Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Gruplara Yönelik Şiddet

Yıl 2020, Sayı: 4-5, 231 - 243, 15.06.2020

Mahmut Kaya

Öz

Savaşlar ve çatışmalar doğrudan ve dolaylı olarak şiddetin açığa çıktığı kitlesel olaylardır. Savaş ve çatışmalardan kaynaklı şiddetten kaçışın sonucu olarak gelişen zorunlu göçler, insanları ülkelerinden koparıp ulus aşırı ilticaya zorlar. Yerinden edilmişlikle gerçekleşen göç süreçleri ve varış noktaları da mülteciler açısından farklı yoğunlukta şiddet riskleri taşır. 2011 yılında Suriye’de başlayan çatışmalar, Türkiye’ye günümüz itibariyle 3.6 milyon mültecinin gelmesine neden olmuştur. Mülteci kitlesi içerisinde kadınlar, yaşlılar, yetim ve öksüzler, refakatsiz çocuklar gibi birçok kırılgan grup bulunmakta ve bu hassas gruplar çeşitli problemlerle karşılaşmaktadır. Barınma, sağlık, eğitim, istihdam gibi çoğu problemin yanı sıra mültecilere yönelik şiddet de önemli bir olgu olarak dikkat çekmektedir. Türkiye’deki Suriyeli mülteci gruplara yönelik şiddet birçok açıdan ele alınabilir. Fiziki şiddet, ekonomik şiddet, kültürel şiddet, cinsel şiddet bunlardan bir kısmıdır. Bu çalışmada genel olarak mülteci grupların maruz kaldığı şiddet ele alınırken daha özel olarak mülteci kadınların yaşadığı şiddet çeşitli veri setleri üzerinden tartışılmaktadır. Mültecilere yönelik algılar, ev sahibi toplumun sosyokültürel değerleri ve insan hakları bilinci şiddetin yoğunluğunu ve yaygınlığını önemli ölçüde etkilemektedir. Türkiye’ye yerleşen mülteciler de söz konusu yapı içerisinde çeşitli düzeyde şiddete maruz kalmakta ve aynı zamanda şiddetin taşıyıcılığını da yapmaktadır. Mülteciler, sosyal bir grup olarak kırılgan/hassas gruplar içinde yer alırken mülteci kitlesi içindeki kadınlar ise çifte dezavantajlılığı en yoğun yaşayan cinsiyet grubudur. Mülteci kadınlara yönelik şiddet, ev sahibi toplumun yanı sıra mülteci gruplarca da yapılmaktadır. Aile hayatı, toplumsal hayat, çalışma ve eğitim hayatı gibi alanlarda kadınlar kültürel şiddetten cinsel ve ekonomik şiddete kadar birçok şiddet türüne maruz kalmaktadır. Sonuç olarak şiddetin azaltılması ve insan hakları bilincinin oluşması için mülteci gruplar ve ev sahibi topluma yönelik çok katmanlı eğitim ve sosyal uyum faaliyetlerinin yapılması zorunludur.

Anahtar Kelimeler

Göç, Suriyeli Mülteciler, Şiddet, Mülteci Kadınlar

Kaynakça

• AFAD, Türkiye’deki Suriyeli Kadınlar, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, (https://www.afad.gov.tr/upload/Node/17934/xfiles/turkiye_deki-suriyelikadinlar_ -2014_2_.pdf), (2014). (25.11.2019).
• Anani, Ghida, “Dimensions of gender-based violence against Syrian refugees in Lebanon”,https://www.law.columbia.edu/sites/default/files/microsites/gendersexuality/Gender_Justice_Fall_2018/anani_-_forced_migration_review_2013.pdf, (01.12.2019).
• Bayram, Yavuz, “Türk Yazılı Basınında Suriye’li Sığınmacılara İlişkin Polis-Adliye Haberlerinde Şiddetin Çerçevelenmesi: Hürriyet, Sabah ve Sözcü Gazeteleri Örneği”, Zorunlu Göçler Ve Doğurduğu Sosyal Travmalar, Yayın Editörü: Adem Solak, Ankara: Hegem Yayınları, 2018, 164-184.
• Farhat, Jihane Ben, Blanchet, Karl Bjertrup, Pia Juul Veizis, Apostolos Perrin, Clément Coulborn, Rebecca M., Mayaud Philippe and Cohuet, Sandra, “Syrian Refugees in Greece: Experience With Violence, Mental Health Status, And Access to Information During The Journey And While in Greece”, BMC Medicine 16:40, (2018), 1-12.
• Fengler, Susanne and Kreutler, Marcus, “Migration coverage in Europe’s media A comparative analysis of coverage in 17 countries”, Otto Brenner Stiftung Frankfurt/Main 2020 OBS Working Paper 39 ISSN: 2365-1962 https://www.ottobrennerstiftung.de /fileadmin/user_data/stiftung/02_Wissenschaftsportal/03_Publikationen/AP39_Migration_EN.pdf (31.01.2020).
• Gürpınar, Bulut, “Feminist Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Ve Barış: Suriye İç savaşı Ve Kadınlar”, Alternatif Politika, 2017, 9 (3): 471-494.
• http://www.unhcr.org/tr/tum-multecilerin-yasadigi-koruma-sorunlari-kadinlar-tarafindan-da-paylasilir, (25.11.2019).
• https://www.unhcr.org/tr/multeci-kimdir, (01.12.2019).
• https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638, (25.11.2019).
• https://www.birhaberoku.com/vahset-9-aylik-hamile-suriyeli-kadina-tecavuz-edip-ogluyla-birlikte-oldurduler--19651, (01.12.2019).
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43414137, (01.12.2019).
• Kaya, Mahmut. ve Orhan Demirağ, Ebru. H., “Türkiye'deki Suriyeli Kadın Sığınmacıların İş Piyasasındaki Çalışma Koşullarına Sosyolojik Bir Bakış: Şanlıurfa Örneği”, H. M. Paksoy, K. Sarıçoban, Ö. Özkan, E. Yildirimci. (Edt.), II. Uluslararası Ortadoğu Konferansları: Ortadoğu’daki Çatışmalar Bağlamında Göç Sorunu. Bildiri Kitabı. Kilis: 7 Aralık Üniversitesi Matbaası, 2016, 155-171.
• Kaya, Mahmut, “Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Kadınların Evlenme Deneyimleri: Fırsatlar ve Riskler”, Bursa Büyükşehir Belediyesi Uluslararası Göç Ve Kadın Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Editör Doç. Dr. Nuri Korkmaz Baskı; Aralık 2018, Bursa Star Matbaacılık ISBN 978-605-9968-89-8, 2018a.
• Kaya, Mahmut, “İki Hukuk Arasında Arafta: Suriyeli Kadın Mültecilerin İnformel Evlilikleri Ve Boşan(Ama)Ma Krizi,” Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR) Vol:5 Issue:31, 2018b, 4709-4721.
• Kaya, Mahmut “Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacıların Basın-Yayın Faaliyeti: Harmal Gazetesi Örneği”, Göç Mültecilik Ve İnsanlık Tebliğler Kitabı, ISBN 9786055116682, Kartepe Zirvesi 2018c, Kocaeli.
• MAZLUMDER, Kamp Dışında Yaşayan Suriyeli Kadın Sığınmacılar Raporu, 2014.
• Özerkmen, Necmettin ve Gölbaşı Haydar, “Toplumsal Bir Olgu Olarak Şiddet”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl: 2010, VIII Sayı: 15, 22-37.
• Özmen, Şule Yüksel, “Dijital Şiddet, Siber Zorbalık Ve Yeni Medya Okuryazarlığı Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi ,Cilt: 11 Sayı: 61 Yıl: 2018.
• Polat, Oğuz, “Şiddet”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2016, Cilt: 22 - Sayı: 1, 15-34.
• Sözcü Gazetesi, 7 Temmuz 2016 tarihli sayı.
• UNCHR, Global Trends Forced Dısplacement In 2017, https://www.unhcr.org/5b27be547, (01.12.2019).
• UNHCR, 2018 Annual Report Regional Refugee & Resilience Plan (3RP), https://data2. unhcr.org /en/documents/download/68557, (01.12.2019).
• World Health Organization, World Report on Violence and Health, Edited by Etienne G. Krug, Linda L. Dahlberg, James A. Mercy, Anthony B. Zwi and Rafael Lozano Geneva: WHO, 2002.