Tip 2 Diabetes Mellitus Hastalarının Bitkisel Tamamlayıcı Sağlık Yaklaşımı Kullanımlarının Belirlenmesi: Kesitsel Bir Çalışma

Yıl 2023, Cilt: 17 Sayı: 1, 10 - 21, 31.03.2023

Rabia Hacıhasanoğlu Aşılar , Sibel Arıkan Hacıhasanoğlu , Arzu Yıldırım , Hilal Şahin

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1169238

Cited By: 1

Öz

Giriş: Bu araştırma Tip 2 Diabetes Mellitus (T2DM) hastalarının bitkisel tamamlayıcı sağlık yaklaşımı (TSY) kullanım durumlarını ve kullanımın sosyo-demografik ve hastalığa ilişkin bazı özelliklerle ilişkisini belirlemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Kesitsel türde yapılan bu araştırma, Bursa merkez ilçede bir ve Erzincan il merkezinde bulunan bir Aile Sağlığı Merkezi (ASM)’nde yürütüldü. Herhangi bir nedenle Şubat-Mayıs 2019 tarihleri arasında belirtilen merkezlere başvuran ve en az bir yıldır T2DM tanısı konulan toplam 607 hasta araştırmaya alındı. Veriler sosyo-demografik ve hastalık özelliklerini içeren soru formu kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemi ile ilgili merkezlerde toplandı. Hastaların boy ve kilo ölçümü yapıldı. Bulgular: Hastaların toplam %23,4 (n=142)’ünün (Bursa %25,1 n=76; Erzincan %21,5 n=66) tedaviye ek olarak tarçın başta olmak üzere limon, çam ağacı/çıra suyu ve maydanoz gibi bitkisel TSY kullandığı belirlendi. Ayrıca hastaların %9,9’unun bitkisel ürün kullanım önerisini hekimlerinden, %82,4’ünün aile ve arkadaşlardan aldıkları ve internet yoluyla bilgi edindikleri, %58,5’inin bitkisel ürün kullanımına ilişkin hekimlerini bilgilendirmedikleri bulundu. Yapılan lojistik regresyon analizi sonucunda lise/üniversite mezunu ve hastalık süresi 1-5 yıl olan hastaların bitkisel ürün kullanımının yüksek düzeyde olduğu belirlendi (p<0,05). Sonuç: Hastaların yaklaşık dörtte biri tedaviye ek olarak bitkisel TSY kullanmakta, büyük çoğunluğu bitkisel ürün kullanım önerisini aile ve arkadaşlardan almakta, internetten bilgi edinmekte ve yarıdan fazlası bitkisel ürün kullanımını hekimiyle paylaşmamaktadır. Eğitim durumu ve hastalık süresi bitkisel ürün kullanımının güçlü belirleyicileridir. Birinci basamak sağlık merkezlerinde çalışan sağlık profesyonellerinin hastaların etkili ve güvenli TSY kullanımını sağlamak için başta bitkisel ürün olmak üzere TSY kullanımlarını sık sık sorgulaması ve eşgüdüm içerisinde çalışması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Tip 2 Diabetes Mellitus, tamamlayıcı sağlık yaklaşımı, bitkisel ürün, aile sağlığı merkezi

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Araştırmaya gönüllü olarak katılan tüm hastalara teşekkür ederiz.

Determination of Herbal Complementary Health Approach Uses in Type 2 Diabetes Mellitus Patients: A Cross-sectional Study

Öz

Introduction: This study was conducted to determine the herbal complementary health approach (CHA) use of Type 2 Diabetes Mellitus (T2DM) patients. Methods: This cross-sectional study was conducted in a Family Health Center (FHC) located in the central district of Bursa and in the city center of Erzincan. A total of 607 patients who applied to the specified centers between February and May 2019 for any reason and were diagnosed with T2DM for at least one year were included in the study. The data were collected in the centers related to the face-to-face interview method using a questionnaire containing socio-demographic and disease characteristics. Height and weight measurements of the patients were made. Results: It was determined that a total of 23.4% (n=142/ Bursa 25.1%, n=76; Erzincan 21.5%, n=66) of the patients used herbal CHA such as cinnamon, lemon, pine tree/kindling water and parsley in addition to the treatment. In addition, it was found that 10% received the recommendation for herbal product use from their physician, 82.4% received information from their family and friends, obtained information via the Internet, and 58.5% did not inform their physicians about the use of herbal products. As a result of the logistic regression analysis, the use of herbal products was high in patients who were high school/university graduates and had a disease duration of 1-5 years (p<0.05). Conclusion: Approximately one-fourth of the patients use herbal CHA in addition to the treatment, the vast majority of them get advice from family and friends, get information from the internet, and more than half do not share the use of herbal products with their physicians. Educational status and duration of illness are strong predictors of herbal product use. It is important that health professionals working in primary health care centers frequently question and coordinate their use of CHA, especially herbal products, in order to ensure effective and safe use of CHA by patients.

Anahtar Kelimeler

Type 2 Diabetes Mellitus, complementary health approach, herbal product, family health center

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• 1. Yıldırım A, Hacıhasanoğlu AB, Bozdemir N, Hacıhasanoğlu Aşılar R. Diyabet öz yönetiminde çok disiplinli ekip yaklaşımı. Turkish Journal of Family Medicine & Primary Care 2020;14(3):479-91.
• 2. Hwalla N, Jaafar Z, Sawaya S. Dietary management of type 2 diabetes in the MENA region: A review of the evidence. Nutrients 2021;13(4):1060.
• 3. International Diabetes Federation. Diabetes in Europe- 2021. Diabetes now affects one in 10 adults worldwide. Erişim Tarihi: 27.07.2022 https://www.idf.org/news/240:diabetes-now-affects-one-in-10-adults worldwide.html%E2%80%99
• 4. International Diabetes Federation. Diabetes in Europe- 2021. Erişim Tarihi:27.07.2022 https://www.mepinterestgroupdiabetes.eu/wp-content/uploads/2021/11/IDF-Atlas-Factsheet 2021_EUR.pdf
• 5. Radwan H, Hasan H, Hamadeh R, Hashim M, AbdulWahid Z, Gerashi MH, et al. Complementary and alternative medicine use among patients with type 2 diabetes living in the United Arab Emirates. BMC complementary and alternative medicine 2020;20(1):1-12.
• 6. World Health Organization global report on traditional and complementary medicine 2019. Geneva: World Health Organization; 2019. Erişim Tarihi: 25.07.2022 https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/ 10665/312342/9789241515436-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• 7. Ilgaz A, Gözüm S. Tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının güvenilir kullanımı için sağlık okuryazarlığının önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2016;9(2):67-77.
• 8. Mekuria AB, Belachew SA, Tegegn HG, Ali DS. Netere AK, Lemlemu E, et al. Prevalence and correlates of herbal medicine use among type 2 diabetic patients in teaching hospital in Ethiopia: a cross-sectional study. BMC Complementary and Alternative Medicine 2018;18(1):1-8.
• 9. Pumthong G, Nathason A, Tuseewan M , Pinthong P , Klangprapun S, Thepsuriyanon D, et al. Complementary and alternative medicines for diabetes mellitus management in ASEAN countries. Complementary Therapies in Medicine 2015;23(4):617-25.
• 10. Çalık A, Kapucu S. Diyabet tedavisinde kullanılan tamamlayıcı ve alternatif tedaviler: literatür derlemesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2017;1(2):79-84.
• 11. Amaeze OU, Aderemi-Williams RI, Ayo-Vaughan MA, Ogundemuren DA, Ogunmola DS, Anyika EN. Herbal medicine use among Type 2 diabetes mellitus patients in Nigeria: understanding the magnitude and predictors of use. International Journal of Clinical Pharmacy 2018;40(3):580-8.
• 12. Sheikhrabori A, Dehghan M, Ghaedi F, Khademi GR. Complementary and alternative medicine usage and ıts determinant factors among diabetic patients: an Iranian case. Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine 2017;22(3):449-54.
• 13. Kalkan Ş. Bitkisel ürünlerle tedavilerde ilaç etkileşmeleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2017;31(1):41-50.
• 14. Aslan M, Orhan N. Diyabet tedavisinde kullanılan bitkisel ürünler ve gıda destekleri, Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi 2010;23(24):27-38
• 15. Handley MA, Quan J, Chao MT, Ratanawongsa N, Sarkar U, Emmons-Bell S, et al. Use of complementary health approaches among diverse primary care patients with type 2 diabetes and association with cardiometabolic outcomes: from the SF bay collaborative research network. Journal of the American Board of Family Medicine 2017;30(5):624-31.
• 16. Grossman LD, Roscoe R, Shack AR. Complementary and alternative medicine for diabetes. Diabetes Canada clinical practice guidelines expert committee. Canadian Journal of Diabetes 2018;S154–S161.
• 17. Tan AC, Mak JC. Complementary and alternative medicine in diabetes (CALMIND)–a prospective study. Journal of Complementary and Integrative Medicine 2015;12(1): 95-9.
• 18. Atwine F, Hjelm K. Health professionals’ knowledge and attitudes to healthcare-seeking practices and complementary alternative medicine usage in Ugandans with diabetes: a cross-sectional survey. Pan African Medical Journal 2017;28(1)
• 19. World Health Organization. Obesity: Preventing and Managing the Global Epidemic: Report on a WHO Consultation (WHO Technical Report Series 894). Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2000. Erişim Tarihi: 25.07.2022 https://apps.who.int/iris/handle/10665/42330
• 20. Chao MT, Handley MA, Quan J, Sarkar U, Ratanawongsa N, Schillinger D. Disclosure of complementary health approaches among low income and racially diverse safety net patients with diabetes. Patient Education and Counseling 2015;98(11):1360-6.
• 21. Şahin A, Dirgar E, Olgun N. Diyabet yönetiminde kullanılan tamamlayıcı ve alternatif tedaviler. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu Dergisi 2019;11(1):32-6.
• 22. Tosun AS , Zincir H, Eliş E. Complementary and alternative medicine and self-efficacy level in Turkish adults with type 2 diabetes mellitus. Cukurova Medical Journal 2019;44(2):309-18
• 23. Uyan C, Alvur TM. Complementary and alternatıve medıcıne use ın type 2 dıabetes mellıtus and ıts relatıonshıp wıth medıcatıon adherence. Ankara Medical Journal 2021;(3):494-502.
• 24. Çiçek SC, Arıkan F, Can S, Dalkıran Ş, Ankaralı H. Diyabetli bireylerde tamamlayıcı tedavi kullanımı ve bilgi kaynakları. Türk Fen ve Sağlık Dergisi 2021;2(1):92-103.
• 25. Ilhan M, Demir B, Yüksel S, Çataklı SÇ, Yıldız RS, Karaman O, et al. The use of complementary medicine in patients with diabetes. Nothern Clinics of Istanbul 2016;3(1):34–8.
• 26. Bellikci-Koyu E, Yürekli BŞ, Özdemir N, Büyüktuncer Z. Tip 2 Diabetes mellituslu hastaların bitkisel destek kullanım durumları. Akdeniz Tıp Dergisi 2021;7(3):377-84.
• 27. Manya K, Champion B, Dunning T. The use of complementary and alternative medicine among people living with diabetes in Sydney. BMC Complementary Medicine and Therapies 2012;12(1):1-5.
• 28. Alqathama A, Alluhiabi G, Baghdadi H, Aljahani L, Khan O, Jabal S, et al. Herbal medicine from the perspective of type II diabetic patients and physicians: what is the relationship? BMC Complementary Medicine and Therapies 2020;20:65:1-9.
• 29. Ching SM, Zakaria ZA, Paimin F, Jalalian M. Complementary alternative medicine use among patients with type 2 diabetes mellitus in the primary care setting: a cross-sectional study in Malaysia. BMC Complementary Medicine and Therapies 2013;13(148):1-7.
• 30. Rhee TG, Westberg SM, Harris IM. Complementary and alternative medicine in US adults with diabetes: Reasons for use and perceived benefits. Journal of Diabetes 2018;10(4):310-9.
• 31. Odabaş ÖK, Ağadayı E. Knowledge and behaviors of patients applying to family medicine clinic about traditional and complementary medicine. Turkish Journal of Family Medicine &Primary Care 2021;15(1):121-8.
• 32. Dunning T. Overview of complementary and alternative medicine and diabetes. Practical Diabetes 2014;31(9):381-6.
• 33. Joeliantina A, Soedirham O, Agil M, Qomaruddin MB, Kusnanto K. A literature review of complementary and alternative medicine used among diabetes mellitus patients. International Journal of Public Health Science 2019;8(2):277
• 34. Karaman E, Özüm Erkin Ö, Senman S, Yildirim Y. The use of herbal supplements by individuals with diabetes mellitus J Pak Med Assoc 2018;68(4):587-594.
• 35. İnanç N, Çiçek B, Şahin H, Bayat M, Taşcı S. Use of Herbs by the Patients with Diabetes in Kayseri, Turkey. Pakistan Journal of Nutrition 2007; 6 (4): 310-312
• 36. Ergün U, Ürk A, Ali Kırık, Ayşe Uysal A, Eroğlu M. Diyabetik hastalarda ilaç dışı bitkisel ürün veya diğer yöntemlerin kullanımı. Kocatepe Tıp Dergisi 2021; 22:119-124.
• 37. Cengiz Z, Budak F. Use of complementary medicine among people with diabetes in eastern Turkey: A descriptive study. Complementary Therapies in Clinical Practice 2019; 36:120-124.
• 38. Dalar A. Plant Taxa Used in the Treatment of Diabetes in Van Province, Turkey. International Journal of Secondary Metabolite 2018;5(3):171-185.