Kimyasal Sıra Dışı Yıldızların Element Bolluklarını Araştırmak İçin Yeni Bir Yaklaşım

Yıl 2022, , 88 - 92, 31.12.2022

Kutluay Yüce

https://doi.org/10.55064/tjaa.1098538

Öz

Üzerinde çalıştığımız kimyasal sıra dışı yıldızlarda, merkezden yüzeye ve atmosfere doğru, konveksiyon ve radyasyon mekanizmaları ile madde ve enerji taşınımı olmaktadır. Bu alanda yaptığımız geçmiş dönem yıldız analiz çalışmalarında, Dominion Astrofizik Gözlemevi’nden elde edilen (R=67000 ve Sinyal/Gürültü ~ 200) optik bölge spektrumlarının yüksek çözünürlüklü analizini içeren spektroskopik teknikler kullanmaktaydık. Bu yöntemle elde edilen verileri kullanarak, hem Güneş benzeri kimyasal bolluk gösteren normal yıldızların hem de B, A, ve erken-F tayf türü manyetik olmayan kimyasal sıra dışı yıldızların element bolluklarını araştırdık. Ayrıca, “Four College Automated Telescope” cihazından elde edilmiş fotometrik verileri kullanarak manyetik özellikli kimyasal sıra dışı yıldızların fotometrik verilerini de çalıştık ve yayınladık. Yeni dönem çalışmalarımızda ise Şili’deki “Cerro Tololo Interamerican Observatory” merkezinde bulunan, Chiron eşel spektrometresinden (R=80000 ve S/N > 500) elde edilen yüksek çözünürlüklü veriler kullanılarak yıldızların element bollukları hakkında, kesinliği daha yüksek analizler yer almaktadır. Bu çalışmalar sayesinde örneğin, yıldızlar arasındaki küçük bolluk farklarını ortaya koymak mümkün olabilmektedir. Kimyasal sıra dışı A yıldızları üzerine yaptığımız element bolluk analizlerinde, element bollukları ile bu yıldızların evrimleri arasında ilişki kurma imkanlarının doğabileceği düşünülmektedir. Bu yıldızlardaki element bolluklarının merkezden dışa doğru aynı mı yoksa farklı mı olduğunu bilmek önemli bir veridir, bu veri söz konusu yıldızların fotometrik ışık değişkenliklerini açıklamada kullanılabilir. Kısaca, kimyasal sıra dışı yıldızların element bolluk verileri daha geniş bir bağlamda analizlenerek bu yıldızların evrim durumları hakkında makul çıkarımlar yapılabileceği düşünülebilir.

Anahtar Kelimeler

techniques:spectroscopy, star:chemically peculiar, stars:abundances

A More Powerful Approach For Studying the Abundances of Chemically Peculiar Stars

Öz

We investigate those stars in which convection and then radiation transports energy from their cores to their envelopes and atmospheres. In our previous generation of stellar analyses, we used the spectroscopic technique of fine analysis with optical region spectra mainly from the Dominion Astrophysical Observatory (DAO) with R = 67000 and S/N values were close to 200 to obtain the elemental abundances of non-magnetic, solar-composition and peculiar B, A, and early F-stars and differential Strömgren photometry of the magnetic chemically peculiar stars from the Four College Automated Telescope. Our new analyses of high-dispersion (R = 80000) Chiron échelle spectrograms now being obtained with the 1.5-m telescope at Cerro Tololo Interamerican Observatory in Chile were coadded to achieve high S/N (>500) are beginning to enable us to study in much greater detail many properties of these stars. For example, it should be possible to investigate in greater detail the abundance differences between stars. Studies of peculiar A stars might reveal the effects of non-solar abundances on their stellar evolution. It is important to determine how homogeneous with distance from the stellar centers are the chemical compositions of these stars which might be seen in their photometric variability. We summarize the abundance studies of chemically peculiar stars putting their results into the broader context of stellar evolution.

Anahtar Kelimeler

techniques:spectroscopy, star:chemically peculiar, stars:abundances

Kaynakça

• Adelman S. J., 1987, MNRAS, 228, 573-594
• Adelman S. J., 1989, MNRAS, 239, 487-511
• Adelman S. J., 2002, Balt. Astron., 11, 475-485
• Adelman S. J., Dukes Jr. R. J., & Pyper D. M., 1992, AJ, 104, 314-326
• Adelman S. J., 2004a, MNRAS, 351, 823-825
• Adelman S. J., 2004b, The physical properties of normal A stars. in: J. J. Zverko et al. (eds.), The A Star Puzzle, IAU Symp. 224, UK: Cambridge University Press, p.1–11
• Adelman S. J., Gulliver A. F., & Rayle K. E., 2001, A&A, 367, 597-604
• Adelman S. J., Adelman A. S., & Pintado O. I., 2003, A&A, 397, 267-273
• Adelman S. J., & Yüce K., 2010, Astron. Nachrichten, 331, 785-793
• Adelman S. J., Yüce K., & Gulliver A. F., 2015, PASP, 127, 509-515
• Aller L. H., 1947, ApJ, 106, 76-85, boşluk bırak
• Babcock H. W., 1947, ApJ, 105, 105-119, boşluk bırak
• Babcock H. W., 1949, ApJ, 110, 126-142 boşluk bırak
• Babcock, H. W. 1958, A Catalog of Magnetic Stars, ApJS, 3, 141-210
• Baxandall F. E., 1913, Observatory, 36, 440, boşluk bırak
• Belopolsky A., 1913, Astron. Nachrichten, 196, 1
• Bunker A. F., 1940, David Dunlop Obs. Pub., 1, 209-228
• Cannon A. J., 1901, Harvard Ann., 28, 129 boşluk bırak
• Castelli F., & Kurucz R. L., 2003, in Piskunov N., Weiss W. W., Gray D. F., eds, Proc. IAU Symp. 210, Modelling of Stellar Atmospheres. Astron. Soc. Pac., San Francisco, p. A20 (ATLAS9)
• Castelli F., & Kurucz R. L., 2006, A&A, 454, 333-340
• Claret, A. 2004, A& A, 424, 919-925, boşluk bırak
• Dukes Jr. R. J., & Adelman S. J., 2018, PASP, 130, 1-16
• Fowler W. A., Burbidge E. M., Burbidge G. R., & Hoyle F., 1965, ApJ, 142, 423-450
• Gardner T., Monnier J. D., Fekel F. C., Williamson M., & et al., 2018, ApJ, 855, 1-18
• Gray D. F., 1992, The Observation and Analysis of Stellar Photospheres. Cambridge Univ. Press, Cambridge
• Guthnick P., & Prager R., 1914, Veröff., V. Sternw. Berlin-Babelsberg, 1, 38
• Guthrie B. N. G., 1967, Pub. Roy. Obs., Edinburg, 6, (No.6), 145
• Hauck B., & Mermilliod M., 1998, A&ASS, 139, 431-433
• Havnes O., & Conti P. S., 1971, A&A, 14, 1-11, boşluk bırak
• Hümmerich S., Mikulasek Z., Paunzen E., Bernhard K., & et al., 2018, A&A, 619, id.A98
• Jaschek M., & Jaschek C. 1958, Zeitschrift für Astrophysik, 45, 435- 48
• Krticka J., Mikulasek Z., Lüftinger T., Shulyak D., & et al., 2012, A&A, 537, A17
• Kurtz D. W., 2000, Delta Scuti and Related Stars, Reference Handbook and Proceedings of the 6th Vienna Workshop in Astrophysics, ASP Conference Series, Vol. 210. Edited by Michel Breger and Michael Montgomery. (San Francisco: ASP Conf. Series, 210, 287-308
• Lockyer, N., & Baxandall, F. E. 1906, Proc., Roy. Soc. London, Vol.77, No.520, 550-553
• Lundendorff H., 1906, Astron. Nachrichten, 173, 1
• Lüftinger T., Fröhlich H. E., Weiss W. W., Petit P. & et al., 2010, A&A, 509, id.A43
• Maury A. C., 1897, Annals of the Astronomical Observatory of Harvard College. Cambridge, MA. 28: 1-128
• Michaud G., 1970, ApJ, 160, 641-657 ...............
• Moon T. T., 1985, Commun. Univ. London Obs. 78
• Morgan W. W., 1933, ApJ, 77, 330-336, boşluk bırak
• Paunzen E., Fröhlich H. E., Netopil M., Weiss W. W., & et al., 2015, A&A, 574, id.A57, 5p
• Preston G. W., 1974, ARA&A, 12, 257-277, boşluk bırak
• Pyper D. M., 1969, ApJS, 18, 347-378, boşluk bırak
• Pyper D. M., & Adelman S. J., 2017, PASP, 129, 1-20
• Pyper D. M., & Adelman S. J., 2021, PASP, 133, 1-18
• Reimers D., 1976, A&A, 53, 377-381, boşluk bırak
• Sargent W. L. W., 1967, in The Magnetic and Related Stars, Proceedings of the AAS-NASA Symposium on the Magnetic and other Peculiar and Metallic-Line A Stars, ed. R. C. Cameron (Baltimore: Mono Book Corp.), p.329
• Stibbs D. W. N., 1950, MNRAS, 110, 395-404, boşluk bırak
• Yushchenko A., Gopka, V., Kim, C., Musaev, F., & et al., 2005, MNRAS, 359, 865-873
• Yüce K., & Adelman, S. J., 2014, PASP, 126, 345-358
• Yüce K. Adelman S. J., & Gulliver A. F, Hill G., 2011, Astron. Nachrichten, 332, 681-689
• Yüce K., & Adelman S. J., 2018, Astrometry and Astrophysics in the GAIA Sky, Eds. by A. Recio-Blanco, P. de Laverny, A.G.A. Brown & T. Prust, Proceedings of the International Astronomical Union, Vol.330, 362-363
• Yüce K., Adelman S. J., Pyper D. M., & Dukes Jr. R. J., 2020, Solar and Stellar Magnetic Fields: Origins and Manifestations, Eds. A. Kosovichev, K. Strassmeier and M. Jardine, Proceedings of the International Astronomical Union, Volume 354, 435-438