18-49 yaş arası evli kadınlarda sağlık okuryazarlığı ve gebeliği önleyici yöntem kullanımının değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 1, 64 - 73, 12.03.2024

Sevil Şahin , Özlem Ülkü Bulut , Alaettin Ünsal

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1357753

Öz

Amaç: Evli kadınların sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve kontraseptif yöntem kullanma durumlarının değerlendirilmesidir.
Gereç ve yöntem: Çalışma, Ağustos 2020-Ekim 2020 tarihleri arasında Türkiye'nin tüm coğrafi bölgelerinde yaşayan 18 yaş ve üstü evli kadınlar üzerinde yapılan kesitsel tipte bir araştırmadır. Çalışmanın amacına uygun olarak literatürden de faydalanılarak hazırlanmış olan bir anket form, çevrimiçi ortama aktarılarak hedef kitleye ulaşması sağlanmıştır. Çalışmaya katılmayı kabul eden 1024 evli kadın çalışma grubunu oluşturmuştur.
Bulgular: Çalışma grubundakilerin yaşları 18-49 arasında değişmekte olup, ortalama 32.74±6.85 yıl idi. Kadınların Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinden aldıkları puanlar 1.11-50.0 arasında değişmekte olup, ortanca puan 34.38 dir. Kadınlardan 35 yaş ve üzerinde olanların, ilköğretim mezunu olanların, evlilik süresi 20 yıl ve üzerinde olanların, doğum sayısı 3 ve üzeri olanların, yaşayan çocuk sayısı 2 ve üzeri olanların ve ölü doğum öyküsü olanların sağlık okuryazarlık düzeyleri düşük olarak bulunmuştur. Kontraseptif yöntem kullanma durumu ile sağlık okuryazarlık düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunamazken, bir daha kontraseptif yöntem kullanması gerekirse modern bir yöntem tercih edeceğini bildirenlerin sağlık okuryazarlık düzeyinin daha yüksek olduğu bulunmuştur.
Sonuç: Evli kadınların sağlık okuryazarlıklarının orta düzeyde olduğu söylenebilir. Kadınların sağlık okuryazarlık düzeylerinin arttırılması için bilgilendirme çalışmaları yapılarak modern kontraseptif yöntem kullanma tercihleri arttırılabilir.

Anahtar Kelimeler

kontraseptif yöntem, sağlık okuryazarlığı, kadın

Assessment of health literacy and use of contraceptive methods in married women aged 18 to 49 years

Öz

Objective: To determine the level of health literacy and assess contraceptive use in married women.
Methods: From August 2020 to October 2020, a cross-sectional survey was conducted among married women aged 18 years and older residing in various regions across Turkey. The survey targeted this demographic via an online questionnaire, carefully crafted by existing literature and aligned with the study's aims. The study cohort consisted of 1024 married women who voluntarily participated in the research.
Results: The study group included women between the ages of 18 and 49, with a mean age of 32.74 years and a standard deviation of 6.85. Scores on the European Health Literacy Survey Questionnaire spanned from 1.11 to 50.0, with a central score at the median of 34.38. Health literacy was found to be lower in those aged 35 years and above, those who graduated from primary school, those who have been married for 20 years or more, those who had given birth 3 times or more, those with 2 and more living children and those with a history of stillbirth. While no significant relationship was found between the use of contraceptive methods and health literacy, health literacy was determined to be higher among women who stated that they would prefer a modern method if they had to use a contraceptive method again.
Conclusion: It can be suggested that married women had moderate health literacy. Preference for modern contraceptive methods can be encouraged through informative activities to improve the health literacy of women.

Anahtar Kelimeler

contraceptive methods, health literacy, women

Kaynakça

• 1. Pegu, B., et al., Knowledge, attitude and practices of contraception among married women. Int J Reprod Contracept Obstet Gynecol, 2014. 3(2): p. 385-8.
• 2. WHO, To guide concise who up scaling and implementing service planning family improvements. World Health Organization Department of Reproductive Health and Research, 2018. file:///C:/Users/aybu/Downloads/9789240063884-eng.pdf. [Accessed 30 September 2021].
• 3. Barman, K., et al., Knowledge, attitude and practices of contraception among the married women of reproductive age. Religion, 2021. 35(40): p. 6.
• 4. TNSA, Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (2018). 2018.
• 5. Ejder Apay, S., et al. Kadinlarin aile planlamasina ilişkin tutumlarinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2010. 13(3): p. 1-7.
• 6. Gasaba, E., et al., Women’s Attitudes and Knowledge towards the Use of Contraceptive Methods. Open Journal of Nursing, 2021. 11(1): p. 17-27.
• 7. Eryılmaz, N. & E. Ege, The attitudes of women towards family planning and related factors in the postpartum period Doğum sonu dönemdeki kadınların aile planlaması konusundaki tutumları ve ilişkili faktörler. Journal of Human Sciences, 2016. 13(2): p. 3389-3401.
• 8. Smith, B.J., Tang, K.C. Nutbeam, D. WHO health promotion glossary: new terms. Health promotion international, 2006. 21(4): p. 340-345.
• 9. Thongnopakun, S., Pumpaibool, T., Somrongthong, R. The association of sociodemographic characteristics and sexual risk behaviors with health literacy toward behaviors for preventing unintended pregnancy among university students. Journal of multidisciplinary healthcare, 2018. 11: p. 149.
• 10. Lee, D., et al., Awareness and Accessibility of Contraception [08I]. Obstetrics & Gynecology, 2020. 135: p. 93S-94S.
• 11. Tezel, A., et al., Kadinlarin aile planlamasina yönelik tutumlari ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2015. 18(3).
• 12. Kramer, M., et al., The changing face of internal medicine: patient centred care. European journal of internal medicine, 2014. 25(2): p. 125-127.
• 13. Emiral, G., et al., Health literacy scale-European union-Q16: a validity and reliability study in turkey. Int. Res. J. Med. Sci, 2018. 6: p. 1-7.
• 14. Vamos, C.A., et al., Exploring college students’ sexual and reproductive health literacy. Journal of American College Health, 2020. 68(1): p. 79-88.
• 15. Zegeye, B., et al., Modern contraceptive utilization and its associated factors among married women in Senegal: a multilevel analysis. BMC Public Health, 2021. 21(1): p. 1-13.
• 16. Mohammed, A., et al. Determinants of modern contraceptive utilization among married women of reproductive age group in North Shoa Zone, Amhara Region, Ethiopia. Reproductive health, 2014. 11(1): p. 1-7.
• 17. Hailu, T.G., Determinants and cross-regional variations of contraceptive prevalence rate in Ethiopia: a multilevel modeling approach. Am J Math Stat, 2015. 5(3): p. 95-110.
• 18. Currie, J., Healthy, wealthy, and wise: Socioeconomic status, poor health in childhood, and human capital development. JoUrnal of economIc lIteratUre, 2009. 47(1): p. 87-122.
• 19. Mostafa Kamal, S. & M. Aynul Islam, Contraceptive use: socioeconomic correlates and method choices in rural Bangladesh. Asia Pacific Journal of Public Health, 2010. 22(4): p. 436-450.
• 20. Wuni, C., Turpin, C.A. & Dassah, E.T. Determinants of contraceptive use and future contraceptive intentions of women attending child welfare clinics in urban Ghana. BMC public health, 2018. 18(1): p. 1-8.
• 21. Gavas, E. & İnal, S. Türkiye’de kadınların aile planlaması yöntemleri kullanma durumları ve tutumları: Sistematik derleme. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2019. 1(2): p. 37-43.
• 22. Cavallaro, F.L., et al., Examining trends in family planning among harder-to-reach women in Senegal 1992–2014. Scientific reports, 2017. 7(1): p. 1-11.
• 23. Solanke, B.L., Socio-demographic factors associated with unmet need for family planning among women who experienced pregnancy termination in Nigeria. African Journal for the Psychological Studies of Social Issues, 2016. 19(3): p. 112-125.
• 24. Prata, N., et al., Varying family planning strategies across age categories: differences in factors associated with current modern contraceptive use among youth and adult women in Luanda, Angola. Open access journal of contraception, 2016. 7: p. 1.
• 25. Untila Kaplan, O., Medya sağlık okuryazarlığında küresel ortaklık arayışları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37): 697-731, 2020.
• 26. Howard-Grabman, L. and G. Snetro, How to Mobilize Communities for Health and Social Change: A Field Guide. 2003: Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, Center for Communication, 1-94.
• 27. Wang M., Zang W., Mu Y., Temmerman M., Li J., Zheng A.: Contraceptive practices among unmarried women in China, 1982–2017: systematic review and meta-analysis. The European Journal Of Contraception & Reproductive Health Care, 2019, Vol. 24, No. 1, 54-60.
• 28. Endriyas, M., et al., Contraceptive utilization and associated factors among women of reproductive age group in Southern Nations Nationalities and Peoples’ Region, Ethiopia: cross-sectional survey, mixed-methods. Contraception and reproductive medicine, 2017. 2(1): p. 1-9.