The Importance of woody plant taxons with edible fruit feature in landscape architecture: KTU Kanuni Campus example

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 1, 79 - 89, 29.03.2022

Nilgün Güneroğlu , Sabriye Pektaş

https://doi.org/10.18182/tjf.1005955

Cited By: 2

Öz

Green spaces are decreasing day by day due to population growth and technological developments. For this reason, ecological design solutions have come to the fore in order to protect existing resources and support natural processes in cities. In this sense, edible gardens not only provide users with healthy and fresh food in urban green areas, but also attract attention with their economic features. Edible gardens, which are very important with their aesthetic features such as color, form and texture in their leaves, flowers, fruits and stems, are special areas that encourage users to learn and socialize. The aim of this study is to determine the edible woody plant taxons in Karadeniz Technical University Kanuni campus and to investigate the landscape importance of these species. In the study, 46 different plant taxa belonging to 16 families were determined in the campus area. According to the data obtained, the taxa with the best spring coloring with flower beauty are the Rosacea Family. In addition, it has been determined that these plants are used intensively in parks and gardens as solitary and group. Laurocerasus officinalis, Corylus colurna, Crataegus monogyna and Crataegus oxyacantha were evaluated as the plants with the highest potential for use in landscape designs with their edible fruit feature.

Anahtar Kelimeler

Fruit, Edibility, Landscape architecture

Yenilebilir meyve özelliği olan odunsu bitki taksonlarının peyzaj mimarlığındaki önemi: KTÜ Kanuni Kampüsü örneği

Öz

Nüfus artışı ve teknolojik gelişmeler nedeniyle yeşil alanlar her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle şehirlerdeki mevcut kaynakları korumak ve doğal süreçleri desteklemek için ekolojik tasarım çözümleri ön plana çıkmıştır. Bu anlamda yenilebilir bahçeler, kentsel yeşil alanlarda kullanıcılara sağlıklı ve taze gıda sağlamakla kalmaz, ekonomik özellikleriyle de dikkat çeker. Yaprak, çiçek, meyve ve gövdelerindeki renk, form ve doku gibi estetik özellikleri ile oldukça önemli bitki taksonlarından oluşan yenilebilir bahçeler, kullanıcıları öğrenmeye ve sosyalleşmeye teşvik eden özel alanlardır. Bu çalışmanın amacı, Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni yerleşkesinde bulunan yenilebilir odunsu bitki taksonlarının belirlenmesi ve bu taksonların peyzaj mimarlığındaki öneminin araştırılmasıdır. Çalışmada kampüs alanında 16 familyaya ait 46 farklı bitki taksonu tespit edilmiştir. Elde edilen verilere göre çiçek güzelliği ile en iyi ilkbahar renklenmesine sahip taksonlar Rosacea familyasındandır. Ayrıca bu bitkilerin tek ve grup olarak park ve bahçelerde yoğun olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Laurocerasus officinalis, Corylus colurna, Crataegus monogyna ve Crataegus oxyacantha peyzaj tasarımlarında yenilebilir meyve özelliği ile kullanım potansiyeli en fazla olan bitkiler olarak değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Meyve, Yenilebilirlik, Peyzaj mimarlığı

Kaynakça

• Acar, C., 2010. Bitkilendirme Tasarımı, Basılmamış ders notları. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Trabzon.
• Akça, Ş.B., Gülgün Aslan, B., 2019. Kampüs yaşamında estetik ve fonksiyonel açıdan süs bitkilerinin yeri ve önemi; Çaycuma Kampüsü örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(2): 267-279.
• Alkiş, K.C., Ünver Okan, S., 2020. Web tabanlı bitki bilgi sitemi (BBS): Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni yerleşkesi örneği. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(1), 535-545.
• Anşin, R., 1980. Doğu Karadeniz bölgesi florası ve asal vejetasyon tiplerinin floristik içerikleri. Doçentlik Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Trabzon.
• Anşin, R., Terzioğlu, S., 1998. Doğu Karadeniz Bölgesinin Özellikle Trabzon Yöresinin Egzotik Ağaç ve Çalıları, KTÜ Matbaası, Trabzon.
• Aslan, H., 2020. Ankara kenti açık yeşil alanlarında kullanılan meyve türlerinin belirlenmesi ve peyzaj mimarlığında süs bitkisi olarak değerlendirilme olanakları. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(Özel Sayı): 99-114.
• Atabeyoğlu, Ö., Turgut, H., Yeşil, P., Yilmaz, H., 2011. Tarihi bir kentin değişimi: Erzurum kenti. İtüdergisi/a, 8(1): 41-53.
• Atabeyoğlu, Ö., Bilge, G., 2019. Corylus türlerinin peyzaj tasarım çalışmalarında kullanılabilirliği. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı): 145-156.
• Atanur, G., Ersöz, N. D., 2020 kavramsal gelişim süreçleri ve tasarım bileşenleri bağlamında kent parkları. Ağaç ve Orman, 1(1): 66-71.
• Bağçıvan, G., Daşkın, R., 2020. Orhaneli ilçesinin vasküler bitki çeşitliliği (Bursa, Türkiye). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 23(2): 416-434.
• Bayramoğlu, E., 2016. Sürdürülebilir peyzaj düzenleme yaklaşımı: KTÜ Kanuni Kampüsü’nün xeriscape açısından değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(2): 119-127.
• Bekçi, B., Dinçer, D., Var, M., Yahyaoğlu, Z., 2010. Trabzon ve yöresinde doğal olarak bulunan bazı meyveli bitkilerin yetişme teknikleri ve peyzaj mimarlığında değerlendirilmesi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs, Artvin, s. 1456-1466.
• Colinas, J., Bush, P., Manaugh, K., 2019. The socio-environmental impacts of public urban fruit trees: A Montreal case-study. Urban Forestry & Urban Greening, 45: 126132.
• Çoban, A., Erol, U. E., 2015. Türkiye’de kurulan rüzgâr enerji santralleri (RES) peyzaj onarım çalışmalarının peyzaj mimarlığı açısından irdelenmesi: Osmaniye-Bahçe rüzgâr enerji santrali. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 11(2): 54-74.
• Çorbacı, Ö. L., Ekren, E., 2021. Rize kentsel açık yeşil alanlarında kullanılan tıbbi ve aromatik bitkilerin değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 17(1): 159-172.
• Deniz, B., Şirin, U., 2005. Samson dağı doğal bitki örtüsünün otsu karakterdeki bazı örneklerinden peyzaj mimarlığı uygulamalarında yararlanma olanaklarının irdelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2): 5-12. Demir, A., 2013. Sürdürülebilir gelişmede yükselen değer; biyolojik çeşitlilik açısından Türkiye değerlendirmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 24: 67-74.
• Demirci, Ö., 2018. Trabzon kent parkları ölçeğinde yenilebilir peyzaj ve potansiyel etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Dönmez, Ş., Çakır, M., Kef, Ş., 2016. Bartın’da yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 1(2): 1-8.
• Düzenli, T., Tarakçı Eren, E., Baltacı, H., Aktürk, E., 2018. Bitkisel peyzaj tasarımında renk tercihleri: KTÜ Kanuni Kampüsü örneği. Journal of International Social Research, 11(55): 1082-1092.
• Emrem, Ö., 2008. Alıç meyvesinde (Crataegus oxyacantha) pekmez ve marmelat üretimi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• Özgüç Erdönmez, İ.M. 2007. İlköğretim okulu bahçelerinde peyzaj tasarım normları. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 57(1): 107-122.
• Eren, E.T., Alpak, E.M., Düzenli, T., 2016. Mevsimsel bitki görünümlerinin tercih ve algısal farklılıklarının belirlenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(1): 145-154.
• Göktaş, Ö., Gıdık, B., 2019. Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(1): 145-151.
• Gübbük, H., Tozlu, İ., Doğan, A., Balkıç, R., 2016. Çevre, endüstriyel kullanım ve insan sağlığı yönleriyle keçiboynuzu. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2): 207-215.
• Güneroğlu, N., Bekar, M., 2018., Açık yeşil alanların bitkilendirme tasarım kriterleri açısından değerlendirilmesi, KTÜ Kanuni Kampüsü örneği. Social Sciences Studies Journal, 4(16): 1113-1123.
• Güneroğlu, N., Pulatkan, M. ve Kurt, U., 2018a. Sonbahar renklenmeleri ile bazı orman ağaçlarının peyzaj değeri. 4th International Non-Wood Forest Products Symposium, 4-6 Ekim, Bursa, s. 387-399.
• Güneroğlu, N., Kaya Şahin, E. ve Aktürk, E., 2018b. Bitkilerin kültürel çağrışımları, Journal of International Scientific Researches, 3(2): 503-514.
• Güneroğlu, N., Bekar, M., Aktürk, E., Dihkan, A., 2018c. Kentsel yeşil alan sistemlerinde hobi bahçeleri; Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni kampüs örneği. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(25): 2253-2263.
• Hashim, N.H., Hussain, N.H.M., Ismail, A., 2020. Green roof concept analysis: A comparative study of urban farming practice in cities. Malaysian Journal of Sustainable Environment, 7(1): 115-132.
• Hostetler, M., Holling, C. S., 2000. Detecting the scales at which birds respond to structure in urban landscapes. Urban Ecosystems, 4(1): 25-54.
• Kahveci, H., 2021. Bilecik kenti açık yeşil alanlarındaki bitkilerin belirlenmesi ve bitkilendirme tasarımı uygulamaları yönünden irdelenmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 17(1): 76-98.
• Kaya Şahin, E., Bekar, M., Güneroğlu, N., 2020. Türk fındığı (Corylus colurna L.)’nın peyzaj mimarlığında kullanım olanakları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1): 91-99.
• Kaya Şahin E., Güneroğlu N., 2021. Isırganotu (Urtica Spp.) bitkisinin kullanım alanları ve peyzaj değeri, International Social Sciences Studies Journal. 7(84): 2699-2707.
• Kılıç, T., Kazaz, S., Ergür, E.G., Gül, A., 2016. Meyve özellikli odunsu bitki türlerinin peyzaj amaçlı bitkisel tasarımda kullanılabilme olanakları. VI. Süs Bitkileri Kongresi, 19-22 Nisan, Antalya, s. 358-369.
• Larinde, S., Oladele, A.T., 2014. Edible fruit trees diversity in a peri-urban centre: Implications for food security and urban greening. Journal of Environment and Ecology, 5(2): 234-248.
• Lovell, S.T., 2010. Multifunctional urban agriculture for sustainable land use planning in the United States. Sustainability, 2(8): 2499-2522.
• Olgun, R., Yılmaz, T., Türk, S., 2018. Parkların bitkisel tasarımında yenilebilir türlerin kullanımı üzerine kullanıcı görüşlerinin Antalya-Konyaaltı örneğinde araştırılması. Türkiye Peyzaj Araştırmaları Dergisi, 1(1): 42-48.
• Özdemir, A., 2011. Okul bahçesi peyzaj tasarım anlayışındaki değişim ve bu değişimin uygulamaya yansımalarının Bartın kenti örneğinde irdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 13(19): 41-51.
• Özer, S., Atabeyoğlu, Ö., Zengin, M., 2009. Prunus spinosa L.(çakal eriği)’nin peyzaj mimarlığı çalışma sahasında kullanım olanakları. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2): 1-7.
• Özkan, Z.C., Saraç, D.U., Bozkurt, A.E., 2019. Some natural and exotic plant taxa, which is used non-wood forest products, in parks of Trabzon. Wood Industry and Engineering, 1(1): 8-13.
• Rimlinger, A., Avana, M.L., Awono, A., Chakocha, A., Gakwavu, A., Lemoine, T., Marie, L., Mboujda, F., Vigouroux, Y., Johnson, V., Vinceti, B., Carriere, S.M., Duminil, J., 2021. Trees and their seed networks: The social dynamics of urban fruit trees and implications for genetic diversity. PloS one, 16(3): e0243017.
• Sakıcı, Ç., Karakaş, H., Kesimoğlu, M.D., 2013. Kastamonu kent merkezindeki kamusal açık yeşil alanlarda kullanılan bitki materyali üzerine bir araştırma. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 13(1): 153-163.
• Sarı, D., Karaşah, B., 2018. Bitkilendirme tasarımı öğeleri, ilkeleri ve yaklaşımlarının peyzaj tasarımı uygulamalarında tercih edilirliği üzerine bir araştırma. Megaron, 13(3): 470-479.
• Tokgöz, H., Topuz, A., Gölükcü, M., 2004. Konvansiyonel entegre ve organik yöntemlerle yetiştirilen greyfurt (Citrus paradisi) meyvesinin bazı kimyasal özellikleri. Gıda, 29(6): 457-463.
• Tuncel, S.G., İlerisoy, Z.Y., 2016. Bahçe-şehir kavramı ve Ankara Bahçelievler semti üzerinden irdelenmesi. International Academic Research Congress, 3-5 Kasım, Antalya-Side, s. 2828-2835.
• Turner-Skoff, J.B., Cavender, N., 2019. The benefits of trees for livable and sustainable communities. Plants, People, Planet, 1(4): 323-335.
• Tutal, G., 2015. Bingöl kentinde peyzaj düzenlemelerinde kullanılan bitki türleri. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri, Bingöl.
• Var, M., 1992. Kuzeydoğu Karadeniz bölgesi doğal odunsu taksonlarının peyzaj mimarlığı yönünden değerlendirilmesi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Var, M., 2012. Bitki Tanıma I-II, Basılmamış ders notları. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Trabzon.
• Yazıcı, N., Dönmez, Ş., Şahin, C.K., 2014. Isparta kenti peyzaj düzenlemelerinde kullanılan bazı bitkilerin kurakçıl peyzaj tasarımı açısından değerlendirilmesi. Journal of Forestry Faculty of Kastamonu University, 14(2): 199-209.
• Yazici, K., Ünsal, T., 2019. Kentsel yaşam kalitesi açısından süs bitkilerinin önemi; Tokat/Merkez-Yeşilırmak örneği. Ziraat Mühendisliği, (367): 66-76.
• Yıldız, R., Ekici, H., 2019. Gilaburu (Viburnum opulus L.)’nun farmakolojik açıdan değerlendirilmesi. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni, 10(1): 16-23.
• Yılmaz, H., Irmak, M.A., 2004. Atatürk Üniversitesi merkez yerleşimi odunsu bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 35(1-2): 89-96.