Pleistosen Dönem’den Bir Alt Paleolitik Kesit: Karain

Yıl 2017, , 529 - 556, 29.12.2017

Yavuz Aydın

https://doi.org/10.25288/tjb.360607

Cited By: 3

Öz

Bu
çalışmanın konusunu oluşturan yontmataş materyali barındıran Alt Paleolitik
tabakalar Karain Mağarası’nın E gözünde yer almaktadır. E gözünde yer alan arkeolojik
dolgular yaklaşık olarak 11 m kalınlık gösterir. Buna karşın bizi ilgilendiren
ve Alt Paleolitik seviyeleri içeren kısmı sadece 4 m’dir. Bu kısımda
birbirinden ayırt edilebilen 7 farklı jeolojik birim tespit edilmiştir. Bu
jeolojik birimlerin her biri bize oldukça önemli yontmataş buluntuları sunmaktadır.

Söz konusu yontmataş buluntular üzerinde
tekno-tipolojik analizler gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar kapsamında
hammadde, teknoloji ve yontmataş alet analizlerine dair sonuçlar ortaya
konulmuştur. Bu analizlerin sonuçları, bize Karain Mağarası’nın Alt Paleolitik Dönem
yontmataş endüstrisi hakkında önemli fikirler vermiştir.

Toplam 4767 adet yontmataş parça üzerinde
tekno-tipolojik analizler gerçekleştirilmiştir. Bunlar arasındaki temel
endüstri unsurları, düzeltisiz yongalar ve aletler ile çekirdek ve çekirdek
parçalarından oluşmaktadır. Bu unsurlar, belirlenmiş kriterlere göre
sınıflandırılmış ve gözden geçirilmişlerdir. Bu incelemeler sonucunda, yaklaşık
olarak GÖ. 440.000-370.000 arasındaki bir sürece ait olan yontmataş materyalin,
Alt Paleolitik Dönem’in Tayacian ve Acheulean kültür öğelerini bir arada
barındırdığı tespit edilmiştir.

Türkiye’de karşılaştırma yapabilecek yeterli sayıda yerleşim
birimi ve materyal kalıntısı bulunmamasına rağmen Yakındoğu’da Levant Bölgesi
içinde Karain yontmataş endüstrisinin özeliklerini gösteren bazı yerleşim
alanları bilinmektedir. Bu durum, kültürlerin makro boyutta farklı
coğrafyalardaki dağılımına, dolayısıyla uzun mesafelerde gerçekleşen insan
hareketlerine (göç) ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Alt Paleolitik, Karain, Tekno-tipoloji, Yontmataş

A Lower Paleolithic Section from the Pleistocene Period: Karain

Öz

The Lower Paleolithic layers containing chipped stone material that make up the subject of this work, are located in the E cavity of the cave. The archaeological deposits located in the E cavity is approximately 11 m thick. On the other hand, the part that concerns us and contains Lower Paleolithic layers is only 4 m. In this layer, 7 different geologic units which can be distinguished from each other have been determined. Each of these geological units has given us very important chipped stone finds.

Techno-typological analyzes have been carried out on the mentioned chipped stone finds. Within the scope of these studies, the results of raw material, technology and chipped stone tool analyzes are presented. The results of these analyzes gave us important ideas about the Karain Lower Paleolithic chipping stone industry.

Techno-typological analysis were made on 4767 pieces of chipped stone in total. The basic industrial elements between them consist of unretouched flakes, tools and also cores and core fragments. These elements have been classified and reviewed considering to specific criteria. As a result of these examinations, it was discovered that the chipped stone materials belong to a period approximately 440,000-370,000 years ago contained both Tayacian and Acheulean cultural elements of the Lower Paleolithic Period together. 

There are no settlements and materials that can make much comparisons in Turkey, but there are some settlements in the Levant Region of the Near East that show the characteristics of the Karain chipping stone industry. This situation sheds light on the distribution of cultures in different geographical locations in the macro-scale, and therefore to the human movements like long-distance migrations.

Anahtar Kelimeler

Chipped Stone, Karain, Lower Paleolithic, Techno-typology

Kaynakça

• Arsebük, G., Howell, F. C., Özbaşaran, M., 1990. Yarımburgaz 1988. Kazı Sonuçları Toplantısı, 11(1), 9-38.
• Balkan-Atlı, N., Slimak, L., Kuhn, S., Açıkgöz, F., 2008. Kömürcü-Kaletepe Obsidyen Atölyesi Paleolitik Dönem 2006 Yılı Kazısı. Kazı Sonuçları Toplantısı 29(2), 53-70.
• Baykara, İ., Dinçer, B., Şahin, S., Baykara, D., Bolkan, İ. H., 2017. 2015 Yılı Van İli Pleistosen Dönem Yüzey Araştırması. Araştırma Sonuçları Toplantısı 34(1), 295-314.
• Baykara, İ., Dinçer, B., Şahin, S., Koç, E., Silibolatlaz-Baykara, D., Özer, İ., Sağır, M., 2016. 2014 Yılı Van İli Neojen ve Pleistosen Dönemleri Yüzey Araştırması. Araştırma Sonuçları Toplantısı 33(2), 539-552.
• Barzilai, O., Buller, A. M., Ackermann, O., 2006. Kefar Menachem West: A Lower Paleolithic Site in the Southern Shephela, Israel. Journal of the Israel Prehistoric Society 36, 7-38.
• Copeland, L., 1983. The Paleolithic Industries at Adlun. In Roe D. A. (Editors), Adlun in the Stone Age: The Excavations of D. A. Garrod in the Lebanon 1958-1963, Part I, pp. 89-366.
• Copeland, L., 2003. The Tayacian of the Cordon Littoral, Ras Beirut (Lebanon) and its Relations with Other Tayacian Sites in the Levant. Paléorient, 29(2), 87-108.
• Çilingiroğlu, Ç., Dinçer, B., Uhri, A., Gürbıyık, C., Baykara, İ., Çakırlar, C., 2016. New Palaeolithic and Mesolithic Sites in the Eastern Aegean: The Karaburun Archaeological Survey Project. Antiquity 90 (353) Project Gallery, 1-6.
• Ehlers, J., Gibbard, P., 2008. Extent and Chronology of Quaternary Glaciation, Episodes 31(2), 211-218.
• Erkan, Y., 2000. Sedimanter Petrografi. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayın no: 44, Ankara.
• Grandstein, F. M., 2012. Introduction. In Grandstein, F. M., Ogg, M. D., Schmitz, G. M. (Editors), The Geologic Time Scale 2012, pp. 1-29.
• Güleç, E., Howell, F. C., White, T. D., Karabıyıkoğlu, M., 2002. Anadolu’da İlk İnsan İzleri: Dursunlu Alt Paleolitik Buluntu Yeri. Antropoloji 15, 79-90.
• Güleç, E., White, T., Kuhn, S., Özer, İ., Sağır, M., Yılmaz, H., Howell, F. C., 2009. The Lower Pleistocene Lithic Assemblage from Dursunlu (Konya), Central Anatolia, Turkey. Antiquity 83, 11-22.
• Inizan, M. L., Roche, H., Tixier, J., 1992. Technology and Terminology of Knapped Stone. Préhistoire de la Pierre Taillée Tome 3, France.
• Jelinek, A. J., Farrand, W. R., Haas, G., Horowitz, A., Goldberg, P., 1973. New Excavations at the Tabun Cave, Mount Carmel, Israel 1967-1972: A Preliminary Report. Paleorient, 1(2), 151-183.
• Kappelman, J., Alçiçek, M. C., Kazancı, N., Schultz, M., Özkul, M., Şen., S., 2008. First Homo erectus from Turkey and Implications for Migrations into Temperature Eurasia. American Journal of Physical Anthropology, 135(1), 110-116.
• Kartal, M., Karakoç, M., Erbil, E., 2015. Sakarya İli Tarih Öncesi Arkeolojisi Yüzey Araştırması (I). Araştırma Sonuçları Toplantısı 32(1), 9-26.
• Kartal, M., Erbil, E., Karakoç, M., 2016. Sakarya İli Tarih Öncesi Arkeolojisi Yüzey Araştırması (II). Araştırma Sonuçları Toplantısı 33(2), 387-408.
• Kayan, İ., 1990. Tarih Öncesi Yerleşme Yerleri Olarak Antalya Mağaralarının Jeomorfolojik Özellikleri. Ege Coğrafya Dergisi 5, 10-31.
• Kökten, İ. K., 1947. Bazı Prehistorik İstasyonlar Hakkında Yeni Gözlemler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 2(5), 223-239.
• Kökten, İ. K., 1957. Antalya’da Karain Mağarasında Yapılan Tarihöncesi Araştırmalarına Toplu Bir Bakış. Türk Arkeoloji Dergisi VII(1), 46-48.
• Kuhn, S. L., 2010. The Yarımburgaz Lithic Assemblage. In Howell, F. C., Arsebük, G., Kuhn, S. L., Özbaşaran, M., Stiner, M. C. (Eds.), Culture and Biology at a Crossroads: The Middle Pleistocene Record of Yarımburgaz Cave (Thrace, Turkey). İstanbul. 93-129.
• Le-Tensorer, J-M., Schmid, P., Muhesen, S., Al Sakhel, H., 2007a. Rapport Préliminaire des Fouilles Préhistoriques de la Mission Syro-Suisse Concernant les Gisements de Hummal et Nadaouiyeh (El-Kown, Syrie Centrale): Résultats de la Campagne 2007. Institut de Préhistoire de L’Université de Bale Centre de Recherches Tell Arida.
• Le-Tensorer, J-M., Jagher, R., Rentzel, P., Hauck, T., Ismail-Meyer, K., Pümpin, C., Wojtczak, D., 2007b. Long-Term Site Formation Processes at the Natural Springs Nadaouiyeh and Hummal in the El-Kown Oasis, Central Syrie. Geoarchaeology: An International Journal, 22(6), 621-639.
• Lebatard, A.-E., Alçiçek C. M., Rochette, P., Khatip, S., Vialet, A., Boulbes, N., Bourlès, D. L., Demory, F., Guipert, G., Mayda, S., Titov, V. V., Vidal, L., de Lumley, H., 2014. Dating the Homo erectus Bearing Travertine from Kocabaş (Denizli, Turkey) at least 1.1 Ma. Earth and Planetary Science Letters 390, 8-18.
• Malinsky-Buller, A., Grosman, L., Marder, O., 2011a. A Case of Techno-Typological Lithic Variability & Continuity in the Late Lower Palaeolithic. Before Farming: The Archaeology and Anthropology of Hunter-Gatherers, 2011/1(3), 1-32.
• Malinsky-Buller, A., Hovers, E., Marder, O., 2011b. Making Time: Living Floors, Palimpsests and Site Formation Processes – A Perspective from the Open-air Lower Paleolithic Site of Revadim Quarry, Israel. Journal of Anthropological Archaeology 30, 89-101.
• Marder, O., Malinsky-Buller, A., Shahack-Gross, R., Ackermann, O., Ayalon, A., Bar-Matthews, M., Goldsmith, Y., Inbar, M., Rabinovich, R., Hovers, E., 2011. Archaeological Horizons and Fluvial Processes at the Lower Paleolithic Open-air Site at Revadim. Journal of Human Evolution 60, 508-522.
• Mercier, N., Valladas, H., Froget, L., Joron, J-L., Ronen, A., 2000. Datation par Thermoluminescence Gisement Paléolithique de Tabun (Mount Carmel, Israel). Earth and Planetary Sciences 330, 731-738.
• Minzoni-Déroche, A., 1987. Kocapinar, Site Moustérien d’Anatolie, étude de l’industrie. Bulletin de la Société préhistorique française 84(9), 272-277.
• Neuville, R., 1931. L’Acheuléen Supérieur de la Grotte d’Oumm Qatafa (Palestine). L’Anthropologie XLI, 13-51.
• Otte, M., Yalçınkaya, I., Kozlowski, J., Taşkıran, H., Bar-Yosef, O., 1996. Paléolithique ancien de Karain (Turquie). Anthropologie et Préhistoire, 107, 149-156.
• Otte, M., Yalçınkaya, I., Kozlowski, J., Bar-Yosef, O., Bayon, I. L., Taşkıran, H., 1998. Long-Term Technical Evolution and Human Remains in the Anatolian Paleolithic. Journal of Human Evolution, 34(4), 413-431.
• Özçelik, K., Kartal, G., Fındık, B., 2016. Denizli İli Prehistorik Dönem Yüzey Araştırması. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 33(1), 377-396.
• Pawlikowski, M., 1995. Karain and Öküzini Caves, Turkey, General Geology of Area, Preliminary Report. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Dergisi 3, 351-369.
• Ronen, A., 2006. The Oldest Human Groups in the Levant. Palevol, 5(1-2), 343-351.
• Ronen, A., Burdukiewicz, J.-M., Laukhin, S. A., Winter, Y., Tsatskin, A., Dayan, T., Kulikov, O. A., Vlasov, V. K., Semenov, V. V., 1998. The Lower Palaeolithic Site Bizat Ruhama in the Northern Negev, Israel: Preliminary Report, 1996 Excavations. Archäologisches Korrespondenzblatt, 28(2), 163-173.
• Slimak, L., Balkan-Atlı, N., Binder, D., Dinçer, B., 2005. Installations Paléolithiques en Cappadoce. État des Connaissances de cinq Années de Recherche sur les Premiers Peuplements Humains en Anatolie Centrale. Anatolia Antiqua 13, 287-294.
• Slimak, L., Kuhn, S., Balkan-Atlı, N., Binder, D., Grenet, M., Dinçer, B., 2007. Kaletepe Deresi 3: de l’Acheuléen au Moustérien en Anatolie Centrale. Anatolia Antiqua 15, 257-273.
• Slimak, L., Kuhn, S. L., Roche, H., Mouralis, D., Buitenhuis, H., Balkan-Atlı, N., Binder, D., Kuzucuoğlu, C., Guillon, H., 2008. Kaletepe Deresi 3 (Turkey): Archaeological Evidence for Early Human Settlement in Central Anatolia. Journal of Human Evolution 54, 99-111.
• Subcommission on Quaternary Stratigraphy, 2013. Business Meeting Strati 2013, Lisbon / Portugal 5th July 2013.
• Taşkıran, H., 2002a. Karkamış Baraj Gölü Alanında Yapılan Paleolitik Çağ Yüzey Araştırması Üzerine Genel Bir Değerlendirme. İdol 13, 8-10.
• Taşkıran, H., 2007. The Supply Areas of Karain Cave in Southwest Anatolia. Bar International Series 1725, 207-211.
• Taşkıran, H., 2008. Réflexions sur l’Acheuleén d’Anatolie. L’anthropologie 112, 140-152.
• Taşkıran, H., 2017. Kişisel Görüşme. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye.
• Taşkıran, H., Özçelik, K., Kartal, G., Aydın, Y., Fındık, B., Bulut, H., Erbil, E., Kösem, M. B., 2017. 2015 Yılı Karain Mağarası Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı 38(1), 521-538.
• Tryon, C. A., Amelia, M., Logan, V., Mouralis, D., Kuhn, S., Slimak, L., Balkan-Atlı., N., 2009. Building a Tephrostratigraphic Framework for the Paleolithic of Central Anatolia, Turkey. Journal of Archaeological Science 36, 637-652.
• Yalçınkaya, I., 1986. Batı Toroslarda Paleolitik Çağ Yüzey Araştırmaları 1984. Araştırma Sonuçları Toplantısı 3, 429-447.
• Yalçınkaya, I., 1987. 1985 Yılı Karain Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı 8(1), 21-37.
• Yalçınkaya, I., 1989. Alt ve Orta Paleolitik Yontmataş Endüstrileri Biçimsel Tipolojisi ve Karain Mağarası. Türk Tarih Kurumu Yayınları VI (29), Ankara.
• Yalçınkaya, I., Taşkıran, H., Kartal, M., Özçelik, K., Kösem, M. B., Kartal, G., 2009. 2007 Yılı Karain Mağarası Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı 30(2), 285-300.
• Zaidner, Y., Ronen, A., Burdukiewicz, J.-M., 2003. The Lower Palaeolithic Microlithic Industry of Bizat Ruhama, Israel. L’Anthropology, 107(2), 203-222.