Dil, Eğitim ve Din Politikaları Çerçevesinde Rusya’da Çokkültürcülük

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 124 - 139, 03.04.2023

Suat Beylur

Öz

boyunca büyük göçler ve insani hareketliliğin yaşandığı bir bölgede bulunan Rusya, çok sayıda etnik ve kültürel topluluğun yaşadığı federal bir devlettir. Çarlık Rusyası’nın yayılmacı politikaları ve onun mirasçısı Sovyetler Birliği döneminde uygulanan sürgün ve yeniden iskân politikaları, bugünkü Rusya Federasyonu’nu her açıdan daha da çokkültürlü bir hale getirmiştir. Resmi rakamlara göre Rusya Federasyonu, 100 civarında farklı dilin konuşulduğu 193 farklı etnik gruba ev sahipliği yapmaktadır. Bu yönüyle Rusya Federasyonu, kültürel çeşitlilik açısından dünyadaki eşsiz ülkelerin başında gelmektedir. Bu çalışma, dil, eğitim ve dini alana yönelik yasal çerçeve, kurumlar ve uygulamalar bağlamında Rusya’nın çokkültürcü politikalarını tarihsel tecrübe ışığında incelemeyi amaçlamaktadır. Mevcut literatürün yanı sıra ilgili mevzuat ve uluslararası örgütlerin raporlarından yararlanılan bu çalışmada, Rusya’daki çokkültürcü politikaların, 1990’lardan günümüze nispeten daha liberal bir başlangıçtan güvenlik odaklı ve merkeziyetçi bir yaklaşıma kaydığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlülük, Dil, Din, Eğitim, Rusya, Göç

Kaynakça

• Adilbayev, A. (2002). Çarlık Döneminde Kazak Topraklarında Yürütülen Ruslaştırma Faaliyetleri. Bilig, 23, 67-90.
• Alp, A. (2013). Rus Çarlığında Müftülüklerin Kuruluşu ve Gelişimi. Akademik Bakış, 7 (13), 117-125.
• Anık, M. (2012). Çokkültürcülük ve Osmanlı Devleti. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27, 117-130.
• Antonova, V. (2007). Diversity Management and Concepts of Multiculturalism in Russia. Budapest.
• Central European University Center for Policy Studies. http://pdc.ceu.hu/archive/00003713/01/ victoria.antonova.pdf (Erişim tarihi: 17.09.2022).
• Banting, K. ve Kymlica, W. (2013). Is There Really a Retreat From Multiculturalism Policies? New Evidence from the Multiculturalism Policy Index. Comparative European Politics. 11, 577-598. https://doi.org/10.1057/cep.2013.12
• Beylur, S. (2021). Eurasianism; From Ideology to Political and Economic Integration. Oriental Studies, 2, 97. https://doi.org/10.26577/JOS.2021.v97.i2.05
• Beylur, S. (2022). Göç ve Çokkültürlülük Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Eurasian Research Institute ERI e-bulletin, 342. https://www.eurasian-research.org/publication/a-general-evaluation-onmigration-and-multiculturalism/?lang=tr (Erişim tarihi: 01.12.2022).
• Boris Yeltin Presidential Library. (2022). The Declaration of the Rights of the Peoples of Russia. https://www.prlib.ru/en/history/619724 (Erişim tarihi: 02.1.2023).
• Clay, E. (2015). Multiculturalism and Religious Education in the Russian Federation: The Fundamentalsof Religious Cultures and Secular Ethics. State, Religion and Church 2 (1), 44 –74.
• Council of Europe. (2021). Fifth Report submitted by the Russian Federation. https://rm.coe.int/5th-sr-russian-federation-en/1680a2234b (Erişim tarihi: 24.11.2022).
• Erşahin, S. (1998). Sovyet Türkistan’ında İslam ve Dindarlık. İslami Araştırmalar Dergisi, 11 (1),138 S. Beylurhttp://isamveri.org/pdfdrg/D00064/1998_1-2/1998_1-2_ERSAHINS.pdf. (Erişim tarihi: 11.10.2022).
• Eurasia-assembly. (2022). Mission, aim, objectives. http://eurasia-assembly.org/en/mission-aim-objec�tives (Erişim: 26.11.2022).
• FEİA. (2023). Struktura Federal’nogo agentstva po delam natsional’nostey. https://fadn.gov.ru/agency/struktura. (Erişim tarihi:19.12.2022).
• Fierman, W. (2006). Language and Education in Post-Soviet Kazakhstan: Kazakh-Medium Instruction in Urban Schools. The Russian Review, 65(1), 98–116. http://www.jstor.org/stable/3664037 (Erişim tarihi: 23.12.2022).
• Isın, E. (2006). Multiculturalism. Ed. Bryan S. Turner, The Cambridge Dictionary of Sociology.Cambridge, Cambridge University Press.
• İsmayilov, M. (2011). Avrasyacılık; Mukayeseli Bir Okuma Türkiye ve Rusya Örneği. Ankara, Doğubatı.
• İsmayilov, M. (2012). Avrasyacı Lev. N. Gumilev’in Tarih Görüşünde Türk Entnosunun Etnogenezisi Meselesi. Avrasya İncelemeleri Dergisi (AVİD), 1 (1), 1-27.
• Jang, Y. (2018). The Road Home: The Role of Ethnicity in the post-Soviet Migration. LSE Economic History Working Papers, No: 290. https://eprints.lse.ac.uk/90574/1/WP290.pdf (Erişim tarihi: 02.09.2022).
• Jankiewicz, S., Knyaginina, N., ve Prina, F. (2020). Linguistic Rights and Education in the Republics of the Russian Federation: Towards Unity through Uniformity. Review of Central and East European Law, 45, 59-91. https://brill.com/view/journals/rela/45/1/article-p59_59.xml?language=en (Erişim tarihi: 11.01.2022).
• Kurat, A. N. (1987). Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917’ye Kadar. Ankara, TTK.
• Kymlicka, W. (1995). Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford, UK:Oxford University Press.
• Kymlicka, W. (2001). Western Political Theory and Ethnic Relations in Eastern Europe. Oxford, Oxford University Press.
• Kymlicka, W. (2012). Multiculturalism: Success, Failure, and the Future. Washington, Migration Policy Institute.
• Liber, G. (1991). Korenizatsiia: Restructuring Soviet nationality policy in the 1920s. Ethnic and Racial Studies, 14 (1), 15-23, DOI: 10.1080/01419870.1991.9993696
• Linhard, T. (2022). In that Precarious Exilic Realm: Edward Said’s Andalusian Journeys. https://www.iemed.org/publication/in-that-precarious-exilic-realm-edward-saids-andalusian-journeys/ (Erişim: 10.11.2022).
• Lyne, M. ve Jupp J. (2011). Multiculturalism and Integration A Harmonious Relationship. Canberra, ANUE Press the Australian National University Canberra.
• Özensel, E. (2012). Çokkültürlülük Uygulaması Olarak Kanada Çokkültürlülüğü. Akademik İncelemeler Dergisi, 7, 1.
• Özensel, E. (2023). Çokkültürlülük. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/cok_kulturluluk(Erişim tarihi: 01.09.2023).
• Runblom, H. (1994). Swedish Multiculturalism in a Comparative European Perspective. Sociological Forum, 9 (4), 624.
• RF Adalet Bakanlığı. (2022). Rusya Federasyonu Din Kanunu. https://minjust.gov.ru/en/ (Erişim tarihi:14.01.2022).
• RF Adalet Bakanlığı. (2022). Rusya Federasyonu Eğitim Kanunu. https://minjust.gov.ru/en/ (Erişimtarihi:14.01.2022).
• RF Adalet Bakanlığı (2022). Rusya Federasyonu Devlet Dili Hakkında Kanun. https://minjust.gov.ru/en/ (Erişim tarihi: 14.01.2022).
• RF Adalet Bakanlığı (2022). Rusya Federasyonu Devlet Dili Hakkında Kanun. https://minjust.gov.ru/en/ (Erişim tarihi: 14.01.2022).
• RF Anayasası. (2020). Rusya Federasyonu Anayasası. http://www.constitution.ru/en/10003000-01.htm(Erişim tarihi:14.01.2022).
• Salekhova, L. ve Grigoreieva, K. (2017). Proceedings of INTED2017 Conference 6th-8th March.Valencia. Spain.
• SSCB Anayasası. (1977). Constitution (Fundamental Law) of the Union of Soviet Socialist Republics https://www.departments.bucknell.edu/russian/const/1977toc.html (Erişim tarihi:11.12.22).
• State.gov (2021). 2021 Report on International Religious Freedom: Russia. https://www.state.gov/reports/2021-report-on-international-religious-freedom/russia/#:~:text=The%20human%20 rights%20NGO%20Memorial,three%20to%20four%20times%20higher (Erişim tarihi: 20.01.2023).
• Şahin, L. (2016). Rusya Federasyonu’nun Etnik ve Dinsel Yapısı. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 15-32, DOI: 10.16985/MTAD.2016227939
• Topsakal, İ. (2010). Rus İmparatorluğunda Yeni Ortodoks Yapılanma: İlminskiy ve Sistemi. Tarih Dergisi, 51, 47-71.
• Vucinich, A. (1950). The Structure of Factory Control in the Soviet Union. American Sociological Review,Cilt:15, Sayı: 2, s. 179–186 Alındığı yer: https://doi.org/10.2307/2086781
• Zubok, V. M. (2021). Collapse: The Fall of the Soviet Union. Yale University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv1zvccnm