Evaluation of Pneumococcal and Influenza Vaccination Rates in the Elderly in Primary Health Care and Home Care Services

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 1, 15 - 22

Nur Şimşek Yurt , Erdinç Yavuz

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1524568

Öz

Objective: Community-based studies examining the vaccination rates of the elderly in our country are limited. The aim of our study was to evaluate the vaccination rates of pneumococcal and influenza vaccines in elderly individuals who applied to primary health care services as outpatients and received home care services.
Methods: Our study was conducted between July 1, 2023, and August 15, 2023, with individuals aged 65 years and older who were registered to home care services in Samsun province center and who applied outpatient to a randomly selected family health center. Data on demographic information, chronic diseases, medication use, influenza vaccination status and pneumococcal vaccination in the last year were collected through face-to-face interviews. Data analysis was performed with SPSS 26.0 program and p<0.05 was considered significant.
Results: The study included 210 elderly individuals receiving home care and 219 elderly individuals admitted to primary health care. Pneumococcal vaccine was administered to 4.3% and influenza vaccine to 8.1% of patients receiving home care. Among those who applied to primary health care, 10.5% received pneumococcal vaccine and 16.9% received influenza vaccine. The vaccination rates of home care patients were significantly lower than those of primary care patients (p=0.014, p=0.006, respectively).Home care patients aged 85 years and older had higher rates of pneumococcal vaccination and those with chronic lung disease had higher rates of influenza vaccination (p=0.029, p=0.013, respectively).Among primary care applicants, pneumococcal vaccination rates were higher in those with diabetes (p=0.007) and chronic lung disease (p=0.002). Elderly individuals with polypharmacy had higher rates of both vaccines (p=0.004, p<0.001, respectively).
Conclusion: It was determined that vaccination rates in the elderly did not reach the desired levels. Vaccination rates are lower in the elderly receiving home care services. Family physicians are recommended to question and inform the vaccination status of elderly individuals. The active role of family physicians is a key factor in achieving vaccination targets.

Anahtar Kelimeler

primary health care, home care services, aged, vaccines, Streptococcus pneumoniae, influenza

Etik Beyan

Samsun Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından verilen SÜKAEK-2023 12/1 numaralı onay ile bu araştırma etik yönden uygun bulunmuştur. Çalışmanın birinci basamak sağlık hizmetlerinde yapılabilmesi için T.C. Sağlık Bakanlığı Samsun İl Sağlık Müdürlüğü'nden resmi izin alınmıştır. Araştırma, Helsinki Deklarasyonu ve İyi Klinik Uygulamalar Kılavuzu'na uygun olarak yürütülmüştür.

Birinci Basamak ve Evde Sağlık Hizmetlerinde Yaşlıların Pnömokok ve İnfluenza Aşılanma Oranlarının Değerlendirilmesi

Öz

Amaç: Ülkemizde yaşlıların aşılanma oranlarına odaklanan toplum tabanlı araştırmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmanın hedefi, birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuran ve evde sağlık hizmeti alan yaşlı bireylerde pnömokok ve influenza aşılanma oranlarını incelemektir.
Yöntem: Bu araştırma, 1 Temmuz 2023 ile 15 Ağustos 2023 tarihleri arasında Samsun il merkezinde evde sağlık hizmetleri kapsamında kayıtlı olan ve rastgele seçilen bir aile sağlığı merkezine başvuran 65 yaş ve üzeri bireylerle gerçekleştirildi. Katılımcıların demografik bilgileri, kronik hastalıkları, ilaç kullanımı, son bir yıl içinde influenza aşısı durumu ve pnömokok aşısı ile ilgili veriler yüz yüze görüşmeler yoluyla toplandı. Verilerin analizi SPSS 26.0 programı kullanılarak yapıldı ve p<0,05 anlamlılık düzeyi olarak kabul edildi.
Bulgular: Çalışmamıza, 210 evde sağlık hizmeti alan ve 219 birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuran yaşlı birey katıldı. Evde sağlık hizmeti alan hastaların %4,3'ü pnömokok ve %8,1'i influenza aşısı yaptırmıştı. Birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuranların %10,5'i pnömokok ve %16,9'u influenza aşısı olmuştu. Evde sağlık hizmeti alanların aşılama oranları, birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuranlardan anlamlı derecede daha düşüktü (sırasıyla; p=0,014, p=0,006).Seksen beş yaş ve üzeri evde bakım hastalarında pnömokok aşısı, kronik akciğer hastalığı olanlarda influenza aşısı oranları yüksekti (sırasıyla; p=0,029, p=0,013). Birinci basamağa başvuranlarda diyabet (p=0,007) ve kronik akciğer hastalığı (p=0,002) olanların pnömokok aşısı oranları yüksekti. Polifarmasisi olan yaşlı bireylerde her iki aşının uygulanma oranı yüksek saptandı (sırasıyla; p=0,004, p<0,001).
Sonuç: Yaşlı bireylerin aşılanma oranlarının hedeflenen seviyelere ulaşmadığı belirlenmiştir. Evde sağlık hizmetine kayıtlı yaşlı bireylerde aşılanma oranları daha düşüktür. Aile hekimlerine, yaşlı bireylerin aşı durumlarını sorgulamaları ve bilgilendirmeleri önerilmektedir. Aile hekimlerinin aktif rolü, aşılama ile ilgili hedeflere ulaşmada kilit faktörlerdendir.

Anahtar Kelimeler

Birinci basamak hizmetleri, evde sağlık hizmetleri, yaşlı, aşılar, pnömokok, influenza

Etik Beyan

Samsun Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından verilen SÜKAEK-2023 12/1 numaralı onay ile bu araştırma etik yönden uygun bulunmuştur. Çalışmanın birinci basamak sağlık hizmetlerinde yapılabilmesi için T.C. Sağlık Bakanlığı Samsun İl Sağlık Müdürlüğü'nden resmi izin alınmıştır. Araştırma, Helsinki Deklarasyonu ve İyi Klinik Uygulamalar Kılavuzu'na uygun olarak yürütülmüştür.

Destekleyen Kurum

Yazarlar bu çalışma için finansal destek almadıklarını beyan etmektedirler.

Teşekkür

Araştırma verilerini toplama sürecindeki desteğinden ötürü Samsun Ömürevleri Aile Sağlığı Merkezi’nde görev yapan Uzm. Dr. Tuğba Babacan Gadiş’e teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1. High KP, Bradley S, Loeb M, et al. A new paradigm for clinical investigation of infectious syndromes in older adults: assessment of functional status as a risk factor and outcome measure. Clin Infect Dis 2005;40(1):114-22.
• 2. McElhaney J, Gavazzi G, Flamaing J, Petermans J. The role of vaccination in successful independent ageing. Eur Geriatr Med. 2016;7(2):171-5.
• 3. Ecarnot F, Pedone C, Cesari M, Maggi S, Incalzi RA. Knowledge about vaccines and vaccination in older people: Results of a national survey by the Italian Society for Gerontology & Geriatrics. Vaccine. 2020;38(6):1535-40.
• 4. Torres A, Cilloniz C, Blasi F, et al. Burden of pneumococcal community-acquired pneumonia in adults across Europe: A literature review. Respir Med. 2018;137:6-13.
• 5. Fabel PH, Horton EC, Shealy K. What are the latest recommendations for pneumococcal vaccines? JAAPA. 2016;29(4):13-4.
• 6. Aspinall R, Lang PO. Vaccine responsiveness in the elderly: best practice for the clinic. Expert Rev Vaccines. 2014;13(7):885-94.
• 7. del Carmen J-AY, Ivón M-CM. Vaccination against Pneumococcus and Influenza in Old Age: Evidence-Based Geriatrics. Clin Immunol Res. 2018;2(2):1-6.
• 8. Amirthalingam G, Andrews N, Keel P, et al. Evaluation of the effect of the herpes zoster vaccination programme 3 years after its introduction in England: a population-based study. Lancet Public Health. 2018;3(2):e82-e90.
• 9. Chen C, Liu X, Yan D, et al. Global influenza vaccination rates and factors associated with influenza vaccination. Int J Infect Dis. 2022;125:153-63.
• 10. Bal H, Börekçi G. Mersin ilindeki bir aile sağlığı merkezine kayıtlı altmış beş yaş ve üstü bireylerin erişkin aşılama durumları ve etkileyen faktörler. İstanbul Med J. 2016;17(4):121-30.
• 11. Mutlu HH, Coşkun FO, Sargın M. Aile hekimliği polikliniğine başvuran 65 yaş ve üstü kişilerde aşılanma sıklığı ve farkındalığı. Ankara Med J. 2018;18(1):1-13.
• 12. Erişkin Bağışıklama Rehberi. Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği, Erişkin Bağışıklama Rehberi Çalışma Grubu. 2024. Accessed 10.07.2024. https://www.ekmud.org.tr/rehberler/1-ekmud-rehberleri
• 13. T.C. Sağlık Bakanlığı. Aşı Portalı. Yetişkin aşılama. 2024. Accessed 10.07.2024. https://asi.saglik.gov.tr/asi/asi-kimlere-yapilir/liste/30-yetişkin-aşılama.html
• 14. Yavuz E, Yurt NŞ, Kadıoğlu K. Samsun İlinde Sağlıklı Yaş Alma Merkezi’ne (YAŞAM) Kayıtlı Hasta Profilinin ve Sunulan Hizmetin Değerlendirilmesi. TJFMPC. 2024;18(2):223-9.
• 15. Spruijt IT, de Lange MM, Dijkstra F, Donker GA, van der Hoek W. Long-term correlation between influenza vaccination coverage and incidence of influenza-like illness in 14 European countries. PLoS One. 2016;11(9):e0163508.
• 16. Yılmaz T, Yılmaz TE, Ceyhan Ş, et al. Evde sağlık hizmetleri birimine kayıtlı geriatrik hastaların influenza ve pnömokok aşısı ile aşılanma durumları ve doktor önerisinin etkisi. Ankara Med J. 2018;18(3):391-401.
• 17. Masnoon N, Shakib S, Kalisch-Ellett L, Caughey GE. What is polypharmacy? A systematic review of definitions. BMC geriatrics. 2017;17:1-10.
• 18. Satman I, Akalin S, Cakir B, Altinel S, dia VAXSG. The effect of physicians' awareness on influenza and pneumococcal vaccination rates and correlates of vaccination in patients with diabetes in Turkey: an epidemiological Study "diaVAX". Hum Vaccin Immunother. 2013;9(12):2618-26.
• 19. Uzuner A, Uç D, Dikmen İ, et al. Altmış beş yaş üstü erişkinlerde aşılanma durumu ve bilgi düzeyleri. J Turk Fam Phys. 2014;5(3):19-23.
• 20. Smetana J, Chlibek R, Shaw J, Splino M, Prymula R. Influenza vaccination in the elderly. Hum Vaccin Immunother. 2018;14(3):540-9.
• 21. Dardalas I, Pourzitaki C, Manomenidis G, et al. Predictors of influenza vaccination among elderly: a cross-sectional survey in Greece. Aging Clinical Exp Res. 2020;32:1821-8.
• 22. Balcı UG, Şimşek Y, Öngel K. Level of knowledge and attitude of the patients older than 65 years about pneumococcal vaccine. Journal of Health Science. 2015;3:113-6.
• 23. Naito T, Yokokawa H, Watanabe A. Impact of the national routine vaccination program on 23-valent pneumococcal polysaccharide vaccine vaccination rates in elderly persons in Japan. J Infect Chemother. 2018;24(6):496-8.
• 24. Williams WW. Surveillance of vaccination coverage among adult populations—United States, 2014. MMWR Surveillance Summaries. 2016;65
• 25. Çiftci F, Şen E, Demir N, Kayacan O. Which factors effects patients belief and attitudes about influenza vaccination? Tüberkuloz ve Toraks. 2017;65(4):308-16.
• 26. Mısırlıgil M, Çerçi P, Aydın Ö, et al. Attitudes of adult asthma patients towards influenza vaccination. Tüberkuloz ve Toraks. 2016;64(4):269-74.
• 27. Liu G, Pang Y, Lv M, et al. Effectiveness of influenza vaccination on hospitalization outcomes among older patients with diabetes. Vaccine. 2024;
• 28. Fan J, Cong S, Wang N, et al. Influenza vaccination rate and its association with chronic diseases in China: Results of a national cross-sectional study. Vaccine. 2020;38(11):2503-11.
• 29. Briggs L, Fronek P, Quinn V, Wilde T. Perceptions of influenza and pneumococcal vaccine uptake by older persons in Australia. Vaccine. 2019;37(32):4454-9.
• 30. Giese C, Mereckiene J, Danis K, et al. Low vaccination coverage for seasonal influenza and pneumococcal disease among adults at-risk and health care workers in Ireland, 2013: The key role of GPs in recommending vaccination. Vaccine. 2016;34(32):3657-62.
• 31. Liu WC, Lin CS, Yeh CC, et al. Effect of Influenza Vaccination Against Postoperative Pneumonia and Mortality for Geriatric Patients Receiving Major Surgery: A Nationwide Matched Study. J Infect Dis. 2018;217(5):816-26.