Antik Çin Sarayının Mitolojik Temsili: Son İmparator Filmi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 32, 22.01.2025

Yasemin Demir

Öz

Kitle iletişim araçlarındaki teknolojik yenilikler göstergebilimi diğer dallarda kullanılmasına aracı olmuştur. Bu bağlamda sinemada görselliğin öncelendiği ve göstergebilim ışığıyla film sahneleri yorumlanabilme, anlam yaratılabilmektedir. Göstergebilim, anlamdırmalar ve yorumlamalarla ilintili bir ana bilim dalıdır. Bu anlam yaratma gösterge, gösteren ve gösterilen arasındaki ilişkilerden doğmaktadır. Göstergebilim yaklaşımı, sinema araştırmalarında hem teorik görüşlerin meydana getirilmesi hem de analiz tekniği olarak uygulamaya geçilmesi gündemde olmuştur. Bu çalışmada göstergebilim analiz tekniği kullanılmıştır. Roland Barthes’ ın göstergebilim yaklaşımı baz alınarak Son İmparator filmi analiz edilmiştir. Çin’in Yasak Şehir’ de mitolojik hayvan figürlerine ağırlık verildiği görülmüştür. Bu gizemli mitolojik figürlerin sarayları koruduklarına inanılmaktadır; filmde Antik Çin’in gelenekleri ve kültürel değerleri sembolik anlatımla sunulmaktadır. Bu durum toplumun kendi örf ve adetlerine bağlı kalındığının göstergesidir. Çalışmanın temel amacı, Son İmparator filmini göstergebilim yaklaşımıyla analiz etmektir; ayrıca Çin halkının dini ritüellerini kullandıkları sembolik hayvan figürleri anlamlandırmayı hedeflemektir. Film, birer anlamlandırma aracı olarak düşünüldüğünde önemli olabilmektedir. Bu analiz sonucunda Çin’in yaşam tarzlarındaki önemli sembolleri, kültürel değerleri ve dini inançları gösterge dizgeleriyle ortaya çıkarılmıştır. Aynı zamanda Yeni Çin Cumhuriyeti geleneğine nazaran Yasak Şehir’deki toplumsal değerlerin geçmişten günümüze kadar sürdüğü görülmüştür. Bunun yanı sıra saray içinde, mimari yapılarda ve kıyafetlerde kullanılan hayvan figürleri önemli bir unsur hâline gelmiştir. Hayvan figürlerinden biri olan ejderha sıklıkla kullanılmıştır. Bu ejderha simgesi gücü, ihtişamı, merhameti ve statüyü temsil etmektedir. Filmin ışık tasarımına bakıldığında genellikle doğal aydınlatma tercih edilmiş ve öne çıkan semboller belirginlik kazanmıştır

Anahtar Kelimeler

Sinema, Göstergebilim, Barthes, Sembolizm, Son İmparator

Antik Çin Sarayının Mitolojik Temsili: Son İmparator Filmi Üzerine Bir İnceleme

Öz

Kitle iletişim araçlarındaki teknolojik yenilikler göstergebilimi diğer dallarda kullanılmasına aracı olmuştur. Bu bağlamda sinemada görselliğin öncelendiği ve göstergebilim ışığıyla film sahneleri yorumlanabilme, anlam yaratılabilmektedir. Göstergebilim, anlamdırmalar ve yorumlamalarla ilintili bir ana bilim dalıdır. Bu anlam yaratma gösterge, gösteren ve gösterilen arasındaki ilişkilerden doğmaktadır. Göstergebilim yaklaşımı, sinema araştırmalarında hem teorik görüşlerin meydana getirilmesi hem de analiz tekniği olarak uygulamaya geçilmesi gündemde olmuştur. Bu çalışmada göstergebilim analiz tekniği kullanılmıştır. Roland Barthes’ ın göstergebilim yaklaşımı baz alınarak Son İmparator filmi analiz edilmiştir. Çin’in Yasak Şehir’ de mitolojik hayvan figürlerine ağırlık verildiği görülmüştür. Bu gizemli mitolojik figürlerin sarayları koruduklarına inanılmaktadır; filmde Antik Çin’in gelenekleri ve kültürel değerleri sembolik anlatımla sunulmaktadır. Bu durum toplumun kendi örf ve adetlerine bağlı kalındığının göstergesidir. Çalışmanın temel amacı, Son İmparator filmini göstergebilim yaklaşımıyla analiz etmektir; ayrıca Çin halkının dini ritüellerini kullandıkları sembolik hayvan figürleri anlamlandırmayı hedeflemektir. Film, birer anlamlandırma aracı olarak düşünüldüğünde önemli olabilmektedir. Bu analiz sonucunda Çin’in yaşam tarzlarındaki önemli sembolleri, kültürel değerleri ve dini inançları gösterge dizgeleriyle ortaya çıkarılmıştır. Aynı zamanda Yeni Çin Cumhuriyeti geleneğine nazaran Yasak Şehir’deki toplumsal değerlerin geçmişten günümüze kadar sürdüğü görülmüştür. Bunun yanı sıra saray içinde, mimari yapılarda ve kıyafetlerde kullanılan hayvan figürleri önemli bir unsur hâline gelmiştir. Hayvan figürlerinden biri olan ejderha sıklıkla kullanılmıştır. Bu ejderha simgesi gücü, ihtişamı, merhameti ve statüyü temsil etmektedir. Filmin ışık tasarımına bakıldığında genellikle doğal aydınlatma tercih edilmiş ve öne çıkan semboller belirginlik kazanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Göstergebilim, Barthes, Sembolizm, Son İmparator

Kaynakça

• Andrews, C. (1996). Ancient Egyptian Jewellery . Italy: The British Museum Press.
• Aydıngüler, H. M. (2023). Göstergebilimsel Açıdan Film Çözümlemesi: Eşkiya Filmi Örneği. Journal of inter disciplinary and ıntercultural art, 13-24.
• Aytaş, M., & Demir, Y. (2024). Sergei Parajanov Sineması ve Kültürel İkonografi: Narın Rengi (1969) Filminin Göstergebilimsel Analizi. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 159-180.
• Barthes, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel Serüven. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2003). Çağdaş Söylenler, Tahsin Yücel (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Beer, R. (2003). The Handbook of Tibetan Buddhist Symbols, . Chicago: Serindia Publication.
• Beydiz, M. G. (2016). Mitolojiden Sanata Hayvan İmgesi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Civelek, M., & Türkay, O. (2020). Göstergebilimin Kuramsal Açıdan İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 771-787.
• Çoruhlu, Y. (2017). Türk Mitolojisinin Ana hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Çöm, Ş. (2023). Sinema ve Mitoloji İlişkisi Çerçevesinde Alev Almış Bir Genç Kızın Portresi Filmin Analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 584-597.
• Dağ, Ü. (2021). Türk ve İskandinav Mitolojisinde Ağaç Sembolizmi. Milli Forklor, 63-74.
• Dıagne, İ. (2016). Çin'de "Yelpaze" Kültürü ve Yelpazenin Tarihsel Gelişimdeki Sembolizmi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, 96-106.
• James, E. O. (1966). The Tree of Life: An Archeological Study. Hollanda: E.J. Brill Leiden.
• Eco, U. (1992). Açık Yapıt, Yakup Şahan (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Erkman, F. (1987). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Edvard, S. (1977). Oryantalizm Sömürgeciliğin Keşif Kolu, 2. baskı. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Fiske, J. (2014). İletişim Çalışmalarına Giriş. Ankara: Pharmakon Kitap.
• Harman, G. (1985). Göstergebilim ve Sinema: Metz ve Wollen, Büker S., Onaran, O.,(der) Sinema Kuramları. Ankara: Dost.
• Gezgin, D. (2007). Hayvan Mitosları. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Guowuyuan, Q. B. (2007). Zhongguo Wenhua Changshi. China: Gaodengjiaoyu Chubanshe.
• Güneş, A. (2023). Göstergebilimsel Yöntemle Film Afişi Çözümlemesi: Çanakkale Yolun Sonu. Aksaray İletişim Dergisi, 22-34.
• Gülez, S. G. (2023). Çin Kültüründe Hayvan Sembolizmi. Kültür Araştırmaları Dergisi, 184-207.
• Gültekin, G. (2021). "Umudun Öteki Yüzü" Filminin Göstergebilimsel Çözümlemesi Bağlamında Mültecilik. Aksaray İletişim Dergisi, 62-85.
• Işık, S. (2019). Hayat Ağacı ve Kutsal Ağaçlar: Türk ve Çin Mitolojisi Üzerine Bir Karşılaştırma. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 546-566.
• İlkdoğan, H. (2017). Üç Oda ve Üç Zaman, "Okuyucu" Filminin Göstergebilimsel Analizi. İdil Dergisi, 2817-2833. Karaman, E. (2017). Roland Barthes ve Charles Sanders Peirce'nin Göstergebilimsel Yaklaşımlarının Karşılatırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 25-36.
• Kıran, A. (1990). Dilbilim-Göstergebilim İlişkileri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 51-62.
• Koçak, A. (2022). Gılgamış Destanından Dede Korkut Hikâyelerine Mitolojik Boğa Figürü. Siyaset ve Kültür Dergisi, 23-34.
• Mackenzie, A. D. (1994). Çin ve Japon Mitolojisi. Ankara: İmge Yayınevi.
• Metz, C. (1974). Language and Cinema. Paris: De Gruyter Mouton. Mellen, J. (1972). Bütün Filmler Politiktir, Ama Sistem de Bütün Filmleri Sömürür. Gerard, S., Kline, J. ve Sklarew (der.) Erdoğan B. (2009). (çev) Bernardo Bertolicci içinde (s. 76-86). İstanbul: Agora Yayınları.
• Mutlu, G. (2018). Antikçağ Kolkhis'te Boğa Figürü. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 62-79.
• Nigg, J. (2016). The Phoenix: An Unnatural Biography of a Mythical Beast. Chicago: The University of Chicago Press.
• Örs, H. (1964). Konfüçyüz Feylesof ve Din Kurucu. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Özcan, S. (2013). Sinemada Anlam: Günümüz Türkiye Sinemasında 12 Eylül Temalı Filmlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Rifat, M. (2020). XX. Yüzyılda Dilbilim Ve Göstergebilim Kuramları -1 Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul : Yapı Kredİ Yayınları.
• Rifat, M. (2023). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları -2 Temel Metinler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Saussure, F. (1998). Genel Dilbilim Dersleri, Berke Vardar (Çev.). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Sayıcı, F. (2021). Kim Ki Duk'un "Acı" Filminin Göstergebilimsel Çözümlemesi. Art-e Sanat Dergisi, 72-92.
• Sivas, A. (2012). Göstergebilim ve Sinema İlişkis Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 527-538.
• Sivri, M., & Akbaba, C. (2018). Dünya Mitlerinde Yılan. Forklor/Edebiyat, 53-64.
• Tutaysalgır, O., & Arı, S. (2023). Aslan Sembolizminin Tarihsel Yolculuğu ve Güncel Logo Tasarımlarında Kullanımı. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 434-453.
• Umunç, C. (2022). Sinemada Temsil, Göstergebilim ve Sembol: "PK" Filmi Örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 88-111.
• Uzun, B., & Arslan Aypek, A. (2023). Blade Runner (1982) Filminin Göstergebilimsel Analizi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 960-967.
• Yalçın, Z. (2024). Karl Marx ve Louis Althusser İzinde Bernardo Bertolicci Sineması: Novecento (1900) ve Prima Della Rivoluzione (Devrimden Önce). Türkiye Medya Akademisi Dergisi, 19-46.
• Yiğit, Z. (2008). Hollywood Sineması'nın Yeni Oryantalist Söylemi ve 300 Spartalı . Selçuk İletişim Dergisi, 236-249.
• Yöndemli, F. (2004). Tarih Öncesinden Günümüze Yılan . Ankara: Piramit Yayınları.
• Aymana. (2017, Mart 31). WordPress. Fil Sembolü-Feng Shui ile Yaşam: https://fengshui888blog.wordpress.com/2017/03/31/fil-sembolu/ adresinden alındı
• Başar, B. (2020, Nisan 14). Felsefe Taşı Düşünce Platformu. Kırmızı: http://www.felsefetasi.org/kirmizi/ adresinden alındı
• Hathaway, D. (2022, Şubat 16). Çin Ejderhası Sembolü Anlamı ve Mitolojisi Açıklandı. LoveToKnow: https://www.lovetoknow.com/home/design-decor/chinese-dragon-symbol adresinden alındı
• Genç, E. (2016, Ekim). Boğa/Sığır Simgesi-1. Düşünüyorum Dergisi: https://www.dusunuyorumdergisi.com/boga-sigir-simgesi-1/ adresinden alındı
• Yalın, İ. (2022, Eylül 25). Taçın Kültür Tarihi. T24 Haftalık Yazarı: https://t24.com.tr/yazarlar/irfan-yalin/tac-in-kultur-tarihi,36839 adresinden alındı
• Yalvaç, H. (2019, Temmuz 16). WordPress. Gökyüzünün Muhteşem Figürleri: https://handanyalvac.wordpress.com/2019/07/16/gokyuzunun-muhtesem-figurleri-turnalar/ adresinden alındı.