Dinden Mücerret Bir Tesellinin İmkânı Üzerine: İliyya Ebû Mâdî’nin Felsefetu’l-Hayat Kasidesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 399 - 418, 30.06.2022

Adnan Arslan

https://doi.org/10.33718/tid.1098792

Öz

Osmanlı Devleti’nin dağılma sürecine girdiği 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Lübnan, Suriye, Filistin ve Ürdün’den pek çok insan sosyopolitik nedenlerden dolayı Amerika’ya göç etmiştir. Kendilerini bir anda bambaşka bir dünyada bulan bu göçmenler arasında edebi yetkinliğe sahip olan yazarlar bir araya gelmiş ve dernekler kurmuşlardır. İleride “Mehcer Edebiyatı” olarak tanımlanacak bu entelektüel kesimin sundukları edebi ürünler, biçim ve muhtevaya getirdikleri açılımlarıyla edebiyat araştırmalarına konu olmaktadır. Bu çalışmada Mehcer edebiyatının öne çıkan isimlerinden olan İliyya Ebû Mâdî’nin hayata iyimser bakma çağrısında bulunan bir şiiri incelenmiştir. Şair şiirinde hayata olumlu bakabilmenin ilkelerini ve gerekçelerini savunmaktadır. Ölüm gibi kaçınılmaz bir gerçeğe dahi şairin iyimser bakmaya çalıştığı fakat bunu yaparken dini referanslara atıfta bulunmadığı dikkatimizi çekmiştir. Şiirin tümüne bakıldığında, ölüm başta olmak üzere türlü musibetler karşısında insanın hayatta ihtiyaç duyduğu gerçek teselli ve dayanak noktasının dinden soyutlanmış bir bakış açısıyla elde edilebileceği iddiası anlaşılmaktadır. Zira şair yeniden diriliş, cennet, tevekkül, sevap gibi dini kavramları kullanmaksızın zorluklara göğüs germeyi ve ölümden korkmamayı tavsiye etmektedir. Çalışmada böyle bir iyimserlik ve tesellinin imkânı mezkûr şiir üzerinden tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap dili beagati, mehcer edebiyatı, arap şiiri

Kaynakça

• Abdüddâyim, Sâbir. Edebu’l-mehcer: Dirâsetun Te’sîliyye. Beyrut: Dâru’l-Maârif, 1993.
• Cebbâra, Teysîr. Târîhu’d-Devleti’l-Osmâniyye. Ramallah: İmâdetu’l-Bahsi’l-İlmî, 2015.
• Demirayak, Kenan. “Ebû Mâdî’nin et-Talâsim “Bilmeceler” Şiirine Bir Muâraza”. Ekev Akademi Dergisi 8/20 (Yaz 2004), 307-327.
• Ebû Mâdî, İliyyâ. İliyyâ Ebû Mâdî el-A´mâlu’ş-şi´riyyetu’l-kâmile. haz. Abdulkerîm el-Eşter. Kuveyt: Muessesetu Câizeti Abdilazîz Su´ûd, 2008.
• Fazlıoğlu, Şükran. “Ebû Mâdî, İliyya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. EK-1/366-367. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• Hafâcî, Muhammed Abdulmun´im. Kıssatu’l-edebi’l-mehcerî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Lubnânî,1973.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn. Lisânu’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdir, 1414.
• İsâ Nâ´ûrî, Edebu’l-mehcer. Mısır: Dâru’l-Maârif bi-Misr, ts.
• Kemâl Salîbî, Târîhu Lubnân el-Hadîs. Beyrut: Dâru’n-Nehâr, 1991.
• Safve, Necde Fethî. Îliyyâ Ebû Mâdî ve’l-hareketu’l-edebiyye fi’l-mehcer. Bağdat: Matbaatu’l-Hukûmet, 1945.
• Şeyha, Muhammed el-Emîn. et-Teşkîlu’l-üslûbî fî’ş-şi´ri’l-mehcerîyyi’l-hadîs. Beskera: Muhammed Haydar Üniversitesi, Doktora Tezi, 2008-2009.