Aile Sağlığı Merkezlerinin Yönetiminde Risk Yönetimi Önceliklerinin Belirlenmesi ve Strateji Önerileri

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 2, 181 - 187, 28.05.2024

Yeter Demir Uslu , Erman Gedikli , Emre Yılmaz , Yahya Özbey , Ilgar Çakmak

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1423587

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Aile Sağlığı Merkezi (ASM) yönetiminde karar vericilerin karşılaştığı riskleri tespit etmek ve göreceli önem derecelerine göre öncelikli strateji önerilerinde bulunmaktır.
Gereç ve Yöntem: Literatür taraması sonucu sekiz farklı risk belirlenmiştir. Belirlenen risklerinin değerlendirilmesi için ASM'lerde en az on yıl yönetici görevinde bulunan dört farklı hekim ve alanında en az on yıl tecrübesi olan iki sağlık yönetici çalışmaya dahil edilmiştir. Görüşlerin değerlendirilmesi ve analiz edilmesi için SWARA (Stepwise Weight Assestment Ratio Analysis) yöntemi kullanılmıştır. SWARA yöntemi karar problemlerinin sonuca ulaştırılması için geliştirilmiş uzman görüşlerine dayalı bir ağırlık hesaplama yönetimidir.
Bulgular: Analiz sonuçlarına göre uzmanlar en önemli risk olarak, sırasıyla, finansal riskler (%27), klinik ve hasta güveliği riskleri (%21) ve operasyonel riskleri (%15) sıralamıştır. Göreceli olarak riski en az olan değerlendirme ise afet riskleri (%4) adına yapılmıştır.
Sonuç: Kamu tarafından ASM'lerin kullanımı ve kiralanması için ek tedbirler alınmalıdır. Kamu bütçesine bağlı kaynak transferinin ötesinde sunulan sağlık hizmetlerinin genişletilmesiyle birlikte diğer gelir kaynaklarının çeşitlendirilmesi sağlanabilir. Belediyeler tarafından bölgesel yatırım ve teşvikler geliştirilebilir. Tıbbi uygulamaların yasal standartlara uygunluğunu değerlendirmek ve kişisel hasta verilerinin güvenliğini sağlamak için veri koruma politikalarının güçlendirilmesi de yasal riskleri azaltabilir. ASM’lerde başta hasta güvenliği olmak üzere genel güvenlik konuları da araştırılması ve mevzuatının geliştirilmesi gereken öncelikli konulardır. Ayrıca hekimlerin yönetsel yeteneklerini geliştirmek için aile hekimliği uzmanlık müfredatına yönetim dersleri/eğitimleri eklenebilir.

Anahtar Kelimeler

Birinci basamak sağlık hizmetleri, risk yönetimi, yöneylem araştırması

Etik Beyan

İstanbul Medipol Üniversitesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu tarafından bu çalışmanın etik ve bilimsel açıdan uygun olduğuna karar verilmiştir (Tarih: 27/08/2022, Karar No:817, Sayı: E-10840098-772.02-5756). Çalışma Helsinki Deklarasyonu İlkelerine uygun olarak yürütülmüştür.

Determining Risk Management Priorities and Suggesting Strategies in the Management of Family Health Centres

Öz

Aim: The purpose of this study is to identify the risks faced by decision-makers in the management of Family Health Center (FHC) and to propose strategies according to their relative importance.
Materials and Methods: Eight different risks were identified as a result of the literature review. In order to evaluate the identified risks, four different physicians with at least ten years of managerial experience in FHCs and two health managers with at least ten years of experience in their field were included in the study. SWARA (Stepwise Weight Assessment Ratio Analysis) method was used to evaluate and analyze the opinions. SWARA method is a weight calculation method based on expert opinions developed for the finalization of decision problems.
Results: According to the results of the analysis, experts ranked financial risks (%27), clinical and patient safety risks (%21), and operational risks (%15) as the most important risks, respectively. Hazard risks (%4) were assessed as the least risky in relative terms. For FHCs to carry out their activities effectively, financial risks should be minimized first.
Conclusions: Additional measures should be taken by the public for the use and rental of FHCs. Diversification of other sources of income can be ensured by expanding the health services provided beyond the resource transfer linked to the public budget. Regional investment and incentives can be developed by municipalities. Strengthening data protection policies to assess the compliance of medical practices with legal standards and to ensure the security of personal patient data can also reduce legal risks. In FHCs, general safety issues, especially patient safety, are also priority issues that should be investigated and legislation should be developed. In addition, management courses/training can be added to the family medicine specialty curriculum to improve the managerial skills of physicians.

Anahtar Kelimeler

Primary health care, risk management, operations research

Etik Beyan

This study was decided to be ethically and scientifically appropriate by the Istanbul Medipol University Non-Invasive Ethics Committee (Date: 27/08/2022, Decision No:817, Number: E-10840098-772.02-5756). The study was conducted in accordance with the Helsinki Declaration Principles.

Kaynakça

• 1. Özkan Bambal Ö, Lağarlı T, Eser E, et al. Manisa Merkez Yarı Kentsel Bölgede Bir Aile Sağlığı Birimine Kayıtlı Kadınlarda Bazı Birinci Basamak Sağlık Hizmet Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi. 2010;8(3).
• 2. Akman M. Strength of primary care in Turkey. Turkiye Aile Hekimligi Dergisi. 2014;18(2):70-79. doi:10.2399/tahd.14.00070
• 3. Uğurlu M, Eğici M. T, Yıldırım O, Örnek M, Üstü Y. Aile Hekimliği Uygulamasında Güncel Problemler ve Çözüm Yolları. Ankara Medical Journal. 2012;1(2).
• 4. Çevil C, Kılıç B. Manisa İlinde Sağlık Ocağı ve Aile Hekimliği Dönemlerinde Çalışmış Sağlık Yöneticilerinin Görüşleri. Sürekli Eğitim Tıp Dergisi. 2013;22(4).
• 5. Şerik B, Erdoğan N, Ekerbiçer HÇ, et al. Sakarya’da Aile Sağlığı Merkezlerinde Çalışan Aile Hekimlerinin Tükenmişlik Düzeyleri ve İlişkili Faktörler. Sakarya Medical Journal. 2016;6(2):76-82. doi:10.5505/sakaryamedj.2016.00377
• 6. Muşlu C, Baltacı D, Kutanis R, et al. Birinci Basamak ve Hastanede Çalışan Hemşirelerde Anksiyete, Depresyon ve Hayat Kalitesi. Vol 4.; 2012. www.konuralptipdergi.duzce.edu.tr
• 7. Kaya F, Oğuzöncül AF. Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarında İş Doyumu ve Etkileyen Faktörler. Dicle Medical Journal. 2016;43(2):248-255. doi:10.5798/diclemedj.0921.2016.02.0675
• 8. Akduman C, Akduman G, Şimşek N, Zeki Y. ASM ’ lerde Görev Yapan Çalışanlar Üzerinde Karşılaştırmalı Bir İşkoliklik Araştırması. In: 6. Uluslararası Katılımlı Aile Hekimliği Kongresi. AHEKON; 2015:3-4.
• 9. Kurt Yılmaz E. Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarında Çalışan Hekimlerin Çocuk Ergen Ruh Sağlığı Hastalıkları Ile İlgili Deneyimleri Ve Farkındalıklarının Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2017:35.
• 10. Doğan N, Şensoy N, Temel RF, et al. Aile Sağlığı Merkezlerinde Çalışan Hekimlerin Akılcı Antibiyotik Kullanımı Konusunda Farkındalıkları ve Etki Eden Faktörler. Kocatepe Tıp Dergisi. 2021;22(3):156-160.
• 11. Uysal F, Devebakan N. Aile Sağlığı Merkezi Çalışanlarının Aile Hekimliği Uygulamasının Değerlendirmesi: İzmir İlinde Bir Araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies. 2017;5(58):287-305. doi:10.9761/jasss6972
• 12. Ilgaz A. Bir Aile Sağlığı Merkezi’ne Kayıtlı Bireylerde Sağlık Okuryazarlığı Seviyesi ve İlişkili Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021;8(2):151-159. doi:10.31125/hunhemsire.966349
• 13. Uyar M, Yıldırım Öztürk EN, Şahin TK. Konya İli Meram İlçesi’nde Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 18 Yaş ve Üzeri Erişkin Bireylerin Sağlık Çalışanlarına Uygulanan Şiddete Bakış Açısının Belirlenmesi. Eskişehir Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5(1):113-120. doi:10.35232/estudamhsd.648576
• 14. NEJM Catalyst. What Is Risk Management in Healthcare? Published 2018. https://catalyst.nejm.org/doi/full/10.1056/CAT.18.0197
• 15. Uslu Y, Hancıoğlu Y, Yılmaz E, Gedikli E. Evaluation of Risk Management in Healthcare Organization with the Analytic Hierarchy Process (AHP) Method from the Perspective of Health Managers. 3 Sektör SosyalEkonomiDergi̇si̇. 2022;57(3):1508-1513. doi:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1805
• 16. ASHMR. Health Care Enterprise Risk Management Playbook, An ERM Guide for Health Care Professionals. Enterprise Risk Management. Published online 2020:20-29.
• 17. Keršulienė V, Zavadskas EK, Turskis Z. Selection of Rational Dispute Resolution Method By Applying New Step‐Wise Weight Assessment Ratio Analysis (Swara). Journal of Business Economics and Management. 2010;11(2):243-258. doi:10.3846/jbem.2010.12
• 18. Hashemkhani Zolfani S, Yazdani M, Kazimieras Zavadskas E. An extended stepwise weight assessment ratio analysis (SWARA) method for improving criteria prioritization process. Soft comput. 2018;22:7399-7405. doi:10.1007/s00500-018-3092-2
• 19. Hashemkhani Zolfani S, Bahrami M. Investment prioritizing in high tech industries based on SWARA-COPRAS approach. Technological and Economic Development of Economy. 2014;20(3):534-553. doi:10.3846/20294913.2014.881435
• 20. Görgün M. Aile Sağlığı Merkezlerinin Hasta Merkezli Aile Sağlığı Merkezi Ölçütleri Açısından Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2015:37.
• 21. Keskin Hİ. Türkiye’de Aile Sağlığı Merkezlerini Teknik Etkinliğinin Araştırılması: Veri Zarflama ve Süper Etkinlik Yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;5(13):173-185.
• 22. Ozturk H, Babacan E. The Occupational Safety of Health Professionals Working at Community and Family Health Centers. Iran Red Crescent Med J. 2014;16(10):16319. doi:10.5812/ircmj.16319
• 23. Shaheen H, Mahros O, Hegazy N, Salem S. Health care Providers practice toward Patient Safety in El-Ebor family health centers, Egypt. The Egyptian Journal of Community Medicine. 2016;34(4):59-68. doi:10.21608/EJCM.2016.1420
• 24. Nataliia V, Barzylovych A, Zabolotna A, Boiko M, Rybchych I. Healthcare facilities management in digitalization context. Int J Health Sci (Qassim). 2021;5(3):429-440. doi:10.53730/IJHS.V5N3.1773
• 25. Barigela R, Kodali P, Hense S. What is stopping primary health centers to go digital? Findings of a mixed-method study at a district level health system in Southern India. Indian Journal of Community Medicine. 2021;46(1):97-101. doi:10.4103/ijcm.IJCM_304_20