluer, İlhan. “Ruh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/193-197. Ankara: TDV Yayınları, 2018.
• Mahallî, Celâleddin - Süyûtî, Celâleddin. Tefsîrü’l-Celâleyn. Diyarbakır: Seyda Yayınları, 2016.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Teʾvîlâtü’l-Kurʾân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-uyûn. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc. Sahîh-i Müslim. 5 Cilt. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, ts.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. es-Sünen. 10 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r Risale, 2001.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât. Medârikü’t-tenzi’l-ve hakâiku’t-te’vil. 3 Cilt. Beyrut: Dar İbn Katheer, 7. Basım, 2017.
• Nurbaki, Halûk. Kur’an Mucizeleri. İstanbul: Damla Yayınevi, 4. Basım, 1986.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t-Tefâsîr. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-jîl, 2. Basım, 1979.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys İmâmü’l-hüdâ Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Bahrü’l-ulûm. 3 Cilt, ts.
• Seyyid Kutub. fî Zılâli’l-Kur’an. çev. Salih Uçan vd. 10 Cilt. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1991.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Fethu’l-kadîr el-câmiʿ beyne fenneyi’r-rivâye ve’d-dirâye min ʿilmi’t-tefsîr. 6 Cilt. Dımeşk: Daru İbni Kesir, 1993.
• Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. V Cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Muessesetü’r-Risale, 1. Basım, 2000.
• Topaloğlu, Bekir. “Bâri’”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/73. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Topaloğlu, Bekir. “Ölüm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/34-35. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas. Kelâm Terimleri Sözlüğü. Ankara: İSAM Yayınları, 5. Basım, 2017.
• Tunç, Cihat. “Ecel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/380-382. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Uludağ, Süleyman. “Ruh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/192-193. Ankara: TDV Yayınları, 2018.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Basît fî tefsîri’l-Kurʾân. 25 Cilt. İmadetü’l Bahsi’l İlmiyye, 2009.
• Yağcı, Cengiz. “Ba’s”. Şamil İslam Ansiklopedisi. 1/269-270. İstanbul: Şamil Yayınevi, 2000.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Acbü’z-Zeneb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/319-320. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Ba’s”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/98-100. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Ruh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/187-192. Ankara: TDV Yayınları, 2018.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Vahdâniyyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42/428-430. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Yavuz, Yusuf Şevki - Çetin, Abdurrahman. “Âyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/242-244. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Yenda Yayın-Dağıtım, ts.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan hakâʾikı gavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l Kitabi’l Arabî, 3. Basım, 1986.